Nợ xấu quá cao
Tổng nợ xấu và tiềm ẩn trở thành nợ xấu của hệ thống NH được xác định khoảng 485.306 tỷ đồng, chiếm 8,81% tổng dư nợ. Trong đó, nợ xấu nội bảng 150.124 tỷ đồng, nợ xấu tồn đọng tại Công ty Quản lý tài sản (VAMC) 235.872 tỷ đồng, nợ được cơ cấu 66.810 tỷ đồng, chưa chuyển nợ xấu theo kết luận của cơ quan thanh tra, giám sát NH 32.500 tỷ đồng.
Trong đó, đáng chú ý nợ xấu của GPBank được cơ quan kiểm toán xác định 2.800 tỷ đồng, chiếm 59,32% dư nợ; OceanBank 14.234 tỷ đồng, chiếm 72,25% dư nợ. Nợ xấu của NH Xây dựng Việt Nam chưa bao gồm dư nợ tại các tổ chức tài chính, tín dụng là 18.073 tỷ đồng, chiếm 95% dư nợ.
Việc tái cơ cấu các NHTM được NHNN mua 0 đồng chậm và chưa triệt để. NHNN chưa kịp thời chỉ đạo việc xây dựng, phê duyệt và giám sát triển khai phương án cơ cấu lại GPBank theo quy định; chậm phê duyệt đề án tái cơ cấu GPBank, OceanBank, dẫn đến không thể triển khai các biện pháp nhằm giảm suy giảm tài chính của các NH được mua 0 đồng; công tác kiểm tra, giám sát đặc biệt của NHNN còn hạn chế.
Thực trạng tài chính của 3 NH sau khi được NHNN mua lại với giá 0 đồng không được cải thiện, hoạt động kinh doanh tiếp tục thua lỗ lớn. Trong đó, GPBank từ thời điểm mua bắt buộc từ 7-7-2015 đến 31-12-2016 lỗ thêm 451 tỷ đồng, lỗ lũy kế đến hết tháng 12-2016 là 13.448 tỷ đồng, âm vốn chủ sở hữu 10.363 tỷ đồng.
Đối với OceanBank, lỗ thuần từ hoạt động kinh doanh trước chi phí dự phòng rủi ro năm 2016 là 1.417 tỷ đồng, gấp 2 lần so với năm 2015 (684 tỷ đồng); lỗ lũy kế đến hết tháng 12-2016 là 15.894 tỷ đồng, âm vốn chủ sở hữu 11.625 tỷ đồng.
Việc thu hồi nợ xấu tại 3 NH 0 đồng cũng rất khó khăn. Riêng GPBank, năm 2016 chỉ thu hồi 307 tỷ đồng nợ xấu, đạt 14,99% kế hoạch; ước tính chỉ có thể thu hồi 866 tỷ đồng nợ xấu, chiếm 31,53% tổng nợ xấu của NH này.
Tại OceanBank, nợ xấu khó thu hồi do không có tài sản đảm bảo, tài sản đảm bảo chưa đầy đủ tính pháp lý hoặc khách hàng không hợp tác. Tốc độ thu hồi nợ xấu tại OceanBank có xu hướng giảm từ 6-5-2015 (thời điểm NHNN mua lại) đến 31-12-2015, thu hồi được 2.061 tỷ đồng; năm 2016 thu hồi được 1.964 tỷ đồng, 9 tháng đầu năm 2017 thu hồi được 757 tỷ đồng.
Nhiều “ông lớn” cũng đầu tư không hiệu quả
Nhiều “ông lớn” cũng đầu tư không hiệu quả
Kết quả kiểm toán các tổ chức tài chính, tín dụng trong năm 2017 cũng khẳng định, một số NHTM chưa xử lý dứt điểm các khoản công nợ tồn đọng từ nhiều năm. Cụ thể, GPBank có 3.420 tỷ đồng nợ phát sinh trước năm 2012, trong đó 2.982 tỷ đồng liên quan đến nguyên chủ tịch, phó chủ tịch HĐQT Tạ Bá Long và Đoàn Văn An (Cơ quan cảnh sát điều tra - Bộ Công an đã khởi tố, bắt tạm giam); tạm ứng 362 tỷ đồng mua bất động sản nhưng bị tranh chấp pháp lý, chưa hoàn thiện thủ tục chuyển nhượng.
