Tác động tiêu cực
Chính phủ đang áp dụng các biện pháp giãn cách xã hội cục bộ nhằm giảm tốc độ lây lan giữa các tỉnh và thành phố. Theo đó, chỉ số Stringency của Việt Nam bắt đầu tăng đáng kể lên 64 điểm, tăng 10 điểm so với tuần trước. Chỉ số này được dự báo tiếp tục tăng trong vài tuần tới.
Chỉ số Stringency, được xây dựng bởi Đại học Oxford, là chỉ số tổng hợp được thực hiện bằng cách kết hợp 9 chỉ số phụ đo lường việc đóng cửa trường học, đóng cửa nơi làm việc, hủy bỏ các sự kiện công cộng, hạn chế tụ tập, ngừng giao thông công cộng, yêu cầu ở nhà, hạn chế di chuyển nội địa, hạn chế đi lại quốc tế và chiến dịch thông tin công cộng, cho phép so sánh mức độ can thiệp của chính phủ các nước.
Làn sóng Covid-19 thứ 2 đang trì hoãn sự phục hồi kinh tế, khi nhiều doanh nghiệp ở các thành phố được yêu cầu tạm thời đóng cửa kể từ đầu tháng 8. Tiêu dùng, đặc biệt là du lịch, một lần nữa đối mặt khó khăn. Người dân được khuyến khích ở nhà, tự bảo vệ bản thân và kỳ nghỉ hè sẽ kết thúc.
Tần suất di chuyển như lái xe và đi bộ được đo bằng các ứng dụng của Apple, bắt đầu giảm chỉ còn hơn 100 điểm, giảm 20 điểm so với tuần trước. Số lượt tìm kiếm từ khóa “du lịch” trên Google cũng giảm mạnh trong tuần cuối tháng 7, sau khi ca nhiễm xuất hiện ở Đà Nẵng.
Mặc dù tiêu dùng trong nước đã phục hồi nhờ nhu cầu dồn nén và khoản hỗ trợ tiền mặt trực tiếp của Chính phủ trong 3 tháng, nhưng dường như cũng đã đạt đỉnh. Làn sóng dịch thứ 2 đang ảnh hưởng mạnh và trực tiếp đến sức mua cũng như tính lưu động của người tiêu dùng. Doanh số hàng hóa và dịch vụ sẽ chậm lại trong quý III.
Theo Tổng cục Thống kê, tổng doanh số hàng hóa và dịch vụ chỉ tăng 3,3% và 4,3% trong tháng 7. Doanh số bán lẻ tăng 7% so với tốc độ tăng trưởng hàng năm hơn 10% trong năm ngoái. Bên cạnh đó, người dân ưu tiên hàng hóa thiết yếu và các thiết bị gia dụng có doanh số tăng 7,5%, trong khi chi tiêu cho giao thông vận tải giảm 6,4%. Ngoại trừ các thành phố lớn, sức tiêu dùng tại nhiều thành phố cấp 1 và cấp 2 chứng kiến tốc độ phục hồi yếu.
Phục hồi chậm lại
Liên quan đến gói kích thích của Chính phủ, chỉ 1/3 gói hỗ trợ đã được giải ngân. Quá trình giải ngân vẫn diễn ra chậm chạp và không có công ty nào được tiếp cận các khoản vay ưu tiên cho mục đích thanh toán tiền lương.
Đáng chú ý, tăng trưởng việc làm trong các khu công nghiệp lần đầu tiên trong những năm gần đây ghi nhận mức tăng trưởng âm. Số lượng công nhân trong ngành sản xuất giảm 1,8%. Tình trạng thiếu đơn hàng xuất khẩu đã buộc ngày càng nhiều các nhà máy phải đóng cửa và hệ quả tỷ lệ thất nghiệp tăng.
Khảo sát của IHS Markit cho thấy, sự phục hồi trong lĩnh vực sản xuất đã chậm lại trong tháng 7. Chỉ số sản xuất PMI giảm xuống dưới 50, mức không đổi trong tháng 7, ghi nhận ở mức 47,6 từ 51,5 vào tháng 6. Sản lượng sản xuất giảm nhẹ trong khi đơn đặt hàng mới quay đầu giảm sau đợt tăng vào tháng 6.
