Xóa bỏ tâm lý ngại chuyển đổi mô hình
* PHÓNG VIÊN: Thưa Thứ trưởng, để đạt được mục tiêu 2 triệu doanh nghiệp vào năm 2030, khu vực hộ kinh doanh được xem là tiềm năng quan trọng. Vậy đâu là yếu tố then chốt để khuyến khích họ chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp?
* Thứ trưởng NGUYỄN ĐỨC TÂM: Hiện nay, cả nước có khoảng 5,2 triệu hộ kinh doanh. Đây chính là khu vực tiềm năng to lớn để đạt mục tiêu phát triển doanh nghiệp. Nếu chỉ cần một phần nhỏ trong số này mạnh dạn chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp, mục tiêu 2 triệu doanh nghiệp hoàn toàn khả thi.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều hộ kinh doanh vẫn còn tâm lý e ngại khi chuyển đổi. Theo tôi, có 3 nguyên nhân chính.
Thứ nhất, chi phí tuân thủ pháp luật giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp vẫn còn khoảng cách khá lớn. Thứ hai, hộ kinh doanh chưa nắm rõ các quy định pháp luật về doanh nghiệp, chưa quen với việc quản lý sổ sách kế toán. Thứ ba, hộ kinh doanh trước đây được áp dụng thuế khoán, chế độ sổ sách, hóa đơn, chứng từ kế toán đơn giản hơn nhiều so với doanh nghiệp.
Để tháo gỡ những rào cản đó, Nghị quyết 68 đã đưa ra chủ trương quan trọng là từ năm 2026 sẽ bỏ hình thức thuế khoán, tiến tới minh bạch hóa hoạt động hộ kinh doanh, đồng thời tạo động lực khuyến khích họ chuyển đổi. Khi trở thành doanh nghiệp, họ sẽ được hưởng nhiều chính sách ưu đãi và hỗ trợ như ưu đãi tiếp cận tín dụng, đất đai, đào tạo, công nghệ và các ưu đãi thuế theo tinh thần của Nghị quyết 198/2025/QH15 ngày 17-5-2025 của Quốc hội (Nghị quyết 198) về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân.
Bộ Tài chính đã hoàn thành dự thảo nghị định hướng dẫn Nghị quyết 198, trình Chính phủ xem xét, thông qua và kỳ vọng sau khi nghị định này được ban hành, các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp thành lập mới và hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển đổi lên doanh nghiệp sẽ tác động tích cực tới quá trình chuyển đổi của hộ kinh doanh.
* Vậy Bộ Tài chính đã có những bước đi cụ thể nào để hỗ trợ các hộ kinh doanh tự tin chuyển đổi sang doanh nghiệp, thưa ông?
* Để hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển đổi sang doanh nghiệp, Bộ Tài chính tập trung vào 2 nhóm giải pháp chính là hoàn thiện khung pháp lý, chính sách và triển khai các biện pháp hỗ trợ thực tiễn.
Hiện Bộ Tài chính đang khẩn trương nghiên cứu sửa đổi Luật Quản lý thuế, Luật Thuế thu nhập cá nhân, hướng đến mô hình quản lý mới - kê khai đơn giản, minh bạch, dễ thực hiện; đơn giản hóa sổ sách, hóa đơn, chứng từ, bảo đảm hộ kinh doanh không bị áp lực quá lớn khi chuyển đổi.
Bên cạnh đó, bộ đang nghiên cứu xây dựng luật kinh doanh cá thể để thu hẹp tối đa khoảng cách về tổ chức quản trị và chế độ tài chính kế toán giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp; trình Chính phủ nghị định hướng dẫn Nghị quyết số 198 với các hỗ trợ thiết thực như cung cấp phần mềm kế toán miễn phí, khóa đào tạo ngắn hạn, hỗ trợ đăng ký kinh doanh trực tuyến, rút ngắn thời gian chuyển đổi.
Để triển khai đồng bộ, Bộ Tài chính đang khẩn trương nâng cấp hạ tầng kỹ thuật để triển khai thực hiện chính sách bãi bỏ thuế khoán đối với hộ kinh doanh từ ngày 1-1-2026; tăng cường chuyển đổi số trong quản lý thuế như áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, cung cấp miễn phí hệ thống khai - nộp thuế điện tử, phần mềm hóa đơn điện tử, đẩy mạnh chuyển đổi số nội bộ, nâng cao chất lượng dịch vụ công và năng lực quản lý thuế, tăng cường kết nối dữ liệu…
Công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức và năng lực quản trị cho hộ kinh doanh cũng được Bộ Tài chính nói chung và ngành thuế nói riêng tập trung đẩy mạnh trong thời gian vừa qua. Bên cạnh đó, ngành thuế đã “cầm tay chỉ việc” cho hộ kinh doanh trong việc lập hóa đơn điện tử, kê khai thuế, sử dụng phần mềm kế toán.
Bộ Tài chính cũng đang đổi mới công tác kiểm tra, giám sát theo hướng trực tuyến, dựa trên phân loại rủi ro, giảm áp lực, tăng minh bạch và tạo môi trường thân thiện hơn cho doanh nghiệp.
Tăng khả năng tiếp cận nguồn lực cho doanh nghiệp
* Thực tế cho thấy, tiếp cận nguồn lực luôn là thách thức lớn với khu vực tư nhân, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo. Bộ Tài chính có những giải pháp nào cho vấn đề này?
* Trở ngại lớn nhất đối với kinh tế tư nhân hiện nay là tiếp cận các nguồn lực, đặc biệt vốn, đất đai, công nghệ và nhân lực chất lượng cao. Với vai trò là cơ quan tham mưu cho Chính phủ, Bộ Tài chính dự kiến tập trung triển khai một số giải pháp trọng tâm sau đây để hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo nâng cao khả năng tiếp cận các nguồn lực.
Thứ nhất, tập trung cải cách chính sách thuế – tài khóa để tạo động lực cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo; đề xuất các cơ chế ưu đãi phù hợp về thuế thu nhập doanh nghiệp đối với phần thu nhập đầu tư vào hoạt động nghiên cứu phát triển, đổi mới sáng tạo; miễn, giảm một số loại phí, lệ phí trong giai đoạn đầu cho các doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ; áp dụng cơ chế khấu trừ, hoàn thuế nhanh cho doanh nghiệp có dự án đầu tư đổi mới sáng tạo.
Thứ hai, vận hành hiệu quả quỹ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa, thông qua nghiên cứu hoàn thiện mô hình các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách để xây dựng mô hình hoạt động phù hợp nhất với yêu cầu quản lý nhà nước, nhu cầu hỗ trợ của doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa và doanh nghiệp đổi mới sáng tạo.
Thứ ba, tăng khả năng tiếp cận đất đai, tạo điều kiện cho doanh nghiệp được thuê lại đất đai, nhà xưởng, cơ sở hạ tầng là tài sản công dôi dư theo nguyên tắc công khai, minh bạch; đẩy nhanh triển khai Nghị quyết số 198 để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ tiếp cận quỹ đất trong khu, cụm công nghiệp.
