Tại buổi đối thoại trực tuyến “Giải pháp kinh tế và pháp lý tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp giai đoạn COVID-19” do Chi nhánh Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam tại Cần Thơ (VCCI Cần Thơ) tổ chức ngày 31/8, ông Nguyễn Phương Lam, Giám đốc VCCI Cần Thơ, cho biết trong đợt dịch COVID-19 lần thứ 4, chỉ trong 3 tháng đã có 10.000 doanh nghiệp ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long rời khỏi thị trường.
Cụ thể, theo ông Lam, chỉ trong tháng 6, 7, 8/2021, đã có gần 90% doanh nghiệp trên địa bàn tạm ngưng hoạt động; doanh thu quý 2/2021 giảm chỉ còn từ 40-50%.
Đặc biệt, hơn 10.000 doanh nghiệp ở Đồng bằng sông Cửu Long đã rời khỏi thị trường, trong khi tỷ lệ này trong 6 tháng đầu năm 2021 là hơn 6.000 doanh nghiệp.
Theo ông Lam, đợt dịch COVID-19 lần thứ 4 đã gây ra khủng hoảng trên toàn khu vực miền Nam và chưa có tiền lệ; đặc biệt là với các ngành chế biến nông, thủy sản ở Đồng bằng sông Cửu Long chịu ảnh hưởng nặng nề và gần như tê liệt hoàn toàn.
Trong vòng 2 tháng qua, ở miền Tây cũng đã có hơn 60.000 ca nhiễm COVID-19, tuy không nhiều so với Thành phố Hồ Chí Minh hay Bình Dương, tuy nhiên đã xuất hiện rải rác ở cả 13 địa phương trong toàn vùng.
Các địa phương hiện đã áp dụng Chỉ thị 16/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về các biện pháp phòng, chống dịch COVID-19 cũng như các chỉ thị khác, dẫn đến tình trạng “đóng băng” trong sản xuất kinh doanh.
“Đặc thù của Đồng bằng sông Cửu Long và các sản phẩm chủ lực là nông, thủy sản. Tôm, cá, trái cây… không thể không thu hoạch, nếu không thu hoạch thì tổn thất lớn cho nông dân. Thêm nữa, cho dù thu hoạch được nhưng cũng không có nơi để bảo quản.
Nếu kéo dài tình trạng này sẽ ảnh hưởng trầm trọng và khi vùng nguyên liệu không còn sẽ khó có thể có lại trong một thời gian ngắn. Điều này có thể dẫn đến khủng hoảng về an ninh lương thực, thực phẩm và ảnh hưởng kéo dài đến sau đại dịch,” Giám đốc VCCI Cần Thơ nói.
Một khó khăn khác đối với doanh nghiệp tại địa phương là vấn đề phối hợp giữa các địa phương trong vùng, nhiều chính sách chồng chéo tạo rào cản gây khó cho doanh nghiệp.
13 tỉnh, thành phố có 13 chỉ đạo khác nhau, trong khi quá trình sản xuất đến tiêu thụ phải lưu thông từ cánh đồng đến nhà máy mới ra thị trường.
VCCI Cần Thơ đã nhận được nhiều phản ánh của các doanh nghiệp về việc, đáng lý cần ưu tiên cho những ngành sản xuất và ưu tiên tiêm vaccine cho người lao động. Song, tiến độ tiêm vaccine ở một số tỉnh đang rất chậm.
Trong khi đó, doanh nghiệp cũng đánh giá mô hình “3 tại chỗ” là không khả thi, nếu kéo dài sẽ gây hao tổn, không an toàn.
Chính sách hỗ trợ của Nhà nước cũng chưa kịp thời. Nhiều doanh nghiệp đang rất băn khoăn, nhiều doanh nghiệp đóng cửa nhưng lo lắng, nếu không có khoản hỗ trợ nào thì khả năng phá sản là trong tầm tay.
