Khởi đầu suông sẻ
Năm 2020, cơn bão Covid-19 tràn sang Mỹ và châu Âu là một cú “knock out” cho phần lớn các nhà sản xuất hàng may mặc của Việt Nam, bởi đây là những khách hàng rất quan trọng của ngành.
Tác động từ đại dịch lên cả 2 phía cung và cầu đã khiến giá trị xuất khẩu dệt may của Việt Nam trong 2020 lần đầu ghi nhận mức giảm sau 10 năm qua, đạt 35,7 tỷ USD (giảm 9,2% so với năm 2019). Dù vậy, kết quả này là tốt hơn nhiều so với mức sụt giảm dự kiến ban đầu 15-20% cho cả năm, nhờ tình hình cải thiện dần trong 6 tháng cuối năm.
Bước sang năm 2021, ngành dệt may ghi nhận khởi đầu tích cực hơn khi giá trị xuất khẩu dệt may trong 5 tháng đầu năm tăng 21,1% (đạt 15,5 tỷ USD). Mức tăng trưởng này chủ yếu nhờ mức tăng mạnh mẽ trong tháng 3 và tháng 4, khi các quốc gia nhập khẩu lớn kiểm soát dịch tốt hơn nhờ đẩy mạnh tiêm chủng.
Kết quả này có thể không được coi là bất ngờ nếu xem xét nền thấp của năm ngoái, nhưng có thể xem là tín hiệu tích cực nếu so với mức trước dịch. Mặc dù đà tăng không được tiếp nối trong tháng 5, nhưng lũy kế 5 tháng đầu năm, giá trị xuất khẩu dệt may của Việt Nam vẫn tăng 3,4% so với cùng kỳ 2020.
Theo thống kê của CTCK VNDirect (VND), 13/19 doanh nghiệp ngành dệt may niêm yết đã ghi nhận mức tăng trưởng lợi nhuận tích cực với tổng doanh thu nửa đầu năm 2021 tăng hơn 7%.
Đáng chú ý là lợi nhuận ròng của các doanh nghiệp dệt may niêm yết tăng 90% so với cùng kỳ 2020 và cao hơn gần 26% so với cùng kỳ năm năm 2019, thời điểm trước khi đại dịch Covid -19 xảy ra.
Do nhanh chóng lấy được đơn hàng dịch chuyển từ các nước đối thủ sang Việt Nam, nhiều doanh nghiệp còn lấy lại mức tăng trưởng doanh thu cao hơn cả. Đơn cử là CTCP Đầu tư và Thương mại TNG (TNG) và CTCP Sản xuất kinh doanh và xuất nhập khẩu Bình Thạnh (GIL) đều ghi nhận mức tăng trưởng doanh thu cao, lần lượt tăng gần 29% và 30%.
Biên lợi nhuận gộp một số doanh nghiệp được cải thiện mạnh mẽ trong nửa năm qua. Trong đó biên lợi nhuận gộp của CTCP Sợi Thế Kỷ (STK) đạt gần 20%, CTCP Tập đoàn Dệt may Việt Nam (VGT) tăng gần 7% so với cùng kỳ nhờ hưởng lợi từ các đơn hàng FOB chuyển từ Myanmar và Ấn Độ sang Việt Nam.
Đoạn cuối buồn
Thế nhưng, sau kết quả mỹ mãn của nửa đầu năm, ngành dệt may hiện đang đối mặt khả năng không hoàn thành kế hoạch kinh doanh năm 2021.
Theo Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), giãn cách xã hội kéo dài sẽ ảnh hưởng lớn đến kết quả kinh doanh của các công ty dệt may, khoảng 50% nhà máy đặt tại miền Nam, nơi bị ảnh hưởng nặng nề nhất của đại dịch. Hiện tỷ lệ nhà máy phải đóng cửa đã lên tới 35% do không đủ kinh phí để thực hiện "3 tại chỗ".
