Thách thức trước mắt
Theo báo cáo của LHQ, hơn 820 triệu người đang trong tình trạng thiếu ăn, với khoảng 144 triệu trẻ dưới 5 tuổi, tương đương hơn 1/5 số trẻ em toàn cầu, mắc chứng còi cọc. Dự báo, năm nay sẽ có thêm khoảng 49 triệu người rơi vào cảnh nghèo đói cùng cực do khủng hoảng Covid-19.
Trẻ em xếp hàng nhận bữa ăn tại trường học ở miền Trung châu Phi
Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres vừa ra lời kêu gọi bảo vệ tốt hơn cho các lao động trong ngành lương thực và những người làm công tác cứu trợ nhân đạo, cũng như hỗ trợ các nhà sản xuất và phân phối thực phẩm nhằm tránh gián đoạn dây chuyền cung ứng lương thực toàn cầu. Các chuyên gia cho rằng, những tác động ngay lập tức của đại dịch Covid-19 đối với an ninh lương thực và dinh dưỡng chỉ mới bắt đầu xuất hiện và tình hình căng thẳng sẽ gia tăng trong thời gian tới. Việc lập kế hoạch là cần thiết ngay bây giờ để tránh giá thực phẩm tăng cao hơn, ảnh hưởng đến tình trạng dinh dưỡng của người dân và đe dọa an ninh lương thực tại nhiều nước.
Chương trình Lương thực thế giới của LHQ (WFP) mới đây cũng cảnh báo dịch Covid-19 có thể làm tăng gần gấp đôi số người bị mất an ninh lương thực khẩn cấp, từ 135 triệu người năm 2019 lên tới 265 triệu người vào cuối năm 2020. Theo WFP, tình trạng mất an ninh lương thực khẩn cấp là tình trạng thiếu lương thực khiến cuộc sống hoặc sinh kế của một người gặp nguy hiểm ngay lập tức. Điều này nghiêm trọng hơn tình trạng thiếu lương thực trong nhiều năm - khái niệm định nghĩa việc một người không thể tiêu thụ đủ thực phẩm để duy trì cách sống năng động, bình thường.
Một trong những thách thức với các nước hiện nay là quá trình sản xuất và các chuỗi cung ứng bị gián đoạn do đại dịch Covid-19 khiến gia tăng chi phí trong nền kinh tế, tác động đến tâm lý của các nhà đầu tư, làm suy giảm luồng đầu tư, tiêu dùng và tăng trưởng trong dài hạn. Do vậy, ưu tiên của các nước lúc này là đảm bảo dòng lưu chuyển của lương thực, các doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (chiếm gần 90% số lượng doanh nghiệp) không bị gián đoạn khi tham gia chuỗi cung ứng.
Hệ lụy dài lâu
WFP đã xác định được 26 quốc gia bị ảnh hưởng nhiều nhất vì mất an ninh lương thực do Covid-19, trong đó, Ethiopia, Nigeria và Mozambique là những quốc gia dễ bị tổn thương nhất ở châu Phi. Chỉ riêng 3 quốc gia trên, WFP ước tính có đến 56 triệu người đang phải sống trong tình trạng không có đủ nguồn thực phẩm cần thiết mỗi ngày. Thêm vào đó, có đến 350 triệu trẻ trong tổng số 1,5 tỷ trẻ em khắp thế giới đang phải dựa vào bữa ăn được cung cấp trong các trường học để khỏi bị đói.
Bà Agnes Kalibata, Chủ tịch Liên minh Vì cách mạng xanh châu Phi, cho rằng, đại dịch Covid-19 tạo ra nhiều thách thức về an ninh lương thực đối với các quốc gia nghèo. Trước tiên, các gia đình sẽ có ít thu nhập hơn, trong khi giá thực phẩm lại không ngừng leo thang. Thu nhập bình quân đầu người tại các quốc gia khu vực cận sa mạc Sahara được dự báo giảm hơn 4% trong năm 2020, trong khi lượng ngoại hối từ công dân châu Phi đang làm việc tại nước ngoài cũng giảm tới 80%. Tiếp đến, công tác vận chuyển thực phẩm giờ đây đã trở nên tốn thời gian và đắt đỏ hơn. Hoạt động vận tải đường biển toàn cầu đã giảm 25% trong quý 1-2020 do chi phí để vận chuyển hàng hóa qua Thái Bình Dương tăng gấp 3 lần chỉ tính trong tháng 3. Các biện pháp giãn cách xã hội và đảm bảo vệ sinh khiến quá trình vận chuyển cũng như thông quan hàng hóa kéo dài hơn so với trước.
Cuối cùng, Covid-19 đang khiến cho các sản phẩm nông nghiệp và thực phẩm trên thị trường trở nên khan hiếm hơn, khi các loại hàng hóa này bị tắc nghẽn tại các cảng biển và cửa khẩu. Ngân hàng Thế giới ước tính trị giá sản xuất nông nghiệp tại châu Phi có thể giảm tới 7% trong năm 2020, phụ thuộc việc các hoạt động thương mại sẽ bị đình trệ trong bao lâu.