Ông Trần Khắc Tâm, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Sóc Trăng cho rằng, đợt dịch COVID-19 như “cú đòn lịch sử,” gây hậu quả nặng nề và tình trạng “đóng băng” kéo dài các hoạt động kinh tế khiến nhiều doanh nghiệp “chết lâm sàng.” Dự báo đến giữa quý 4/2021, tình hình này sẽ vẫn còn khó khăn.
Tại Đồng bằng sông Cửu Long, tình trạng dừng hoạt động của ngành vận tải khiến hàng triệu tấn lúa bị ùn ứ, trong khi nhiều tàu hàng nước ngoài vẫn đợi ở phao số 0 chờ “ăn hàng.”
Nhiều sản phẩm nông, thủy sản khác cũng rơi vào tình cảnh tương tự, không thể vận chuyển. Nhiều doanh nghiệp hoạt động cầm chừng, sản xuất với 20-30% công suất. Nhiều doanh nghiệp chấp nhận lỗ để duy trì sản xuất, giữ đơn hàng nhưng có một số đơn vị chấp nhận bỏ cuộc.
Bên cạnh việc khai thông lưu chuyển hàng hóa, các doanh nghiệp ở Đồng bằng sông Cửu Long còn kiến nghị Chính phủ cần sớm có các chính sách tài chính, tín dụng tốt để tạo đòn bẩy mạnh mẽ khi hoạt động sản xuất, kinh doanh mở cửa trở lại.
“Chúng tôi chấp nhận sẽ làm lại từ đầu, ông bà ta có câu ‘Còn da lông mọc, còn chồi nẩy cây,’ thời gian qua, Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước đã có nhiều văn bản về vấn đề này và có các biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp, nhưng chính sách nên mạnh mẽ hơn để hỗ trợ doanh nghiệp tốt hơn,” Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Sóc Trăng nói.
Theo khảo sát doanh nghiệp quý 3 của VCCI Cần Thơ, có 40% doanh nghiệp tiếp tục bi quan về tình hình việc làm cho người lao động; 40% doanh nghiệp cho rằng doanh thu suy giảm và có 40% doanh nghiệp tin rằng tình hình tiếp cận nguồn nguyên liệu sẽ kém đi.
Khảo sát cũng cho thấy ngành chế biến nông, thủy sản sẽ đổ vỡ trong chuỗi giá trị khi thực hiện “3 tại chỗ.” Tuy nhiên, chưa thể thống kê thiệt hại vì chính sách địa phương ban hành quá nhiều và trong thời gian ngắn gây biến động quá lớn đến tình hình sản xuất, kinh doanh.
Tại buổi đối thoại, ông Phạm Bình An, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, vấn đề doanh nghiệp đặt ra là khi nào thì hết giãn cách (theo Chỉ thị 15, 19, 16, 16+), doanh nghiệp cần chuẩn bị gì khi nới lỏng giãn cách.
Theo Nghị quyết 86 của Chính phủ thì sau ngày 15/9/2021 mục tiêu các tỉnh, thành phố sẽ kiểm soát dịch (các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long có thể sớm hơn), nhưng không ai trả lời được sau 15/9 có hết giãn cách chưa.
Ông An khuyến nghị, chính quyền cần có chiến lược ứng phó dịch bệnh rõ ràng, nhất quán với sự chuẩn bị tốt cho kịch bản xấu. Chuẩn bị khả năng chung sống với COVID-19, với những điều kiện cụ thể như phủ rộng việc tiêm phòng vaccine, ý thức, hệ thống y tế, tổ chức sản xuất…
Cùng với đó là trao quyền, trách nhiệm chủ động phòng bệnh và chăm sóc sức khỏe cho người dân, tổ chức; trao quyền chủ động tổ chức sản xuất cho doanh nghiệp trong tình trạng chung sống với COVID-19 với sự hỗ trợ từ phía nhà nước.
