Để hình thành các ngành kinh tế biển vững mạnh, nhiều ý kiến khuyến nghị Việt Nam cần sớm phê duyệt quy hoạch không gian biển, cũng như tăng cường thúc đẩy hơn nữa các hoạt động hợp tác quốc tế về quản lý, sử dụng, bảo tồn bền vững tài nguyên và môi trường biển. Trong đó, phát triển kinh tế biển phải dựa trên nền tảng tăng trưởng xanh, bảo tồn đa dạng sinh học, các hệ sinh thái biển.
Cân bằng giữa phát triển và bảo tồn
Chia sẻ với phóng viên Báo Điện tử VietnamPlus, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Võ Tuấn Nhân cho hay với lợi thế bờ biển dài hơn 3.260km, vùng ven biển Việt Nam có nhiều tiềm năng phát triển kinh tế biển, nhất là lĩnh vực hàng hải, hải sản, các lĩnh vực công nghiệp, dầu khí, du lịch và năng lượng tái tạo.
Vì thế, Nghị quyết số 36-NQ/TW ngày 22/10/2018 về “Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” đã khẳng định phải phát triển kinh tế biển trên nền tảng tăng trưởng xanh, bảo tồn đa dạng sinh học, các hệ sinh thái biển; bảo đảm hài hòa giữa lợi ích của địa phương có biển và địa phương không có biển; phát huy tiềm năng, lợi thế của biển.
Trên tinh thần đó, để góp phần hiện thực hóa Nghị quyết số 36 của của Ban Chấp hành Trung ương, ngày 3/4/2023, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 48/NQ-CP về “Chiến lược khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên, bảo vệ môi trường biển và hải đảo đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.” Trong đó, “chủ động tăng cường và mở rộng hợp tác quốc tế về quản lý, nghiên cứu tài nguyên, môi trường biển và hải đảo” là một trong 7 nhóm giải pháp để thực hiện chiến lược.
“Chiến lược là công cụ quan trọng để tạo lập cơ sở cho quản lý các hoạt động khai thác sử dụng tài nguyên, bảo vệ môi trường, bảo tồn hệ sinh thái biển một cách hiệu quả; góp phần hình thành các ngành kinh tế biển vững mạnh, tạo thêm nhiều sinh kế cho người dân; bảo đảm quốc phòng, an ninh, giữ vững chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán quốc gia trên biển,” ông Nhân nói.
Là tổ chức đã hỗ trợ nhiều cơ quan, ban ngành Việt Nam triển khai các hoạt động liên quan đến phát triển bền vững kinh tế biển, bà Ramla Khalidi - Trưởng đại diện thường trú của Tổ chức phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam, nhấn mạnh tổ chức này sẽ tiếp tục đồng hành cùng Việt Nam trong việc thực hiện chiến lược trên.
Tuy vậy, bà Khalidi cũng khuyến nghị Việt Nam cần đẩy nhanh việc xây dựng và phê duyệt quy hoạch không gian biển (MSP), bởi đây là điều cần thiết để khai thác tiềm năng to lớn của nền kinh tế biển, tài nguyên biển bền vững.
Việt Nam cũng nên học hỏi kinh nghiệm của các nước và các đối tác phát triển trong quá trình thực hiện chiến lược, nhất là khi nhiều nguồn tài nguyên biển vượt ra khỏi biên giới quốc gia, cần có sự hợp tác quốc tế để quản lý hiệu quả và lâu dài.
“Cùng với đó, Việt Nam cần tiếp tục tăng cường khả năng chống chịu của các cộng đồng ven biển dễ bị tổn thương; thống nhất về các cam kết và hành động cần thiết có sự tham gia của các bên liên quan bao gồm Chính phủ, khu vực tư nhân, hộ gia đình và cá nhân,” bà Khalidi nói.
