 |
“Xóm Lát” là tên bà con trong xã đặt ra để gọi cụm gia đình gần 10 hộ, nằm trong diện tích chừng 2km2, giữa cầu Suối Sâu, cầu Gia Nghé thuộc thôn Cầu Đất, xã Phượng Sơn, Lục Ngạn, Bắc Giang.
Cách đây 4-5 năm, các hộ ở Xóm Lát đã trồng xen cây lát Mexico trong trang trại của mình, nhiều hộ trồng 1.000-2.500 cây, như gia đình anh Phạm Minh Vân, Nguyễn Văn Tuất, Võ Quyết Thắng. Hộ trồng ít nhất cũng 100-400 cây như anh Dụng, anh Pháo.
Các hộ này đều áp dụng mô hình trang trại kinh doanh tổng hợp với 5 cây, con chủ lực: vải, lát Mexico, lúa, gà, cá. Có hộ trồng thêm keo, sưa, ngô, sắn, chuối, cam, quất… hoặc nuôi thêm rắn, chim, cầy hương. Riêng cây vải thiều, hàng năm các hộ đều thu 3-10 tấn trái.
Năm nào vải được mùa, được giá nhiều nhà có thu nhập 50-100 triệu đồng. Các thửa ruộng trồng lúa, ngô, sắn đủ cung cấp lương thực cho người và chăn nuôi gia xúc, đời sống ngày một cải thiện, bà con thực sự xóa được đói, giảm được nghèo, có nhà vươn lên làm giàu.
Vốn sống ở Hà Nội, cách đây 6-7 năm, vợ chồng anh Phạm Minh Vân và chị Đoàn Thị Hòa đã lên đây mua trang trại rộng 2ha, gồm 1,3ha đất đồi trồng vải, lát Mexico, nuôi gà; còn 18 sào ruộng trồng lúa, đào ao thả cá. Bùn đất đổ lên anh trồng keo lá tràm.
Riêng vải bình quân mỗi năm anh chị thu hoạch 10 tấn trái. Anh Vân chị Hòa còn là gia đình đầu tiên trồng cây lát Mexico. Đầu năm 2007, qua đọc trên báo chí về cây lát Mexico, anh Vân về Hà Nội tìm mua giống cây này về trồng.
Chỉ sau 5 năm nhiều cây đã có đường kính 18-20cm, chiều cao đạt 9-12m. Những cây lát trồng xen, mọc thẳng tắp, vươn trùm, che chở cho cây vải, cau, hồng ở tầng thấp, khiến ai qua xóm này cũng phải dừng chân, ngắm nghía, ngợi khen…
Anh Vân tâm sự: “Cây lát Mexico dễ trồng. Tuy nhiên khi mới trồng cây non hay bị ốc sên gặm trụi vỏ, có đêm trên một cây anh soi đèn bắt được đến 30-40 con. Từ 1-3 tuổi lát Mexico còn bị sâu đục thân, ăn lá nên phải chú ý phòng trị. Sau 1 năm trồng lát Mexico có kết quả tôi đã mạnh dạn vận động bà con chòm xóm cùng trồng. Tôi đi mua giống cây về cho bà con, hướng dẫn kỹ thuật cho mọi người. Thế là “Xóm Lát” ra đời”.
Trang trại gia đình Anh Nguyễn Văn Tuất rộng 1,6ha trồng vải xen 1.000 cây lát Mexico. Anh Tuất nói: “Trồng lát Mexico không khó lắm. Cây dễ sống, lớn rất nhanh, hơn hẳn keo lá to. Thời gian đầu mới trồng chỉ cần chú ý trừ ốc sên và phun thuốc diệt sâu đục thân, sâu ăn lá, là đảm bảo chắc ăn.
Để phun diệt sâu đục thân, bọ rầy nên dùng thuốc Fipent. Với loại sâu màu nâu vỏ cứng như gỗ, ăn lá, phải phun Kinalux đặc trị, phun 2 lần/1 tháng từ tháng 3-6 là hết. Sau 4 tuổi lát Mexico gần như an toàn sinh trưởng”.
Mô hình trang trại anh Võ Quyết Thắng lại trồng xen keo tai tượng với lát Mexico, hoặc xen lát Mexico tầng trên, tầng dưới trồng quất cảnh, vải thiều. Hộ anh Sơn, chị Yên - vốn là công nhân lâm nghiệp nghỉ hưu - cũng trồng xen lát Mexico trong vườn vải. Cùng với cây lát anh còn trồng xen cây sưa, một loài cây mà anh tin sẽ hái ra tiền...
Đa dạng hơn là mô hình trang trại anh Đoàn Văn Thiêm. Không chỉ trồng xen vải - lát Mexico anh còn nuôi rắn, cầy hương, chim. Hiện nay trang trại của anh đang có hơn 20 con rắn hổ trâu. Anh chia sẻ: “Cứ 3 con cái phải nuôi 1 con đực.
Thức ăn cho rắn là các loài lưỡng thê và chuột. Mùa khô rắn ít ăn, nhưng khi cần có lúc phải mua tới 90.000 đồng/kg cóc. Một năm rắn hổ trâu đẻ 2-3 lứa, mỗi con đẻ 12-24 trứng/lứa. Trứng rắn bán 180.000-190.000 đồng/quả. Ấp nở rắn con bán 350.000 đồng/con. Rắn con mới nở cũng có thể phân biệt đực cái khi quan sát kỹ phần đuôi. Còn cầy hương phải 1 triệu đồng/kg hơi. Sinh kế vất vả nhưng cho thu nhập đáng kể”.
Gỗ lát Mexico dùng để đóng bàn ghế, giường, tủ có độ cứng, bền không thua các loại gỗ quý như lim, sến, táu, gụ, trắc, cẩm lai… nhưng thời gian từ trồng đến khi khai thác ngắn hơn, lại dễ trồng.
Một lợi ích thiết thực của mô hình trên - đã thành công ở Phượng Sơn - là lát Mexico trồng xen với nhiều loại cây tầng thấp cho hiệu quả kinh tế cao. Cùng với cây vải thiều, mô hình trồng cây lát Mexico ở xóm Lát đang góp phần thay da đổi thịt xã nghèo Phượng Sơn.