Đơn đặt hàng xuất khẩu mới giảm mạnh do quy định hạn chế đi lại và nhu cầu tiêu dùng sụt giảm tại các thị trường xuất khẩu. Trong bối cảnh đó, các nhà sản xuất thu hẹp hoạt động mua hàng và giảm nhân sự. Ngoại trừ thiết bị điện tử, máy tính và máy móc, các ngành khác đều ghi nhận kết quả rất kém trong 7 tháng đầu năm.
Từ năm 2014, các nhà sản xuất định hướng xuất khẩu tác động rất lớn đến nền kinh tế. Kinh tế Việt Nam nhạy cảm hơn với những cú sốc về cung cầu từ bên ngoài khi thặng dư thương mại chiếm hơn 3% GDP trong năm 2019. Suy thoái kinh tế toàn cầu đã gây thiệt hại cho tăng trưởng xuất khẩu Việt Nam cũng như đóng góp vào tăng trưởng GDP. Trong năm 2020, nhiều khả năng kim ngạch xuất khẩu sẽ đi ngang, đồng thời kéo tăng trưởng kinh tế giảm.
Trong tình hình tiêu thụ và sản xuất yếu, tăng trưởng GDP được điều chỉnh xuống khoảng 2% trong năm nay. Trong khi gói kích thích đầu tiên nhắm đến chi tiêu hộ gia đình khi nhu cầu chi tiêu bị ứ đọng bởi giãn cách xã hội, gói kích thích sắp tới được kỳ vọng hỗ trợ các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn và duy trì việc làm.
Le lói điểm sáng
Trong những tháng còn lại của năm 2020, có một số điểm sáng chính hỗ trợ cho tăng trưởng kinh tế. Đầu tiên, thặng dư thương mại sẽ cao kỷ lục, vượt qua kết quả ấn tượng của năm 2019 (gần 11 tỷ USD). Tính đến cuối tháng 7, ước tính sơ bộ thặng dư thương mại đạt 6,5 tỷ USD. Hầu hết đến từ hoạt động sản xuất thiết bị điện tử, máy tính và máy móc. Thặng dư thương mại khổng lồ sẽ phần nào bảo vệ nền kinh tế với những biến động trên thế giới.
Yếu tố thứ 2 là xuất khẩu sang EU dự kiến sẽ phục hồi mạnh mẽ sau 18 tháng giảm. Lập luận chính của chúng tôi là sự tăng giá của đồng EUR sau khi quỹ phục hồi của châu Âu được thông qua, chi tiết ở phần kinh tế toàn cầu. Tính đến nay, tỷ giá EUR/VNĐ đạt hơn 27.000 đồng, tăng 6% so với đầu năm.
Đến cuối năm 2020, khả năng sẽ tăng lên hơn 8%. Sự mất giá tương đối của VNĐ so với EUR là điểm nhấn quan trọng, đặc biệt khi EVFTA đã có hiệu lực đầu tháng 8. Đặc biệt, châu Âu cũng đang ghi nhận những thành công ban đầu trong việc kiểm soát dịch bùng phát.
Cuối cùng, sự hỗ trợ của Chính phủ tiếp tục giúp các hoạt động cơ sở hạ tầng, tương tự như diễn biến vào năm 2019 khi đầu tư công tăng 50%. Đầu tư công 7 tháng đầu năm được ghi nhận ở mức 203.000 tỷ đồng (tăng 27,2% và tương đương 42,7% kế hoạch năm).
Trong đó, đầu tư trong lĩnh vực giao thông vận tải hoàn thành 41,6% kế hoạch cả năm (tăng 91,7%). Kế đến là các lĩnh vực y tế hoàn thành 34,7% kế hoạch cả năm (tăng 36,1%), nông nghiệp hoàn thành 39,6% kế hoạch năm (tăng 34,7%), giáo dục hoàn thành 31,3% kế hoạch cả năm (tăng 84,4%).