Các địa phương hướng mạnh ra biển
Là địa phương có đường bờ biển dài 82km, với nhiều tiềm năng phát triển kinh tế biển (như diện tích vùng biển lớn với 4.230 hải lý vuông mặt nước do địa phương quản lý; trữ lượng thủy, hải sản các loại khoảng 80.000 tấn), ông Nguyễn Văn Đệ - Phó chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Nghệ An, cho biết thời gian qua, tỉnh đã tập trung chỉ đạo trong khai thác và phát triển kinh tế biển.
Hiện nay, Quy hoạch tỉnh Nghệ An thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã lấy ý kiến các bộ, ngành và sẽ trình Chính phủ phê duyệt trong thời gian tới. Trong đó, các mục tiêu, nhiệm vụ được gắn liền với quy hoạch không gian biển quốc gia và quy hoạch tổng thể khai thác sử dụng bền vững tài nguyên vùng bờ.
Với chủ trương hướng mạnh ra biển, làm giàu từ biển, trong thời gian tới, tỉnh Nghệ An tập trung nguồn lực đẩy nhanh tốc độ xây dựng Nghệ An trở thành tỉnh mạnh về kinh tế biển của vùng Bắc Trung Bộ; từng bước ngăn chặn, đẩy lùi xu hướng gia tăng ô nhiễm, suy thoái môi trường biển, tình trạng sạt lở bờ biển và biển xâm thực; hình thành văn hoá biển, phục hồi và bảo tồn các hệ sinh thái biển.
Ngoài ra, thời gian tới, Nghệ An cũng sẽ đẩy nhanh xây dựng, phát triển khu kinh tế, khu công nghiệp, dịch vụ logistics, khu đô thị, khu du lịch ven biển theo hướng tiếp cận mô hình sinh thái, có sức hấp dẫn các nhà đầu tư góp phần đưa Nghệ An trở thành địa phương có kinh tế-xã hội phát triển nhanh, bền vững.
Cùng với Nghệ An, tỉnh Hà Tĩnh cũng là địa phương có đường bờ biển dài hơn 137km với nhiều danh lam thắng cảnh, bãi tắm đẹp, diện tích thềm lục địa gần 18.400km2, với nhiều tiềm năng, lợi thế để phát triển kinh tế biển. Trong đó, Vũng Áng là một trong 5 khu kinh tế ven biển được Chính phủ lựa chọn tập trung đầu tư.
Để triển khai “Chiến lược khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên, bảo vệ môi trường biển và hải đảo đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050,” ông Nguyễn Hồng Lĩnh - Phó Chủ tịch thường trực Ủy ban Nhân dân tỉnh Hà Tĩnh, cho biết lãnh đạo tỉnh này đã giao Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với các sở, ngành, địa phương ven biển xây dựng kế hoạch cụ thể thực hiện nghị quyết.
Theo đó, Hà Tĩnh đặt ra mục tiêu đến năm 2030, tài nguyên biển và hải đảo được khai thác hợp lý, sử dụng hiệu quả để phát triển nhanh và bền vững các ngành kinh tế biển và khu vực ven biển, nhất là các lĩnh vực kinh tế biển chủ lực theo thứ tự ưu tiên: Du lịch và dịch vụ biển; kinh tế hàng hải; khai thác tài nguyên khoáng sản biển; nuôi trồng và khai thác hải sản; công nghiệp ven biển; năng lượng tái tạo và các ngành kinh tế biển mới; nâng cao đời sống và sinh kế cộng đồng.
Ngoài ra, Hà Tĩnh cũng quyết tâm hướng tới việc ô nhiễm môi trường biển được kiểm soát. Tại các đô thị ven biển, 100% chất thải nguy hại, chất thải rắn sinh hoạt được thu gom và xử lý đạt quy chuẩn môi trường; 100% khu kinh tế và khu đô thị ven biển được quy hoạch, xây dựng theo hướng bền vững, sinh thái, thông minh.
“Tầm nhìn đến năm 2050, tài nguyên biển, hải đảo được khai thác hợp lý, sử dụng hiệu quả trên nền tảng tăng trưởng xanh; đa dạng sinh học biển được bảo tồn; môi trường biển, các hải đảo trong lành; xã hội hài hoà với thiên nhiên,” ông Lĩnh nói.
