Bộ Tài chính cho biết năm 2021, kế hoạch đầu tư công là 500.000 tỷ đồng nhưng thực hiện giải ngân 8 tháng đầu năm mới chỉ đạt 183.320 tỷ đồng, đạt 39,74% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao (461.300 tỷ đồng); dự kiến giải ngân đến 30-9 là 218.550 tỷ đồng, đạt 47,38% kế hoạch.
Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh, Tổ trưởng Tổ công tác đặc biệt của Thủ tướng Chính phủ về rà soát, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc và thúc đẩy thực hiện dự án đầu tư, cho biết tổng số dự án triển khai trong năm 2021 khoảng 2.511 dự án, trong đó có 2.021 dự án chuyển tiếp từ các năm trước, chỉ có 490 dự án khởi công mới.
Tổ công tác đã tiếp nhận hơn 80 vướng mắc về quy định, trong đó có tới quá nửa là do cách hiểu không đúng, hiểu khác của các địa phương. Một nguyên nhân khác là tình trạng chuẩn bị dự án sơ sài nên khi thực hiện khó khăn; có dự án, lãnh đạo địa phương không tham gia mà giao hết cho các ban quản lý dự án, trong khi ban quản lý không đủ năng lực, gặp vướng mắc thì cứ để đấy, trông chờ...
Hội nghị trực tuyến toàn quốc về công tác giải ngân vốn đầu tư công năm 2021. Ảnh: Viết Chung
Bên cạnh đó, do năm 2021 là năm chuyển tiếp giữa hai nhiệm kỳ và kiện toàn tổ chức, bộ máy, nhân sự gắn với Đại hội Đảng và Bầu cử Quốc hội, HĐND, UBND các cấp; năm đầu tiên của một chu kỳ kế hoạch mới, với ưu tiên đầu tư công tập trung chủ yếu vào công tác chuẩn bị cho giai đoạn 5 năm tới nên cũng làm cho tiến độ giải ngân đầu tư công bị chậm.
Năm 2021 cũng là năm đặc biệt, bởi chưa bao giờ nền kinh tế nước ta phải dồn tâm sức và nguồn lực cho công tác phòng, chống đại dịch như vậy và cũng chưa bao giờ nhiều tỉnh, thành phố, địa phương phải thực hiện các biện pháp giãn cách, hạn chế tiếp xúc như năm nay.
Kết luận hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu làm tốt công tác này để phát huy hiệu quả nguồn lực rất lớn từ đầu tư công, góp phần thúc đẩy tăng trưởng, khôi phục và phát triển kinh tế - xã hội trong điều kiện rất khó khăn hiện nay. Phải nâng cao nhận thức hơn nữa về tầm quan trọng của công việc này, của nguồn lực quan trọng này.
Thủ tướng cho biết, Nghị quyết số 63/NQ-CP về các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, giải ngân vốn đầu tư công và xuất khẩu bền vững những tháng cuối năm 2021 và đầu năm 2022 của Chính phủ, đã đặt mục tiêu tới hết quý III giải ngân được 60%, đến hết năm đạt 90-95%.
Tuy nhiên, tới nay, tổ chức thực hiện vẫn là khâu yếu và thiếu thông suốt, thiếu đồng bộ, việc giải ngân chậm, kết quả chưa được như mong muốn và việc khắc phục những hạn chế, yếu kém chưa được kịp thời. Chỉ có 4 bộ và 11 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt hơn 60%.
Có 76/114 ban, bộ, cơ quan Trung ương, địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới mức trung bình của cả nước (47%), có cơ quan chưa giải ngân được đồng nào.
Thủ tướng cho rằng, tình hình trên có nguyên nhân khách quan do dịch bệnh diễn biến phức tạp, khó lường, ngoài dự báo. Tuy nhiên, trong điều kiện chung, vẫn có cơ quan, địa phương giải ngân tốt, cho nên vấn đề vẫn là khâu tổ chức thực hiện.
Thủ tướng phê bình nghiêm khắc các bộ, cơ quan, địa phương có tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công dưới 40%. Ảnh: Viết Chung. Thủ tướng biểu dương các bộ, cơ quan, địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt hơn 60%; đồng thời phê bình nghiêm khắc các bộ, cơ quan, địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới 40%.
Cấp ủy, chính quyền các cơ quan, địa phương này phải kiểm điểm nghiêm túc, chỉ ra hạn chế, bất cập, rút kinh nghiệm để làm tốt hơn, xem xét các tổ chức, cá nhân còn trì trệ, thậm chí vi phạm thì phải xử lý, đồng thời khen thưởng kịp thời, phân minh, rõ ràng, xử lý kịp thời, nghiêm khắc, đúng người, đúng việc, đúng pháp luật để tránh trì trệ trong giải ngân đầu tư công.
Từ nay đến cuối năm chỉ còn 3 tháng nữa, còn hơn 50% nguồn vốn đầu tư công phải giải ngân, đây là thách thức rất lớn, đòi hỏi nỗ lực, quyết tâm rất cao mới làm được. Thủ tướng yêu cầu các địa phương phải xem đây là một trong những nhiệm vụ chính trị quan trọng từ nay đến cuối năm, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện có trọng tâm, trọng điểm. Nâng cao tinh thần trách nhiệm của các cấp, các ngành, đặc biệt là người đứng đầu.
Phải giải ngân đạt tỷ lệ cao nhất có thể, vừa phải kịp tiến độ, vừa phải nâng cao chất lượng, hiệu quả của đầu tư công, siết chặt kỷ luật kỷ cương, chống tiêu cực, tham nhũng, lợi ích nhóm, chống lãng phí. Việc giao vốn phải chuẩn bị kỹ càng, lựa chọn đúng các công trình trọng tâm, trọng điểm.
Trong điều kiện nguồn vốn nhà nước có hạn, phải theo đúng tinh thần kết luận của Trung ương: đầu tư công phải dẫn dắt và kích hoạt đầu tư của mọi thành phần kinh tế, huy động mọi nguồn lực trong xã hội cho đầu tư phát triển.
Các địa phương đang thực hiện giãn cách và tăng cường giãn cách cần tranh thủ làm ngay các thủ tục cho các dự án; sau ngày 30-9 có lộ trình phù hợp, hiệu quả, mở cửa trên tinh thần thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát có hiệu quả dịch bệnh để vừa phải chống dịch tốt, vừa phát triển kinh tế - xã hội.
Về ý kiến đề nghị tách riêng khâu dự án giải phóng mặt bằng ra khỏi dự án đầu tư, Thủ tướng cho rằng, việc này đã được áp dụng với các dự án cấp quốc gia. Đây là bài toán thực tiễn đặt ra, Thủ tướng giao Bộ Tư pháp, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Văn phòng Chính phủ đề xuất Chính phủ trình Quốc hội khi chưa sửa quy định thì cho phép thực hiện thí điểm với các dự án khác.