Thực tế này khiến VietinBank phải thu về hỗ trợ lãi suất 109,1 tỷ đồng, chuyển nhượng trụ sở số 25 Lý Thường Kiệt cho NHNN quá hạn từ năm 2014 là 502,4 tỷ đồng.
Tương tự tại OceanBank, có nhiều khoản phải thu, tạm ứng, trong đó có 331 tỷ đồng tạm ứng liên quan đến vụ án Hà Văn Thắm đang được các cơ quan tố tụng xét xử; 245 tỷ đồng tạm ứng thực hiện các dự án bất động sản đều đã quá hạn và rủi ro mất vốn. Nhiều NHTM đang đầu tư tài chính không hiệu quả hoặc hiệu quả thấp.
Trong đó, OceanBank có 12/39 khoản đầu tư với giá trị vốn góp 411 tỷ đồng từ năm 2009-2011 đến năm 2016 không thu được cổ tức. Năm 2016, OceanBank không nhận được cổ tức của 28 khoản đầu tư, trong khi phải trích lập dự phòng 198 tỷ đồng cho 14 khoản đầu tư do đơn vị thua lỗ qua nhiều năm.
Vietcombank cũng có nhiều khoản đầu tư không hiệu quả, như đầu tư 204,97 tỷ đồng vào Công ty Chuyển tiền Vietcombank, lỗ lũy kế đến hết tháng 12-2016 là 5,347 triệu USD, và buộc phải trích lập dự phòng 103,7 tỷ đồng; 135,15 tỷ đồng vào Công ty liên doanh Quản lý quỹ đầu tư chứng khoán Vietcombank, lỗ lũy kế đến hết tháng 12-2016 là 12,8 tỷ đồng; 270 tỷ đồng vào Công ty TNHH Bảo hiểm Nhân thọ Vietcombank - Cardif, năm 2016 lỗ 17,8 tỷ đồng…
Một ông lớn khác là BIDV đầu tư vào 3 công ty con 3.128 tỷ đồng, 12 khoản đầu tư dài hạn khác 280,2 tỷ đồng cũng không nhận được cổ tức. CTCP Chứng khoán BIDV đầu tư 5 mã chứng khoán CTG, DPM, PVS, THC, GEX lỗ 239,62 tỷ đồng.
Một số khoản vay dư nợ lớn tại các NHTM tiềm ẩn rủi ro. Trong đó tại Vietcombank, nhóm khách hàng kinh doanh thẻ cào điện thoại vay vốn tại Chi nhánh TPHCM từ năm 2011, 2012 quá hạn trả nợ từ năm 2014, có dư nợ gốc đến 31-12-2016 là 251,7 tỷ đồng, lãi 85,7 tỷ đồng, sử dụng vốn sai mục đích, có dấu hiệu lừa đảo, Vietcombank đang đề nghị cơ quan an ninh điều tra xử lý.
Trong khi đó, tại VietinBank, hàng chục khách hàng lớn có tình hình tài chính khó khăn, đã được cơ cấu lại nợ như: CTCP DAP số 2 - Tập đoàn Hóa chất 1.113 tỷ đồng, CTCP Gang thép Thái Nguyên 1.824 tỷ đồng, Công ty Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc 1.921 tỷ đồng, Công ty TNHH Khoáng sản và Luyện kim Việt Trung 4.646 tỷ đồng, CTCP Hóa dầu và Xơ sợi Dầu khí 1.204 tỷ đồng, dự án Đạm Ninh Bình 725,9 tỷ đồng, CTCP Xi Măng Công Thanh 8.401 tỷ đồng, CTCP Sửa chữa tàu biển NOSCO 3.078 tỷ đồng, CTCP Quốc tế C&T 919 tỷ đồng, CTCP Đất Việt 1.035 tỷ đồng, Tập đoàn Bitexco 6.949 tỷ đồng.
