Nhưng trong những tuần gần đây, mối quan tâm ngày càng tăng về hiệu quả của chúng. Giờ đây, một số quốc gia châu Á từng xem vắc-xin Trung Quốc là mũi nhọn quan trọng trong các chương trình tiêm chủng của họ đã thông báo rằng sẽ sử dụng các loại vắc-xin khác.
Động thái này đã đặt ra nhiều câu hỏi, không chỉ về việc liệu vắc xin của Trung Quốc có thể được tin cậy hay không, mà còn về những nỗ lực của nước này trong "ngoại giao vắc xin" ở châu Á.
Điều gì đang xảy ra ở Thái Lan và Indonesia?
Tuần trước, Thái Lan thông báo họ đang thay đổi chính sách vắc-xin - thay vì tiêm hai mũi Sinovac, người dân sẽ được tiêm hỗn hợp Sinovac và AstraZeneca.
Nhân viên y tế đã được chủng ngừa đầy đủ với Sinovac cũng sẽ được tiêm một mũi tiêm khác như một mũi tiêm nhắc lại.
Indonesia đã công bố một động thái tương tự vào tuần trước, cho biết họ sẽ tiêm vắc xin tăng cường Moderna cho các nhân viên y tế đã được chủng ngừa bằng Sinovac.
Các quyết định đưa ra sau báo cáo rằng hàng trăm nhân viên y tế được tiêm chủng đầy đủ đã mắc Covid, với một số người trong số họ - hai người ở Thái Lan và 30 người ở Indonesia - tử vong.
Cả hai quốc gia đều chậm triển khai các chương trình tiêm chủng của mình, và đang phải chống chọi với những đợt bùng phát dịch mới. Thái Lan hiện đang báo cáo số ca nhiễm trùng và tử vong cao kỷ lục, trong khi Indonesia - tâm chấn mới của Covid ở châu Á - đã chứng kiến các bệnh viện quá tải và thiếu oxy.
Hai nước cho biết họ đang chuyển đổi để tăng cường phòng chống dịch và các quan chức Thái Lan trích dẫn các nghiên cứu địa phương cho thấy việc trộn vắc xin có thể tăng cường miễn dịch.
Bộ trưởng Du lịch Indonesia Sandiaga Uno gần đây cũng nói với BBC rằng vắc xin Sinovac "khá hiệu quả".
Nhưng bằng cách lựa chọn chuyển đổi vắc-xin, chính phủ Thái Lan và Indonesia về cơ bản "nói rằng họ lo ngại về sự thất bại của vắc-xin", Dale Fisher, người đứng đầu Mạng lưới Cảnh báo và Ứng phó Dịch bệnh Toàn cầu của Tổ chức Y tế Thế giới, cho biết.
Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo rằng không có đủ thông tin về các ca nhiễm trùng và tử vong của các nhân viên y tế, đồng thời kêu gọi các nhà chức trách tiến hành một "cuộc điều tra kỹ lưỡng".
Sinovac vẫn chưa đưa ra bình luận.
Kể từ đó, Malaysia thông báo họ sẽ chuyển sang sử dụng vắc xin của Pfizer sau khi đã hoàn thành nguồn cung Sinovac.
Nhưng các quốc gia khác như Philippines và Campuchia vẫn đang tiếp tục sử dụng vắc xin của Trung Quốc.
Thuốc chủng ngừa của Trung Quốc có hiệu quả không?
Trong các thử nghiệm lâm sàng trên toàn thế giới, vắc-xin vi-rút bất hoạt của Sinovac và Sinopharm đã được chứng minh là có hiệu quả từ 50% đến 79% trong việc ngăn ngừa nhiễm trùng Covid có triệu chứng.
Nhưng chúng vẫn có hiệu quả cao trong việc ngăn chặn các ca nhập viện hoặc tử vong của Covid - các nghiên cứu cho thấy thuốc chích của Sinovac có hiệu quả 100% ở Brazil và 96 đến 98% hiệu quả ở các nhân viên y tế Indonesia.
