Ngành chế biến xà phòng Aleppo có truyền thống hơn 3.000 năm lịch sử, một dòng sản phẩm biểu tượng của Syria. Mẫu mã thô kệch thoạt nhìn trông như cục đá nhưng tại châu Âu, xà phòng Aleppo lại rất được ưa chuộng và được xếp vào một trong những dòng sản phẩm hữu cơ cao cấp, dùng để chăm sóc và dưỡng da hay tóc.
Xà phòng Aleppo được chế biến thủ công từ những hương liệu thực vật hoàn toàn tự nhiên như dầu ô liu và tinh dầu hạt nguyệt quế. Trong đó, dầu ô liu có lợi cho việc chăm sóc và dưỡng da, chống viêm nhiễm hay tái tạo tế bào da. Dầu hạt nguyệt quế có ưu điểm lành tính, làm mềm da, sát trùng và tẩy khuẩn. Xà phòng Aleppo còn được khuyến nghị dùng cho trẻ sơ sinh do không chứa chất tạo mùi thơm, chất bảo quản hay tạo mầu sắc.
Thế nhưng, thành phố Aleppo, Tây Bắc Syria, cái nôi của bánh xà phòng hữu cơ đó, từ năm 2014 đã bị chiến tranh tàn phá. Là thủ phủ kinh tế của Syria trước khi xảy ra chiến sự, Aleppo cung cấp cho thị trường xà phòng tại Trung Đông, chủ yếu là Iraq và châu Âu mỗi năm 20.000 tấn xà phòng (số liệu năm 2010).
Xà phòng Aleppo. Tuy chưa bao giờ ngừng hoạt động, nhưng sản lượng đã sụt giảm thê thảm, đến nay chỉ còn vài chục tấn mỗi năm. Cuộc chiến Syria đã làm phân tán các nhà sản xuất. Họ lần lượt bỏ xứ do nhà xưởng bị tàn phá đến những nơi khác có điều kiện khí hậu tương tự cho việc sản xuất, như vùng Afrin (Bắc Syria), Nam Thổ Nhĩ Kỳ, Lebanon, Tunisia hoặc xa hơn tại Pháp.
Dù vậy, Chủ tịch Ủy ban Bảo vệ ngành chế biến xà phòng Aleppo Hisham Jbeili cho biết vẫn có những con người tâm huyết cố bám trụ tại Aleppo. “Trong suốt giai đoạn khủng hoảng, chúng tôi vẫn tiếp tục sản xuất vài chục tấn mỗi năm trong một gian hầm dưới trang viên của tôi ở Aleppo và tại nhiều xưởng chế biến nhỏ khác.
Xà phòng Aleppo cũng giống như chocolate Thụy Sĩ, dầu mỏ Saudi Arabia, sẽ không bao giờ ngừng sản xuất” - ông Hisham Jbeili nói. Ông Hisham Jbeili cho biết may mắn trong suốt 4 năm chiến sự dữ dội giữa phe nổi dậy và quân đội chính phủ Syria, nhà xưởng ở Aleppo không bị tàn phá. Do đó, sau khi chính phủ Syria tuyên bố lấy lại, kiểm soát vùng Aleppo, ông Hisham Jbeili đã nhanh chóng mở cửa hoạt động trở lại.
Không may mắn như những người ở lại, những ai đi tị nạn khi mở nhà xưởng có nguy cơ đối mặt với việc đội giá thành. Theo ông Fouad Fansa, xuất thân từ một gia đình chuyên sản xuất xà phòng từ thế kỷ 19, chi phí sản xuất xà phòng ở phía Nam Thổ Nhĩ Kỳ, nhất là tại Antioche, cao gấp mấy lần so với tại Aleppo.
“Thuế VAT tại Thổ Nhĩ Kỳ là 18%, lạm phát phi mã, giá nhân công cao hơn 60% so với ở Syria và chúng tôi còn phải trả 20.000USD/năm tiền thuê kho bãi.Mặt khác, giá dầu ô liu tại Syria chỉ ở mức 900USD/tấn, còn ở Thổ Nhĩ Kỳ ít nhất phải 1.450USD/tấn” - ông Fouad Fansa cho biết.
Theo thẩm định của ông Didier Chehadeh, một trong số những nhà sản xuất xà phòng Syria đến định cư tại Thổ Nhĩ Kỳ, chiến sự bùng nổ dữ dội tại Aleppo từ năm 2014 đã gây thiệt hại cho lĩnh vực này mỗi năm khoảng 10 triệu USD. Ngoài những thiệt hại về kinh tế, các nhà sản xuất giờ còn phải đối mặt với việc bảo vệ uy tín chất lượng và nguồn gốc sản phẩm. Bởi vì, giấy chứng nhận đăng ký chỉ dấu địa lý do Cục Bảo vệ quyền sở hữu công nghiệp và thương mại cấp, chỉ có giá trị hành chính tại vùng Aleppo.