Cũng theo VITAS, ngành dệt may Việt Nam đối mặt thách thức thiếu hụt lao động và tỷ lệ tiêm vaccine cho ngành vẫn thấp. Trong kịch bản tích cực, nếu Covid-19 được kiểm soát trong tháng 9 thì số lượng công nhân dự kiến chỉ đạt 65%.
Dù không bị ảnh hưởng nặng nề như các doanh nghiệp phía Nam, nhưng theo lãnh đạo một doanh nghiệp dệt may phía Bắc, đơn hàng nhiều nhưng nếu không làm được thì doanh nghiệp thiệt hại kép cả về doanh thu và hiệu quả sản xuất.
Nguyên nhân là do phần lớn doanh nghiệp dệt may gia công theo đơn đặt hàng của đối tác sẽ bị phạt, mất tiền gia công, còn đơn vị làm theo phương thức FOB thiệt hại sẽ lớn hơn nhiều, nếu đối tác từ chối nhận hàng do chậm giao.
Diễn biến bất ngờ của dịch bệnh Covid-19 không chỉ gây khó khăn trong việc sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, mà còn tác động tiêu cực lên giá CP trên TTCK. Thiệt hại nặng nề nhất là mã TCM, sau khi vượt mốc 100.000 đồng/CP giữa tháng 4, CP này liên tục bị bán ra và hiện đang giao dịch ở mức 65.000 đồng/CP.
Các doanh nghiệp còn lại dù ghi nhận đợt hồi phục nhờ kế hoạch mở cửa lại nền kinh tế sau 30-10, nhưng đợt sụt giảm trước đó cũng khiến cho nhiều NĐT thua lỗ nặng. Đơn cử là VGT rơi từ trên mốc 20.000 đồng/CP xuống dưới mốc 15.000 đồng/CP trong tháng 7.
Tương tự, GIL cũng có đợt giảm từ 65.000 đồng/ CP xuống còn 55.000 đồng/CP. Không chỉ giảm giá mạnh, thanh khoản của mã CP này cũng sụt giảm đáng kể, với lo ngại của NĐT về khả năng duy trì hoạt động liên tục của doanh nghiệp.
Tác động lâu dài
Theo giới phân tích, dịch Covid-19 đang bùng phát ở khu vực phía Nam có thể làm gián đoạn chuỗi cung ứng do các công ty không thể vận chuyển nguyên liệu và thiếu nguồn nhân lực để đảm bảo thời gian giao hàng.
Trong kịch bản khả quan, khi dịch bệnh được kiềm soát thì doanh nghiệp cũng phải mất ít nhất từ 1-2 tháng mới có thể ổn định, lấy lại năng suất của thời điểm trước dịch.
Đáng lo nhất là tình trạng thiếu hụt lao động, thậm chí không ít lao động hiện đang làm việc tại các nhà máy có thể sẽ bỏ việc về quê ngay khi mở cửa trở lại bởi tâm lý bị ám ảnh của dịch bệnh. Ngoài những khó khăn này, về dài hạn, theo CTCK ACB (ACBS), chi phí logistics tăng cao, tăng giá thuê container do thiếu container rỗng, cũng có thể gây thêm áp lực đối với ngành.
Tại ĐHCĐ thường niên 2021 của Tổng CTCP May Nhà Bè (MNB) được tổ chức vào cuối tháng 6, đại diện doanh nghiệp thừa nhận, hiện chưa có một dự báo chính thức nào về thời điểm thế giới kiểm soát được đại dịch Covid-19 và trở lại các hoạt động kinh tế xã hội bình thường.
Do vậy, những thách thức của năm 2020 gần như còn giữ nguyên trong năm 2021. Đây sẽ là giai đoạn hết sức khó khăn của ngành dệt may nói chung và MNB nói riêng. Với lý do này, MNB đặt kế hoạch kinh doanh năm 2021 với doanh thu và lợi nhuận giảm lần lượt 19,8% và 27% so với kết quả đạt được trong năm 2020.
Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại, mức sụt giảm của MNB chắc chắn sẽ cao hơn rất nhiều so với kế hoạch.
