Áp lực mùa báo cáo

Toan tính của DN

BCTC quý III quan trọng là vậy, nhưng đây không phải là kỳ soát xét hay kiểm toán, nên lại có “dư địa” để các DN đặt nhiều toan tính. Sự toan tính của DN trong việc hạch toán sẽ phụ thuộc vào các nhóm kỳ vọng cũng như diễn biến của TTCK. Đó là áp lực từ biến động giá CP, cổ đông, kỳ vọng từ NĐT và cách đánh giá từ phía các chuyên gia phân tích.

NĐT chứng khoán kỳ cựu đều không lạ những câu chuyện kiểu “DN thấy thị trường đang xấu, có ra tin tốt, giá CP chưa chắc tăng, nên cứ hạch toán ở mức vừa phải”. Mức độ vừa phải có thể là tương đương năm trước, hoặc có tăng trưởng nhẹ nhàng 5-10%, miễn là nằm trong phạm vi được phép. 

Mùa KQKD quý III nhiều khả năng có những con số tích cực trên BCTC của các DN niêm yết. Nhưng kèm theo đó có thể sẽ là những toan tính của DN trong việc tìm cách giải tỏa những áp lực của mình. Vì vậy, cần xem xét đến hiệu quả thật của DN, cũng như thời điểm sẽ xuất hiện KQKD hay BCTC của từng DN niêm yết.

TTCK đã phục hồi khá tốt từ tháng 8 cho đến nay để quay trở lại mốc 1.000 điểm, trong đó có rất nhiều CP tăng 20-50%, nên khó có chuyện DN giấu lãi. Trái lại, sức ép dành cho DN phải có BCTC quý III-2018 đáp ứng đúng kỳ vọng của NĐT. 

Riêng về áp lực của cổ đông (cụ thể là những cổ đông tổ chức đã tham gia trở thành cổ đông lớn, sở hữu trên 5%, hoặc ngồi vào HĐQT), những thống kê cho đến thời điểm, đã chỉ ra rằng khối ngoại vẫn đang mua ròng, dù trong giai đoạn quý II và quý III năm nay khối này bán ròng trên sàn không ít.

Nguyên nhân nằm ở chỗ lượng mua ròng ngay trong quý I quá lớn cộng với sự áp đảo trong việc bán ròng khớp lệnh của khối ngoại. Tuy vậy khối này vẫn thường xuyên tiến hành mua thỏa thuận với khối lượng rất lớn một số CP trên sàn.

Điều này dẫn đến việc không ít DN có thêm cổ đông lớn, hoặc chính những cổ đông lớn trước đây đã gia tăng tỷ lệ sở hữu của mình, tức tăng cường ảnh hưởng mình tại DN. Dĩ nhiên, cổ đông lớn nào cũng nói về tầm nhìn dài hạn của mình, nhưng không ai muốn kết quả tệ hại khi mới tham gia DN. Vì nếu kết quả không tốt, các nhà quản lý quỹ có thể trở thành mục tiêu chất vấn của những người bỏ tiền vào quỹ. 

NĐT soi kỹ báo cáo
Trước đây, áp lực từ phía chuyên gia phân tích hay NĐT cá nhân dành cho DN mùa báo cáo có vẻ không lớn. Đơn cử, chuyện chuyên gia phân tích tiếp cận với một số DN trước đây có vẻ giống như “xin số liệu”, nay điều này dường như không còn. Trong chừng mực nào đó, thậm chí DN còn phải dựa vào sự phân tích của chuyên gia để hạch toán một cách phù hợp nhất.

Còn trong trường hợp bình thường, mối quan hệ giữa chuyên gia phân tích và DN là win win. Nghĩa là DN cung cấp số liệu phù hợp, còn chuyên gia phân tích viết báo cáo và chuyển tải đến NĐT. Nhưng áp lực từ chuyên gia phân tích dành cho DN lại đến từ một nhóm khác là các NĐT cá nhân. 

Có một thực tế, các báo cáo phân tích đang tạo được vị thế về chất lượng thông tin, phương pháp luận và ảnh hưởng đến người đọc. Trong khi đó, NĐT cũng có nhiều kinh nghiệm hơn, đọc và thu thập thông tin từ báo cáo nhiều hơn. Vì vậy, chỉ cần báo cáo phát ra những tín hiệu không thuận lợi, hoặc đánh giá không mấy khả quan, lập tức giá CP của DN có thể bị ảnh hưởng. 

Đơn cử, một khuyến nghị có phần “nước đôi” dành cho một số CP là “giữ”. Có thể hiểu khuyến nghị này là những ai có hàng khoan bán, chờ đợi cơ hội. Nhưng cũng có cách hiểu khác là “giữ” là cách nói giảm cho việc NĐT có thể cân nhắc bán ra. Bởi trong mối quan hệ giữa chuyên gia phân tích và DN, hay giữa CTCK với DN, hầu như đều rất kỵ đưa ra khuyến nghị “bán”.

Thường chỉ những CP phát ra những tín hiệu rất xấu mới nhận được khuyến nghị này. Bản thân NĐT cũng thừa khôn ngoan để nhận ra những tín hiệu không tích cực trong báo cáo, dù trong câu chữ không đề cập trực tiếp.

Thực tế hiện nay, NĐT thường có xu hướng bảo toàn tài sản rất quyết liệt. Chẳng hạn, một CP chỉ chớm có dấu hiệu bị bán ra, thay vì cân nhắc giữ lại để chờ đợi thêm thông tin, nhiều người vẫn quyết định bán sạch.

Chỉ cần CP xuất hiện 1 phiên sàn hoặc trong vài ngày giảm 10-15%, dù DN có thanh minh như thế nào, niềm tin của NĐT cũng sẽ bị ảnh hưởng, và sau đó sẽ là chuỗi ngày có thể không có lợi cho giá CP trên sàn.

Giá CP bất lợi, việc huy động vốn bị ảnh hưởng, chưa kể DN lại chịu sức ép không chỉ cổ đông bên ngoài, mà từ chính cổ đông lớn, cổ đông nội bộ. Thậm chí, những quý tới cho dù có hạch toán KQKD tốt cũng chưa chắc giá CP có thể tăng trở lại, vì NĐT lúc này đã chuyển từ kỳ vọng sang nghi ngờ.