Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA) sau 1 năm thực thi đã mang lại những tác động tích cực cho hoạt động xuất khẩu, nhất là khi nền kinh tế đang gặp nhiều khó khăn do dịch Covid-19. Số liệu thừ Bộ Công Thương cho thấy, chỉ tính riêng 6 tháng đầu năm 2021, kim ngạch thương mại 2 chiều Việt Nam- EU đạt 27,67 tỷ USD, tăng 18,4% so cùng kỳ năm 2020. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu hàng Việt vào EU đạt 19,4 tỷ USD, tăng 18,3%.
Chống dịch không có nghĩa là bỏ qua Hiệp định EVFTA
Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) - ông Lương Hoàng Thái cho rằng, EVFTA đã mang lại nhiều cơ hội để Việt Nam mở rộng xuất khẩu, thu hút đầu tư và tham gia sâu rộng hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu. Các sản phẩm thế mạnh của Việt Nam như giày dép, dệt may, các sản phẩm nông, lâm nghiệp như gạo, sản phẩm từ cao su hiện vẫn giữ được phong độ và tận dụng tốt Hiệp định này.
Bên cạnh những kết quả tích vực về thương mại, đầu tư song phương, việc thực thi EVFTA sau 1 năm thực thi vẫn còn tồn tại một số khó khăn và thách thức. Kết quả Chỉ số môi trường kinh doanh EuroCham (Business Climate Index - BCI) mới nhất cho thấy, gần 2/3 số công ty cho biết đã được hưởng lợi từ EVFTA. Tuy nhiên, họ cũng chỉ ra khó khăn trong các vấn đề liên quan tới thủ tục hành chính và hàng rào kỹ thuật thương mại.
Cùng với đó, việc tận dụng các cam kết ưu đãi chưa thực sự tương xứng với tiềm năng; DN chưa thực sự quan tâm tới việc tìm hiểu và tận dụng cơ hội từ Hiệp định này, hay hoạt động phổ biến tuyên truyền về Hiệp định chưa đạt được hiệu quả như mong đợi…
Ông Nguyễn Anh Dương - Trưởng Ban nghiên cứu tổng hợp, Viện Nghiên cứu quản ký kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng, tiêu chuẩn cao trong EVFTA nói riêng và ở thị trường EU nói chung buộc doanh nghiệp Việt Nam phải chủ động tìm hiểu, tuân thủ một cách bài bản, thay vì chỉ tính toán lợi thế cạnh tranh về giá khi EU cắt giảm thuế nhập khẩu.
“Nhiều DN đã quan tâm hơn đến những tiêu chuẩn về chất lượng hàng hóa với mong muốn khai thác thị trường EU nhanh và bền vững hơn. Tuy nhiên, DN cần luôn tìm hiểu, cập nhật và đáp ứng các thay đổi trong chính sách thương mại của EU. Theo dõi xu hướng về các biện pháp phi thuế quan, đồng thời lưu ý các tiêu chuẩn riêng của nhà nhập khẩu. Cùng đó, chủ động xây dựng kế hoạch nâng cao năng lực xuất khẩu, đặc biệt là khả năng đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật, biện pháp vệ sinh dịch tễ vào thị trường EU”, ông Dương chỉ rõ.
Chống dịch song hành với tận dụng lợi thế
Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến việc tận dụng Hiệp định EVFTA còn chưa được như kỳ vọng, là do bối cảnh dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp trên phạm vi toàn cầu đã ảnh hưởng không nhỏ đến kinh tế thế giới và Việt Nam. Các chuỗi cung ứng bị đứt gãy, chuỗi phân phối bị gián đoạn, nền kinh tế toàn cầu phải chống chọi với những đợt sóng suy giảm nặng nề.
Ngoài ra, công tác dự báo, sự quan tâm và đánh giá đúng mức phạm vi tác động của hội nhập và thực thi FTA của một số cơ quan, địa phương còn một số hạn chế và chưa có tính hệ thống và kịp thời. Nhiều địa phương chưa thực sự chủ động vào cuộc trong việc xây dựng định hướng, chiến lược tận dụng FTA cho các DN.
Chủ tịch Phòng Thương mại châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) - Alain Cany cho rằng, hiện tại các nước trên thế giới đều đang tập trung mọi nguồn lực để chống lại đại dịch Covid-19. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là chúng ta bỏ qua EVFTA, bởi trên thực tế, Hiệp định đang trở nên quan trọng hơn bao giờ hết, nhất là khi chiến dịch tiêm chủng được triển khai và đại dịch được kiểm soát, các nền kinh tế mở cửa trở lại và phục hồi.
“Để có thể phát triển dựa trên nền tảng EVFTA đầy hứa hẹn này, hai bên cần phải cùng nhau hợp tác. EVFTA sẽ không thành công nếu không có nỗ lực phối hợp giữa Chính phủ và cộng đồng DN tư nhân. Việc Hiệp đinh thực thi chưa phải là kết quả cuối cùng, hai bên cần duy trì nỗ lực trong Thập kỷ tiếp theo, tương tự như những gì chúng ta đã làm suốt 10 năm qua”, ông Alain Cany nhấn mạnh.
Thời gian tới, tình hình dịch bệnh có khả năng diễn biến phức tạp, kéo dài, các biện pháp phong tỏa còn hiện diện từ đó làm suy giảm nghiêm trọng nguồn lực của DN, ảnh hưởng đến việc đối mới công nghệ, cải thiện chất lượng sản phẩm, năng suất lao động… khiến việc tận dụng hiệu quả các cam kết của EVFTA trở nên khó khăn hơn.
Trong bối cảnh đó, nhiều chuyên gia cho rằng, để thực thi hiệu quả hiệu quả hơn nữa Hiệp định EVFTA, rất cần sự chung tay của các Bộ, ngành, địa phương cũng như DN. Các Bộ, ngành cần phối hợp thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ được giao theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, có việc bố trí đủ và linh hoạt kinh phí cho các cơ quan thực hiện các nhiệm vụ được giao trong Kế hoạch thực hiện Hiệp định EVFTA. Bên cạnh đó, cần nghiên cứu để có cơ chế thuận lợi hơn cho DN trong việc tiếp cận các khoản tín dụng để nâng cao khả năng tận dụng cơ hội từ các FTA.