Chúng ta biết gì về vắc-xin Covid-19 của Trung Quốc?
Giáo sư dịch tễ học Benjamin Cowling thuộc Đại học Hồng Kông cho biết thực tế vẫn còn nhiều ca nhiễm trùng xuất hiện ở những người được tiêm chủng đầy đủ vì có thể ảnh hưởng một số yếu tố.
Một là vắc-xin Trung Quốc, giống như nhiều loại vắc-xin khác, có thể giảm hiệu quả theo thời gian. Một nghiên cứu của Thái Lan được công bố trong tuần này cho thấy kháng thể ở những người được tiêm chủng đầy đủ với Sinovac giảm một nửa sau mỗi 40 ngày.
Một điều khác là các thử nghiệm lâm sàng có bộ dữ liệu nhỏ hơn so với các trường hợp nhiễm trùng trong thế giới thực, đặc biệt là ở Indonesia, nơi đang chứng kiến số lượng nhiễm trùng hàng ngày tăng vọt lên đến hàng chục nghìn.
Nó cũng có thể là do biến thể Delta dễ lây nhiễm hơn, đã được phát hiện trong 60% trường hợp gần đây ở Indonesia và 26% trường hợp ở thủ đô Bangkok của Thái Lan.
Chưa có dữ liệu công khai nào về hiệu quả của vắc-xin Trung Quốc đối với bất kỳ biến thể nào của Covid. Nhưng các nghiên cứu sơ bộ đã gợi ý rằng vắc-xin vi-rút bất hoạt, như của Sinopharm và của Sinovac, có thể bảo vệ chống lại biến thể Delta ít hơn 20% so với vi-rút ban đầu, theo GS. Cowling.
Ông nói, không có loại vắc-xin nào có hiệu quả hoàn toàn trong việc ngăn ngừa nhiễm trùng Covid, và mặc dù vắc-xin của Trung Quốc "không hiệu quả 100%, chúng vẫn đang cứu sống nhiều người".
Chuyên gia này nhấn mạnh rằng các bệnh nhiễm trùng bộc phát không có nghĩa là vắc-xin là vô tác dụng, vì việc chủng ngừa giúp ngăn chặn những người mắc bệnh nặng với Covid-19.
Cũng chưa có báo cáo nào về các ca nhiễm trùng bộc phát ở Trung Quốc, nơi hơn 630 triệu người đã tiêm ít nhất một mũi vắc-xin của Trung Quốc. Không biết có bao nhiêu người trong số họ đã được tiêm phòng đầy đủ.
Tuy nhiên, loại virus này được cho là đã được kiểm soát ở Trung Quốc, nơi đang báo cáo tỷ lệ lây nhiễm hàng ngày thấp và đã nhanh chóng dập tắt các đợt bùng phát địa phương.
Ngoại giao vắc xin của Trung Quốc?
Là khu vực nhận được nhiều mũi tiêm chủng của Trung Quốc nhất, châu Á là một chốt chính trong chiến lược ngoại giao vắc xin của Trung Quốc.
Hơn 30 quốc gia châu Á đã mua mũi chích ngừa hoặc nhận thuốc chích ngừa. Indonesia là một trong những nước mua vắc xin Sinovac lớn nhất thế giới với số lượng đặt mua 125 triệu liều.
Chuyên gia Trung Quốc Ian Chong, thuộc Đại học Quốc gia Singapore, cho biết việc Trung Quốc háo hức bán hoặc tặng vắc-xin là "một nỗ lực để thay đổi câu chuyện khỏi thực tế rằng các ca nhiễm trùng được phát hiện lần đầu tiên ở Vũ Hán, và để chứng tỏ rằng họ là một cường quốc khoa học".
Với việc các quốc gia giàu có độc quyền nhiều đơn đặt hàng sớm các loại vắc xin khác, nhiều quốc gia ở châu Á - đặc biệt là những quốc gia nghèo hơn - đã hoan nghênh những cú hích của Trung Quốc.
