Phân bón tăng giá là khó khăn, thách thức rất lớn với nông dân, tuy nhiên cũng là cơ hội để thay đổi tư duy, sử dụng phân bón tiết kiệm nhưng vẫn đảm bảo năng suất.
Đây là ý kiến đưa ra tại tọa đàm: “Tìm giải pháp ổn định nguồn cung và bình ổn giá phân bón,” do Báo Công Thương tổ chức ngày 30/8, tại Hà Nội.
Giá neo ở mức cao
Theo ông Phùng Hà, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Phân bón Việt Nam, từ đầu năm 2020 đến nay, giá phân bón trong nước có nhiều biến động và là đợt tăng mạnh thứ 3 trong khoảng 50 năm trở lại đây.
Nguyên nhân là do chi phí đầu vào tăng mạnh. Đơn cử, giá khí tự nhiên, giá dầu tăng cao nhất trong nhiều năm trở lại đây. Trong khi đó khí tự nhiên là nguyên liệu chính cho hầu hết các loại phân đạm, chi phí này chiếm 70% đến 90% chi phí sản xuất ammoniac.
Đặc biệt, đại dịch COVID-19 bùng nổ ở nhiều nơi trên thế giới cũng khiến ngành công nghiệp phân bón bị ảnh hưởng đáng kể. Sản xuất, cung ứng phân bón tại nhiều quốc gia đã bị đứt đoạn, tăng nhiều loại chi phí do phải áp dụng các biện pháp phòng dịch. Đồng thời, nguyên nhân nữa là do chi phí vận tải, nhất là vận chuyển bằng đường biển sử dụng container tăng chóng mặt.
Thêm vào đó, cuộc xung đột Nga-Ukraine cũng tác động mạnh tới nguồn cung và giá phân bón trên thế giới, trong đó ảnh hưởng trực tiếp đến thị trường Việt Nam. Năm 2020, Nga đứng đầu thế giới về xuất khẩu phân bón, chiếm tỷ trọng khoảng 30% tổng nhu cầu phân bón trên toàn thế giới đạt giá trị 7 tỷ USD, theo sau là Trung Quốc với 6,6 tỷ USD, tiếp theo là Canada, Mỹ.
Về phía doanh nghiệp, ông Vũ Xuân Hồng, Phó Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Supe phốt phát và Hóa chất Lâm Thao thông tin, thời gian qua, giá phân bón trên thị trường thế giới tăng đột biến, như: lưu huỳnh tăng gấp đôi; ure tăng 89% làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
“Về kinh doanh, với nguyên liệu đầu vào như vậy, nên giá thành cao, giá bán cũng phải đưa lên cao làm giảm sức tiêu dùng của thị trường,” ông Vũ Xuân Hồng nói.
Ở chiều ngược lại, các mặt hàng phân bón đồng loạt tăng cao, kéo theo chi phí đầu vào tăng, điều này không chỉ ảnh hưởng đến lợi nhuận của nông dân mà còn bào mòn nguồn lực đầu tư vào sản xuất nông nghiệp.
Ông Huỳnh Tấn Đạt, Phó Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho rằng, việc giá phân bón tăng cao, làm cho chi phí sản xuất nông nghiệp tăng theo, thu nhập giảm, người nông dân sẽ là những đối tượng bị thiệt hại nặng nề nhất.
“Phân bón tăng giá là khó khăn, thách thức rất lớn với nông dân, tuy nhiên cũng là cơ hội để thay đổi tư duy, sử dụng phân bón tiết kiệm nhưng vẫn đảm bảo năng suất,” ông Đạt nhấn mạnh.
Nỗ lực bình ổn thị trường
Thời gian qua, giá phân bón trong nước và thế giới tăng cao. Giá phân bón trong nước cũng tăng theo biến động tăng của thị trường thế giới, tuy nhiên theo đại diện cơ quan quản lý, giá phân bón trong nước vẫn được duy trì ở mức thấp hơn so với giá phân bón nhập khẩu cùng loại.
Theo ông Huỳnh Tấn Đạt, Cục Bảo vệ Thực vật đã thường xuyên theo dõi diễn biến thị trường, tình hình xuất khẩu, nhập khẩu để có các biện pháp ứng phó linh hoạt đối với một số mặt hàng phân bón chủ chốt phục vụ cho sản xuất nông nghiệp trong nước.
