2 phương án “khơi luồng” lúa gạo đang ách tắc

Hoạt động thu mua thóc lúa, vận chuyển xuống ghe để vận chuyển theo đường kênh rạch về kho, cảng tại ĐBSCL. Ảnh: VIẾT CHUNG

Mặc dù theo kế hoạch cả năm 2021, Việt Nam sẽ xuất khẩu khoảng 6 - 6,2 triệu tấn gạo các loại, trị giá đạt khoảng 3,325 tỷ USD; nhưng hiện nay, hầu như các thương nhân e ngại việc ký kết hợp đồng mới vì ách tắc trong lưu thông và giao nhận tại các cảng biển. Biên độ chênh lệch giá thời điểm chào bán và giá cước thực tế lúc giao hàng quá lớn khiến các thương nhân và cả khách hàng đều gặp rủi ro lớn. 

“Tình trạng này nếu tiếp diễn chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến chỉ tiêu kim ngạch xuất khẩu và nguy cơ mất các thị trường truyền thống như Philippines, Trung Quốc, Malaysia vào các đối thủ cạnh tranh khác trong khu vực như Thái Lan, Ấn Độ” - công văn của Bộ Công thương cho biết. 

Do xuất khẩu khó khăn nên giá lúa gạo thu mua của bà con nông dân giảm. Để đảm bảo tiêu thụ kịp thời thóc, gạo hàng hóa cho người nông dân, trên cơ sở cuộc họp với Hiệp hội Lương thực Việt Nam, Bộ Công thương đề xuất, kiến nghị Thủ tướng giao các bộ ngành và địa phương triển khai nhóm giải pháp cấp bách gồm: khẩn trương nghiên cứu, mở luồng xanh cho vận tải đường thủy và tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiếp cận nguồn vốn thu mua thóc, gạo hàng hóa (thế chấp bằng chính sản phẩm thu mua).

Về việc mở luồng xanh cho vận tải thủy, Bộ Công thương lập luận rằng, với đặc thù địa hình kênh rạch chằng chịt, đa phần các nhà máy sản xuất, chế biến lúa gạo cập bờ sông, bờ kênh nên 95% thóc, gạo sản xuất ở vùng ĐBSCL được vận chuyển bằng đường thuỷ. Do đó, việc khơi thông dòng chảy phương tiện chuyên chở sẽ góp phần đáng kể giúp các thương nhân xuất khẩu gạo duy trì được chuỗi cung ứng lúa gạo hàng hóa từ đồng ruộng ra đến cảng xuất khẩu.

Vì vậy, Bộ Công thương kiến nghị Thủ tướng giao Bộ GT-VT chủ trì, phối hợp với Bộ Y tế và các bộ ngành, địa phương liên quan sớm xây dựng và báo cáo phương án “luồng xanh” cho vận tải đường thủy, đảm bảo yêu cầu về phòng chống dịch Covid-19 nhưng giải tỏa được ách tắc hiện nay.

Giao UBND các tỉnh, thành phố ở khu vực ĐBSCL khẩn trương tạo điều kiện thuận lợi nhất có thể cho các thương nhân hoạt động trong lĩnh vực thóc, gạo nói chung và thương lái nói riêng được đi lại thu mua trực tiếp tại đồng; trao đổi và thống nhất với Bộ Y tế, Bộ GT-VT xem xét, áp dụng linh hoạt 2 phương án:

Phương án 1: Chấp nhận các xét nghiệm nhanh tại ấp, xã; đăng ký thông tin, lịch trình di chuyển với cơ quan quản lý nhà nước tại ấp, xã… và áp dụng tương tự đối với lực lượng bốc xếp thóc lên xuống ghe. Đặc biệt xem xét ưu tiên phân luồng xanh (xét nghiệm nhanh tại chốt kiểm dịch trên sông) cho các phương tiện vận chuyển lúa tươi từ đồng ruộng về hệ thống nhà máy sấy vệ tinh trong khu vực gần nhất (cùng xã, huyện) để đảm bảo chất lượng thóc tồn trữ đạt yêu cầu.

Riêng khâu vận chuyển thóc, gạo giữa các nhà máy không đặt trong cùng một tỉnh hay từ nhà máy ra các cảng xuất khẩu, khu vực tiêu thụ nội địa thì chốt kiểm dịch trên các sông lớn tại các địa điểm giáp ranh cần có cơ sở xét nghiệm đi kèm trong phạm vi gần nhất để đáp ứng nhu cầu xét nghiệm cho tài công khi vận chuyển liên tỉnh thời gian dài. 

Phương án 2: Trường hợp thương nhân đồng ý hỗ trợ cung cấp các bộ kit xét nghiệm nhanh cho các chốt trên sông, khi ghe, sà lan của các thương nhân di chuyển qua, đề nghị nhân viên trực chốt tiến hành xét nghiệm nhanh và đóng dấu thông hành cho các phương tiện tranh thủ di chuyển tiếp.

Với phương án này, đề nghị các cấp lãnh đạo địa phương chỉ đạo linh hoạt việc chỉ yêu cầu giấy xác nhận âm tính với Covid-19 (PCR) khi phương tiện rời bến xuất phát và suốt quá trình di chuyển trên sông được phép sử dụng giấy xác nhận xét nghiệm nhanh tại các chốt để qua chốt kế tiếp cũng như cập bên cuối của lộ trình.