Tiến sĩ Chong cho biết: “Suy nghĩ đơn giản là 'một số biện pháp bảo vệ tốt hơn là không có biện pháp bảo vệ nào', mặc dù vào thời điểm đó, dữ liệu về hiệu quả không lớn".
Ví dụ, Thái Lan ban đầu đã tin tưởng vào một công ty địa phương thuộc sở hữu của nhà vua để sản xuất số lượng lớn vắc xin của họ, nhưng khung thời gian giao hàng chậm đã buộc chính phủ phải tìm kiếm các nguồn khác sau khi dịch Covid mới bùng phát trong năm nay.
Bên cạnh vắc-xin AstraZeneca được sản xuất trong nước, hiện tại, họ chủ yếu dựa vào mũi tiêm của Sinovac, vì công ty Trung Quốc là một trong những công ty đầu tiên cung cấp.
Tiến sĩ Chong cho biết, quyết định chuyển sang các loại vắc-xin khác của Thái Lan và Indonesia có thể làm thủng hình ảnh thành công, làm vỡ bong bóng về hiệu quả của vắc-xin Trung Quốc và đặt ra câu hỏi về năng lực kỹ thuật của Trung Quốc.
Chính phủ Trung Quốc vẫn chưa đưa ra bình luận nào, nhưng trước đây vẫn khẳng định rằng vắc xin của họ có hiệu quả.
Công chúng phản ứng thế nào?
Cả chính phủ Thái Lan và Indonesia đang phải đối mặt với nhiều chỉ trích về việc chậm triển khai tiêm chủng và tình hình Covid ngày càng tồi tệ.
Ở Thái Lan, sự phẫn nộ càng tăng thêm khi một tài liệu bị rò rỉ của Bộ Y tế trích dẫn lời một quan chức phản đối việc cho nhân viên y tế tiêm thuốc tăng cường Pfizer vì đây sẽ là "sự thừa nhận rằng Sinovac không thể bảo vệ".
"Có rất nhiều sự tức giận trong công chúng Thái Lan. Nhiều người lo ngại sâu sắc về truyền thông của chính phủ và sự phụ thuộc vào Sinovac", Tiến sĩ Arm Tungnirun, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Trung Quốc tại Đại học Chulalongkorn, cho biết.
"Hiện tại, ngày càng có nhiều người từ chối Sinovac, những người tin rằng nó không hiệu quả. Có một sự mất lòng tin lớn vào chính phủ Thái Lan và vấn đề vắc-xin đã trở nên chính trị hóa nặng nề".
Hôm Chủ nhật 18/7, hàng trăm người biểu tình đã tuần hành ở Bangkok kêu gọi Thủ tướng từ chức do việc xử lý cuộc khủng hoảng của ông, đồng thời yêu cầu đưa vắc xin mRNA như Pfizer hoặc Moderna vào.
Có những lo ngại rằng các báo cáo mới nhất về các bệnh nhiễm trùng bộc phát sẽ thúc đẩy sự hoài nghi về vắc-xin nói chung. Ở Indonesia, những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội về tôn giáo và những người theo thuyết âm mưu đã và đang truyền bá các thông điệp chống vắc-xin đi kèm với thái độ chống Trung Quốc.
Các chuyên gia đang thúc giục kiểm soát lây nhiễm chặt chẽ hơn và nỗ lực hơn nữa trong việc chống lại thông tin sai lệch trực tuyến.
Giáo sư Cowling nói: "Thật tuyệt khi chúng tôi đang sử dụng vắc-xin của Trung Quốc, nhưng chúng tôi không thể mong đợi quá nhiều vào chúng. Chúng tôi phải nhận ra rằng sẽ có những ca nhiễm trùng bùng phát và sẵn sàng đối phó với chúng, bởi vì chúng có thể làm tổn hại đến niềm tin vào vắc-xin".
