Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) là hiệp định thương mại tự do lớn nhất thế giới, được ký kết vào tháng 11-2020 và chính thức có hiệu lực từ 1-1-2022, bao gồm 10 nước ASEAN và 5 đối tác là Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Australia và New Zealand.
Theo Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương, chỉ riêng tháng 9, kim ngạch xuất khẩu cà phê đạt 84.000 tấn, tăng hơn 63% về lượng và 66% về trị giá so với cùng kỳ. Lũy kế 9 tháng đầu năm, Việt Nam đã xuất khẩu 1,23 triệu tấn cà phê, trị giá 6,98 tỷ USD. Giá xuất khẩu cà phê bình quân của Việt Nam đã vượt mốc 5.658 USD/tấn, tăng hơn 45% so với cùng kỳ năm 2024 và là mức cao nhất từng được ghi nhận.
Đáng chú ý, trong khối RCEP (chiếm khoảng 30% GDP toàn cầu) là cánh cửa tiếp cận thị trường gần 2,3 tỷ người tiêu dùng, tương đương 30% dân số thế giới). trong đó, Nhật Bản tiếp tục là thị trường nhập khẩu cà phê lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch tháng 9 đạt hơn 31 triệu USD, nâng tổng giá trị 9 tháng lên gần 479 triệu USD.
Đứng thứ 2 là Thái Lan, đạt khoảng 31,7 triệu USD trong tháng 9 và 251,7 triệu USD sau 9 tháng. Philippines giữ vị trí thứ 3 với kim ngạch tháng 9 đạt hơn 10,3 triệu USD, đưa tổng giá trị 9 tháng lên 218,2 triệu USD. Tiếp theo là Trung Quốc, đạt 14,7 triệu USD trong tháng 9 và 182,6 triệu USD tính chung 9 tháng.
Các thị trường khác như Australia, Singapore, New Zealand và Myanmar dù quy mô nhỏ hơn nhưng vẫn duy trì xu hướng tăng trưởng ổn định.
Mặc dù ngành cà phê đã đạt được nhiều kết quả tích cực về sản lượng và kim ngạch xuất khẩu, song các chuyên gia cho rằng bức tranh toàn cảnh vẫn tồn tại những hạn chế lớn, đặc biệt là vấn đề xuất khẩu thô.
Hiện phần lớn cà phê Việt Nam vẫn được xuất dưới dạng hạt nhân, giá trị gia tăng thấp, trong khi tỷ trọng sản phẩm chế biến sâu còn quá khiêm tốn, chưa phản ánh đúng tiềm năng của một quốc gia được xem là "cường quốc cà phê" của thế giới.
Vì thế, phải thay đổi mô hình phát triển, từ xuất khẩu nguyên liệu sang chế biến sâu và xây dựng thương hiệu mạnh.
Theo Vụ Chính sách thương mại đa biên, Bộ Công Thương, để nâng cao năng lực cạnh tranh và tận dụng hiệu quả hơn các cơ hội từ các FTA nói chung, ngành cà phê Việt Nam cần hình thành một hệ sinh thái liên kết chặt chẽ và vận hành hiệu quả.
Hệ sinh thái này bao gồm sự tham gia của các cơ quan quản lý nhà nước, hiệp hội ngành hàng, chính quyền địa phương, doanh nghiệp xuất khẩu chủ lực, tổ chức tư vấn, nông dân và các doanh nghiệp cung ứng vật tư đầu vào.
