Thỏa thuận được ký kết giữa Ủy ban Quản lý chứng khoán Trung Quốc (CSRC), Bộ Tài chính Trung Quốc và Ủy ban Giám sát kế toán công ty đại chúng Mỹ (PCAOB). Thỏa thuận không cho phép Trung Quốc giữ lại hoặc chỉnh sửa bất kỳ thông tin nào có trong tài liệu kiểm toán vì bất kỳ lý do gì, đồng thời cho phép PCAOB phỏng vấn trực tiếp nhân viên các công ty kiểm toán ở Trung Quốc và Hong Kong để thanh tra công việc kiểm toán. PCAOB cũng có thể chuyển thông tin kiểm toán của các công ty Trung Quốc đến Ủy ban Chứng khoán và các sàn giao dịch Mỹ (SEC).
Mặc dù Trung Quốc không được phép biên tập thông tin kiểm toán, nhưng CSRC có thể xếp loại một số dữ liệu, bao gồm thông tin cá nhân, là “bị hạn chế” và chỉ một số ít thanh tra viên của Mỹ đươc phép “xem” chúng, chứ không được sao chép. Các quan chức PCAOB cho biết ủy ban này vẫn có thể thu thập các dữ liệu bị hạn chế khi cần thiết nhưng phải theo một thủ tục đặc biệt .
PCAOB có toàn quyền lựa chọn các công ty Trung Quốc có cổ phiếu niêm yết tại Mỹ để thanh tra. Sự lựa chọn này dựa trên đánh giá rủi ro, chẳng hạn như quy mô của công ty và lĩnh vực mà công ty hoạt động.
Thỏa thuận trên đánh dấu một bước đột phá lớn trong sự bế tắc kéo dài hàng thập niên giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới về quyền tiếp cận tài liệu kiểm toán. Cuộc tranh cãi kéo dài vấn đề kiểm toán đã trở thành điểm nghẽn chính trị sau khi đạo luật về trách nhiệm giải trình các công ty nước ngoài được Mỹ thông qua vào năm 2020, cho phép SEC hủy niêm yêt cổ phiếu đối với những công ty nước ngoài ngăn cản giới chức Mỹ thanh tra tài liệu kiểm toán của họ trong 3 năm liên tục.
Trên thực tế, đạo luật này chủ yếu nhắm đến các công ty Trung Quốc đang có cổ phiếu giao dịch ở Phố Wall vì Trung Quốc và Hong Kong là hai khu vực pháp lý duy nhất trên toàn thế giới không cho phép PCAOB kiểm tra tài liệu kiểm toán của họ do lo ngại thông tin về an ninh và bí mật quốc gia bị lộ.
Thỏa thuận trên thể hiện một sự thỏa hiệp hiếm hoi về vấn đề này từ Bắc Kinh.
“Chúng tôi đã ký kết thỏa thuận chưa từng có tiền lệ vào sáng nay, nhưng chúng tôi vẫn cần xem trong vài tháng tới liệu Trung Quốc có tuân thủ hay không”, Chủ tịch SEC, Gary Gensler cho biết trong một cuộc phỏng vấn với Bloomberg hôm 26-8. Ông nói thỏa thuận này toàn diện hơn so với bất kỳ nước nào khác và đến tháng 12 tới, các quan chức Mỹ sẽ đánh giá liệu họ có được tiếp cận đầy đủ tài liệu kiểm toán của các công ty Trung Quốc hay không.
Chủ tịch PCAOB, Erica Williams nói: “Không có điều chỉnh đặc biệt nào với Trung Quốc. Chúng tôi không cung cấp cho Trung Quốc bất cứ thứ gì mà chúng tôi không cung cấp cho các nước khác trên thế giới”.
Các quan chức Mỹ nhấn mạnh rằng thỏa thuận mới chỉ là bước đầu tiên. PCAOB sẽ cần phải có một số lượng lớn thanh tra viên và việc đánh giá đánh giá các công ty Trung Quốc được chọn lọc có thể mất hàng tháng.
Cùng ngày, CSRC ra tuyên bố nhấn mạnh các công ty Trung Quốc có thể tránh được nguy cơ hủy niêm yết bắt buộc ở Mỹ nếu sự hợp tác sau đó có thể làm hài lòng cả đôi bên. Tuyên bố các bên đã thiết lập các quy tắc rõ ràng để xử lý thông tin nhạy cảm trong tài liệu kiểm toán của các công ty Trung Quốc.
Trong phiên giao dịch ngày hôm qua, giá cổ phiếu của những “gã khổng lồ” công nghệ và thương mại điện tử của Trung Quốc gồm Alibaba, JD.com và Pinduoduo của Trung Quốc ban đầu tăng mạnh từ 4-6%. Nhưng sau đó, thành quả tăng điểm này bị xóa sạch do thị trường chứng khoán Mỹ lao dốc trước phát biểu bày tỏ quan điểm tiếp tục tăng mạnh lãi suất để kiềm chế lạm phát của Chủ tịch Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) Jerome Powell.
Các cuộc đàm phán giữa Bắc Kinh và Washington về vấn đề kiểm toán tăng tốc sau khi hôm 12-8, 5 tập đoàn nhà nước Trung Quốc thông báo kế hoạch hủy niêm yết tại Mỹ.
PCAOB tiết lộ các thanh tra viên đang chuẩn lên đường đến Hong Kong để bắt đầu thanh tra tài liệu kiểm toán. PCAOB giải thích thành phố được chọn vì quy trình kiểm dịch liên quan đến Covid-19 dễ dàng hơn so với Trung Quốc.
PCAOB, một tổ chức phi lợi nhuận, có trụ sở ở Washsington, được thành lập cách đây 20 năm theo đạo luật Sarbanes-Oxley 2002, vốn được thông qua sau vụ bê bối kiểm toán của Công ty năng lượng Enron, có trụ sở tại bang Texas. Đạo luật nhằm ngăn ngừa các gian lận sổ sách tài chính của các công ty đại chúng có thể gây mất mát lớn cho cổ đông.
