Chính phủ Mỹ đối mặt với nhiều nguy cơ

Ông Trump phản đối các điều khoản về việc hạn chế rút quân khỏi Afghanistan và châu Âu, phản đối việc đổi tên các căn cứ quân sự hiện được đặt theo tên các nhà lãnh đạo Liên minh miền Nam thời nội chiến Mỹ. Ông cũng muốn dự luật này hủy các biện pháp bảo vệ đối với các Cty truyền thông xã hội. Tuy nhiên, do trước đó các nhà lập pháp đã thông qua dự luật với đa số áp đảo nên có thể họ sẽ bác quyền phủ quyết của tổng thống.

Các dự luật được Quốc hội thông qua cần có chữ ký của tổng thống để trở thành luật. Trong những trường hợp hiếm hoi, tổng thống có thể chọn phủ quyết hoặc bác bỏ luật vì một số bất đồng chính sách. Tuy nhiên, các nhà lập pháp cũng có thể bác quyền phủ quyết của tổng thống và đưa dự luật trở thành luật bằng cách đạt được 2/3 số phiếu bầu ở cả hai viện của Quốc hội (Hạ viện và Thượng viện). Nếu Quốc hội không bác quyền phủ quyết của ông Trump trong trường hợp này, đây sẽ là lần đầu tiên sau 60 năm, Dự luật Ủy quyền Quốc phòng (NDAA) không trở thành luật.

Tổng thống Trump đang có nhiều quyết định gây tranh cãi. Ảnh tư liệu

Ông Trump gọi dự luật dài 4.500 trang, mất gần một năm thực hiện, là một “món quà dành cho Trung Quốc và Nga.” Ông nói: "Đáng tiếc, dự luật không đề cập đến các biện pháp an ninh quốc gia quan trọng, nhưng lại đưa ra các điều khoản không tôn trọng các cựu chiến binh và lịch sử quân đội, đi ngược lại nỗ lực của chính quyền tôi nhằm đặt nước Mỹ lên trước tiên trong các hành động chính sách đối ngoại và an ninh quốc gia.” Ông Trump cũng cho rằng, các biện pháp hạn chế đưa quân về nước của dự luật là “chính sách tồi” và “vi hiến.”

Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi cho rằng, việc ông Trump phủ quyết dự luật là “một hành động liều lĩnh đáng kinh ngạc, gây tổn hại cho quân đội, gây nguy hiểm cho an ninh quốc gia và làm suy yếu ý chí của Quốc hội lưỡng đảng”. Bà nói: “Trong bối cảnh đất nước chúng ta là mục tiêu của một cuộc tấn công mạng quy mô lớn, thật khó hiểu lý do đằng sau sự vô trách nhiệm của tổng thống.”

Sau khi ông Trump phủ quyết dự luật chi tiêu quốc phòng, một số cố vấn của ông đã cảnh báo rằng không nên hành động như vậy vì ông có khả năng bị Quốc hội bác quyền phủ quyết. Ông Trump trước đó đã phủ quyết 8 dự luật. Các phủ quyết này đều được các thành viên đảng Cộng hòa trong Quốc hội ủng hộ.

Dự luật quốc phòng sẽ là tiền đề cho chính sách của Lầu Năm Góc. Nó cũng tác động đến những quyết định liên quan tới vũ khí, nhân sự, triển khai quân và các biện pháp an ninh khác. Một số sáng kiến quân sự sẽ bị đình trệ nếu dự luật không trở thành luật. Dự luật năm nay còn bao gồm cả việc tăng lương 3% cho quân nhân tại ngũ. Lãnh đạo Thượng viện Đảng Cộng hòa Mitch McConnell là một trong số nhiều người trong đảng Cộng hòa của Tổng thống Trump ủng hộ dự luật, cho dù ông Trump đe dọa bác bỏ nó.

Mặc dù ông McConnell là đồng minh trung thành của Tổng thống Trump, song nhà lập pháp kỳ cựu này cho biết, đạo luật hàng năm phải được thông qua. Ông McConnell đã nhất trí với lãnh đạo phe thiểu số của đảng Dân chủ tại Thượng viện Chuck Schumer về việc thiết lập một cuộc bỏ phiếu bác quyền phủ quyết của tổng thống vào tuần tới, một ngày sau cuộc bỏ phiếu của Hạ viện. Ông Schumer viết trên Twitter: "Donald Trump vừa phủ quyết việc tăng lương cho quân đội để ông ấy có thể bảo vệ những kẻ phản bội. Đảng Dân chủ sẽ bỏ phiếu để vô hiệu hóa sự phủ quyết của ông Trump.”

Trong khi đó, Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa Lindsey Graham, một đồng minh trung thành của ông Trump, nói rằng tổng thống đã đúng khi chấm dứt các biện pháp bảo vệ đối với các Cty truyền thông xã hội, một phần của Mục 230. Graham viết trên trang cá nhân Twitter: “Tôi sẽ không bỏ phiếu để vô hiệu hóa quyền phủ quyết của tổng thống trừ khi đây là nỗ lực để loại bỏ Mục 230.” Theo Mục 230, các mạng xã hội thường không chịu trách nhiệm về nội dung do người dùng của họ đăng tải, nhưng có thể tham gia các hoạt động như xóa nội dung khiêu dâm, quấy rối hoặc bạo lực.

Tổng thống Trump đã ra lệnh ân xá cho nhiều người thân cận khác. Trong danh sách ân xá mới gồm khoảng 30 người, được Nhà Trắng công bố tối 23-12, có rất nhiều nhân vật thân cận với Tổng thống Trump như ông Paul Manafort, cựu GĐ chiến dịch tranh cử năm 2016 của Trump và cựu cố vấn Roger Stone. Hai nhân vật này bị cáo buộc liên quan đến vụ Nga can thiệp vào cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2016. Ngoài ra, trong danh sách còn có Charles Kushner - cha của Jared Kushner, con rể của Tổng thống Trump.

Ông Charles Kushner từng bị kết án 2 năm tù vào năm 2004 với cáo buộc gian lận thuế. Hãng tin AFP nhắc lại rằng trước đó, trong một danh sách ân xá khác gồm 15 người, được công bố ngày 22-12, có 4 người thuộc Cty an ninh tư nhân Blackwater, từng bị kết án từ 12-15 năm tù và án chung thân vì sát hại 14 người dân Iraq ở Bagdad năm 2007. Tuy nhiên, theo Nhà Trắng, những người này - cũng như những quân nhân Mỹ khác - “có thời gian phục vụ quốc gia khá dài.” Ngày 23-12, Cao ủy Nhân quyền của Liên hợp quốc đã bày tỏ “quan ngại sâu sắc” về quyết định ân xá của ông Trump đối với 4 người trên. Hãng tin AP dẫn lời bà Marta Hurtado, người phát ngôn của Cao ủy Nhân quyền của Liên hợp quốc, cho rằng “việc tha thứ cho họ góp phần vào việc miễn khả năng trừng phạt và có tác dụng khuyến khích người khác phạm tội tương tự trong tương lai.”