Theo báo cáo của Bộ Công Thương, hiện tổng công suất số dự án điện tái tạo bị chậm vận hành là hơn 4.600MW. Trong đó, gần 2.100MW của 34 dự án chuyển tiếp đã hoàn thành thi công, thử nghiệm. Các dự án này không được hưởng giá ưu đãi (giá FIT) trong 20 năm và phải đàm phán giá điện với EVN, với mức thấp hơn 20-30% so với trước đây.
Theo số liệu cập nhật từ Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), đến 24-5, có 37 dự án điện tái tạo chuyển tiếp chưa có giá gửi hồ sơ cho Công ty Mua bán điện thuộc EVN (EVNEPTC) để đàm phán giá và hợp đồng mua bán.
Tại phiên thảo luận tổ đại biểu Quốc hội về tình hình kinh tế - xã hội, công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, nhiều đại biểu (ĐB) nêu câu hỏi, vì sao Việt Nam phải nhập khẩu điện từ Lào, Trung Quốc trong khi 4.600MW điện tái tạo bỏ phí, không được hòa lưới.
ĐB Lê Thanh Vân (Cà Mau), Ủy viên Ủy ban Tài chính - Ngân sách nói, Việt Nam là cường quốc điện gió, mặt trời, nhưng vẫn phải đi nhập khẩu điện từ Trung Quốc, Lào. “Đó là câu chuyện rất buồn”, ĐB hơn một lần nhấn mạnh trong phát biểu của mình. Trong khi điện mặt trời, điện gió là những lĩnh vực Việt Nam có lợi thế nhưng mãi gần đây mới đưa vào quy hoạch điện VIII.
“Thiên nhiên ưu đãi như thế, nhưng vì sao ta vẫn phải nhập khẩu điện từ Trung Quốc, vì sao lại xác định nhập điện lâu dài. Câu hỏi này tôi cho rằng trả lời cũng khó", ĐB Lê Thanh Vân nói.
 |
ĐB Lê Thanh Vân (Cà Mau), Ủy viên Ủy ban Tài chính - Ngân sách |
Trao đổi với phóng viên bên lề phiên họp tổ, lý giải việc lãng phí điện tái tạo Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, ông đã trao đổi với Bộ trưởng Bộ Công Thương về vướng mắc huy động nguồn điện này, nếu vướng về giá, 2 bộ sẽ cùng xây dựng, điều chỉnh cơ chế, đảm bảo giải tỏa vốn ứ đọng mà các doanh nghiệp đã bỏ ra đầu tư và vay từ ngân hàng.
Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Hồ Đức Phớc, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho hay, vướng mắc ở đây là về công suất, tức hiện nay đã đủ tải. “Bản thân tôi cũng thấy, nếu chúng ta đủ tải rồi tại sao còn cho làm. Và nếu đã làm rồi, sao không giảm bớt điện đã mua của nước ngoài?", Bộ trưởng Hồ Đức Phớc thẳng thắn bình luận.
 |
Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc
Về khoản lỗ hơn 26.200 tỷ đồng của EVN năm 2022, ĐB Tạ Thị Yên (Điện Biên), Phó Trưởng Ban Công tác đại biểu phản ánh, từ năm 2010 đến nay, EVN đã 8 lần điều chỉnh tăng giá điện. “Cử tri thắc mắc trong các báo cáo EVN khẳng định về tình hình sản xuất, kinh doanh điện liên tục thua lỗ, nhưng không nêu rõ nguyên nhân lỗ hơn 26.000 tỷ đồng năm 2022 và giải pháp khắc phục?", ĐB Tạ Thị Yên nêu vấn đề và kiến nghị Bộ Công Thương nghiên cứu, tìm ra phương án tối ưu để đảm bảo an ninh năng lượng.
Theo Bộ Công Thương, việc nhập khẩu điện từ 2 nước này tăng do thời tiết cực đoan cùng hạn hán tại các hồ thủy điện khiến nguồn cung mùa khô thiếu hụt. Hiện, 18 hồ thủy điện ở mực nước chết hoặc cận chết, có 20 hồ thủy điện có dung tích dưới 20%. Đến ngày 21-5, sản lượng còn lại trong các hồ thủy điện chỉ có 29 tỷ kWh, thấp hơn 1,7 tỷ kWh so với kế hoạch năm.
Để đủ điện cho sản xuất, tiêu dùng, ngoài huy động mọi nguồn trong nước, EVN cho biết đã đàm phán mua điện từ Trung Quốc qua đường dây 110kV Thâm Câu - Móng Cái tháng 5, 6 và 7 với công suất 70MW, và dự kiến đóng điện từ tuần sau. Tập đoàn này cũng nhập khẩu điện từ Lào qua cụm nhà máy thủy điện Nậm Kông, Nậm San.
Ngoài ra, hiện giá điện nhập khẩu thấp hơn mua trong nước. Giá mua điện từ Trung Quốc là 6,5 cent/kWh, tức gần 1.540 đồng/kWh. Còn giá mua tại Lào là 6,9 cent/kWh, tức khoảng 1.632 đồng/kWh. Trong khi đó, theo số liệu từ EVN, giá mua điện bình quân 3 tháng đầu năm khoảng 1.845 đồng/kWh. Như vậy, giá mua điện từ Lào, Trung Quốc thấp hơn một số nguồn điện trong nước.
