(ĐTTCO) - Nguyên nhân chính gây ra chết cá đã được tìm kiếm, xác định trên cơ sở xem xét, tìm dấu vết trong mẫu cá chết, môi trường biển, trầm tích, san hô... Từ đó tìm được dấu hiệu có các chất gây chết cá trong đó.
Chúng ta tìm được nguyên nhân gây chết cá sau hai tháng kể từ khi xảy ra vụ việc, theo chúng tôi là khá nhanh. Vì có những vụ việc tương tự trên thế giới có thể mất tới vài năm mới tìm ra được nguyên nhân.
Chúng tôi biết dư luận xã hội rất sốt ruột, muốn có thông tin sớm. Nhưng là những nhà khoa học, chúng tôi thấy trách nhiệm của mình là phải xác định được nguyên nhân một cách chắc chắn. Đồng thời phải có chính kiến, bằng chứng cụ thể, chặt chẽ về khoa học vì không loại trừ tình huống có thể phải kiện tụng ra tòa quốc tế.
Tìm ra nguyên nhân gây ra hiện tượng cá chết mới là bước đầu. Chúng tôi còn phải tiếp tục nghiên cứu để xác định ai là người gây ra nguyên nhân. Đây là vấn đề phức tạp hơn nhiều, đòi hỏi phải nghiên cứu, tìm hiểu kỹ lưỡng và đánh giá chính xác.
Chúng tôi đã đưa ra những kịch bản giả định, những tình huống như thế nào có thể khiến cá chết với quy mô như vậy, xác định những độc tố có trong cá, trong nước biển thì trên bờ, nơi nào có những chất đó.
Chúng tôi cũng nghiên cứu xem xét trên địa bàn bốn tỉnh miền Trung, qua sàng lọc các nhà máy, khu công nghiệp, cơ sở sản xuất... Qua đó xác định các chất có trong cá và biển là những chất đặc thù của ngành sản xuất thép với quy mô lớn.
Vào thời điểm cá chết hàng loạt, một số cơ sở sản xuất của Formosa, cụ thể là xưởng luyện cốc, nơi phát sinh nguồn gây ô nhiễm lớn, bắt đầu hoạt động từ cuối năm 2015. Tuy nhiên, một số hệ thống xử lý chất thải của họ còn đang trong giai đoạn hiệu chỉnh công nghệ.
Trong quá trình vận hành thử có thể xảy ra trục trặc, sự cố, trong trường hợp này là hóa chất độc hại dùng để tẩy rửa, vệ sinh súc rửa đường ống... Nếu họ thực hiện việc quản lý chất thải nguy hại đúng quy trình chuẩn sẽ không gây hại. Cụ thể là phải thuê công ty chuyên về xử lý chất thải độc hại và có công nghệ xử lý được cấp phép.
 |
Sau khi biết nguyên nhân, các chuyên gia đưa ra những yêu cầu Formosa cam kết xử lý. Chúng tôi cũng xác định họ không cố ý, hoàn toàn do trục trặc trong đợt thử nghiệm.
Trong kiểm tra, chúng tôi nhận thấy phần lớn các hạng mục công nghệ sản xuất thép của Formosa tốt, tuy nhiên công nghệ xử lý nước thải cần có cải tiến và phải được kiểm soát chặt chẽ hơn nữa.
Chúng tôi đã cùng với các cán bộ quản lý nhà nước về môi trường yêu cầu Công ty Formosa cải tiến và hoàn thiện công nghệ xử lý và giám sát chất lượng môi trường.
Chúng tôi còn chỉ ra một trong những nguồn gây ô nhiễm chính là do quy trình luyện cốc của Formosa, để khắc phục tình trạng này họ cần phải thay công nghệ dập cốc ướt thành dập cốc khô.
Hiện Formosa mới đang hoạt động trong giai đoạn 1. Khi đi vào hoạt động toàn bộ, công suất sẽ lớn hơn, cũng có nghĩa là sẽ phát sinh chất thải nhiều hơn. Sự cố vừa qua là bài học đắt giá nhưng chắc chắn từ bài học này thì công tác quản lý sẽ tốt hơn.