Đồng thời, các doanh nghiệp sản xuất phân bón cam kết tiếp tục duy trì tối đa công suất, hạn chế xuất khẩu, cung ứng kịp thời và ưu tiên tối đa thị trường trong nước. Đến nay, các doanh nghiệp đều đang thực hiện tốt việc này, góp phần ổn định nguồn cung trong nước.
Ông Đạt cũng dự báo thời gian tới, tình hình giá và nguồn cung phân bón còn diễn biến phức tạp, sản xuất nông nghiệp đang phải đối mặt với chi phí tăng cao do những biến động trên thế giới.
Vì vậy, ứng phó bền vững với tình hình này, theo đại diện Cục Bảo vệ Thực vật, giảm chi phí đầu vào là một “mệnh lệnh” khi chuyển sang kinh tế nông nghiệp, giúp nông dân giảm khó khăn.
Theo đó, những giải pháp thay đổi quy trình sản xuất theo hướng tiết kiệm nguyên liệu vật tư, tăng cường tuần hoàn các phế phẩm nông nghiệp ở quy mô hộ, liên hộ, hợp tác xã cần được nhân rộng, trở thành phổ biến.
Cùng đó, hướng đến nông nghiệp xanh, nông nghiệp sinh thái bằng việc áp dụng đồng bộ các quy trình, công nghệ; sử dụng hợp lý, tiết kiệm vật tư đầu vào cho sản xuất nông nghiệp, sử dụng hiệu quả các nguồn tài nguyên thiên nhiên, không gây ảnh hưởng tới môi trường, sức khỏe con người.
Đặc biệt, để giảm giá phân bón, ông Đạt đề nghị doanh nghiệp cần chủ động nguồn nguyên liệu đầu vào, quy hoạch sản xuất, kinh doanh, thị trường để hài hòa lợi, ích, minh bạch giá cả để giảm tối đa chi phí sản xuất. Đối với cộng đồng, người dân cũng cần tận dụng tối đa nguyên liệu sẵn có trong tự nhiên để phát triển phân hữu cơ, giảm một phần phụ thuộc vào phân vô cơ.
“Trong quá trình triển khai thực hiện, các cơ quan hữu quan tiếp tục triển khai giám sát giá cả trên thị trường, đảm bảo giá cả để không biến động quá, làm ảnh hưởng thị trường phân bón,” ông Huỳnh Tấn Đạt nhấn mạnh.
Còn theo ông Phùng Hà, trước những biến động về giá phân bón, các doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước cần duy trì tối đa công suất sản xuất, cung ứng kịp thời, giảm các đại lý trung gian, ưu tiên cung ứng phân bón phục vụ nhu cầu sản xuất nông nghiệp trong nước và tập trung ưu tiên đảm bảo nguồn cung cho thị trường trong nước. Bên cạnh đó, xem xét, tính toán đầu tư sản xuất các loại phân bón phải nhập khẩu.
"Theo kinh nghiệm cho thấy khi đảm bảo tốt sản xuất trong nước như 4 nhà máy sản xuất urea, DAP, phân bón chứa lân… chúng ta có thể chủ động và vững vàng vượt qua các đợt thiếu phân bón do lệnh kiểm soát xuất khẩu của một số cường quốc xuất khẩu phân bón, của xung đột trên thế giới, hay do lệnh cấm vận," ông Phùng Hà nói.
Chuyên gia này cũng lưu ý các đại lý, cửa hàng vật tư nông nghiệp, hợp tác xã nông nghiệp cần có kế hoạch dự trữ, cung ứng đủ nguồn vật tư nông nghiệp có chất lượng, giá cả hợp lý cho bà con nông dân, đồng thời tăng cường công tác kiểm tra, giám sát để ngăn chặn hành vi đầu cơ, găm hàng, tăng giá, sản xuất-kinh doanh phân bón giả.
Do tỷ trọng giá trị các mặt hàng phân bón chủ yếu tập trung trong nước, do đó, thuế VAT có ý nghĩa lớn đối với các đơn vị trong ngành. Vì vậy, ông Phùng Hà cho rằng, việc tháo gỡ khó khăn với ngành sản xuất kinh doanh phân bón thông qua áp dụng mức thuế VAT sẽ giúp đơn vị trong ngành nâng cao nội lực, chia sẻ với người tiêu dùng và giảm giá bán thông qua hạ giá thành sản phẩm.
