Heo chết dồn dập, người nuôi lo lắng

Tình trạng bán chạy, mua bán, vận chuyển heo bệnh, heo chết; giết mổ, tiêu thụ heo bệnh, heo chết; vứt xác heo ra môi trường..., làm dịch diễn biến phức tạp, có xu hướng gia tăng ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngành chăn nuôi heo, nguồn cung thực phẩm và môi trường, tác động xấu đến phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm an toàn thực phẩm..

Liên tiếp phát hiện ổ dịch

Trên địa bàn tỉnh Đồng Nai, cơ quan chức năng vừa phát hiện 5 ổ dịch tả heo châu Phi (DTHCP) từ 11 hộ chăn nuôi tại 5 xã, phường và tiến hành tiêu hủy 710 con heo bệnh, chết.

Quầy thịt heo phục vụ khách hàng tại siêu thị AEON Parc Mall, phường Chánh Hưng, TPHCM. Ảnh: HOÀNG HÙNG

Anh Trịnh Đình Xuân (xã Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai), chủ trại nuôi với 150 con heo, lo lắng nói: “Trước DTHCP bùng phát, tôi phải tiêu hủy 100 con heo thịt chuẩn bị xuất chuồng. Nay tái đàn heo, kỳ vọng sẽ bán với giá cao nhưng dịch bệnh đang phức tạp nên rất lo lắng. Hiện tại, tôi chỉ lo vệ sinh chuồng trại, chọn thức ăn đảm bảo chất lượng để bảo vệ đàn heo”.

Tâm sự với chúng tôi, anh Nguyễn Văn Quảng (phường Bình Minh, tỉnh Tây Ninh) buồn rầu cho biết, từ ngày 14 đến ngày 21-7, 12 con heo của anh bỗng dưng lăn ra chết, kết quả xét nghiệm mẫu heo bị DTHCP. Ngành chức năng đã tiến hành tiêu hủy toàn bộ đàn heo với 47 con.

Sở NN-MT tỉnh Tây Ninh ngày 30-7 thông tin, lại có thêm 1 ổ DTHCP từ Xí nghiệp Chăn nuôi heo công nghệ cao Sagri Tân Châu. 30 con heo xuất hiện các triệu chứng sốt, bỏ ăn, xù lông, ho… và bị chết sau đó. Các đơn vị liên quan tiếp tục tiến hành tiêu hủy 258 con, với trọng lượng hơn 3.500kg tại dãy chuồng quanh khu vực heo bệnh, yêu cầu xí nghiệp tạm ngưng nhập đàn mới.

Chính quyền xã Bảo Lâm 1, tỉnh Lâm Đồng cũng vừa phối hợp các cơ quan liên quan tiêu hủy toàn bộ 240 con heo của một hộ dân chăn nuôi trên địa bàn thôn 5, xã Bảo Lâm 1 ngay sau khi có kết quả xét nghiệm dương tính với DTHCP. Tại Lâm Đồng, dịch mới xuất hiện từ đầu tháng 7, đến nay đã lan ra 10 xã với 601 con heo bị bệnh, chết và phải tiêu hủy.

Tại các tỉnh miền Trung, DTHCP cũng lây lan mạnh. Ngày 4-7, tại thôn Đảnh Thạnh, xã Suối Hiệp, tỉnh Khánh Hòa, đàn heo 18 con của một hộ bị dịch, buộc phải tiêu hủy. Tại Quảng Ngãi, chỉ riêng từ ngày 1-7 đến ngày 12-7, DTHCP đã xảy ra tại 184 cơ sở của 15 xã với tổng số heo mắc bệnh, phải tiêu hủy bắt buộc là 1.288 con. Ngoài ra, 10 xã khác cũng xảy ra dịch đang được địa phương phối hợp xử lý.

DTHCP ở miền Bắc đã lác đác xuất hiện từ năm 2024 nhưng bùng phát mạnh từ khoảng tháng 6-2025 đến nay. Tỉnh đầu tiên ghi nhận dịch tái phát là Yên Bái trước đây, sau đó lan sang các tỉnh khác. Tại Tuyên Quang, hơn 13.600 con heo đã bị tiêu hủy với tổng trọng lượng vượt 751 tấn, đồng thời dịch đã lan ra 67 xã, ảnh hưởng tới hơn 1.100 hộ chăn nuôi.

Chỉ trong hai ngày 26 và 27-7, đã có gần 4.000 con heo phải tiêu hủy. Trong khi đó, tỉnh Ninh Bình là một trong những nơi có quy mô chăn nuôi lớn nhưng hơn 4.800 con heo bị tiêu hủy tại 27 xã, phường từ đầu tháng 7 đến nay. Nghiêm trọng hơn là tại tỉnh Phú Thọ, hơn 18.000 con heo đã bị tiêu hủy với tổng trọng lượng hơn 1.000 tấn. Đến cuối tháng 7, dịch đã xuất hiện tại 78/148 xã, phường, tức là hơn nửa địa bàn của tỉnh xuất hiện DTHCP.

Cán bộ thú y mỏng, thiếu vật tư

Trao đổi với PV Báo SGGP, ông Võ Văn Công, Phó Giám đốc Sở NN-MT tỉnh Khánh Hòa, cho hay, Sở NN-MT tỉnh đã đề nghị UBND xã Suối Hiệp - địa phương xuất hiện ổ DTHCP, tổ chức tuyên truyền, khuyến cáo người chăn nuôi, buôn bán, giết mổ heo thực hiện “5 không” theo đúng quy định của Luật Thú y: “Không giấu dịch; Không mua bán, vận chuyển heo bệnh, heo chết; Không giết mổ, tiêu thụ thịt heo bệnh, heo chết; Không vứt heo chết ra môi trường; Không sử dụng thức ăn dư thừa chưa qua xử lý nhiệt”.

Sở kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo UBND các xã, phường và các sở, ngành liên quan tập trung các nguồn lực và khẩn trương triển khai đồng bộ, quyết liệt, có hiệu quả các giải pháp phòng, chống dịch bệnh gia súc, gia cầm trên địa bàn tỉnh.

Rải vôi khử trùng khu vực tiêu hủy heo bị dịch tả heo châu Phi tại xã Thăng Điền (TP Đà Nẵng). Ảnh: NGUYỄN CƯỜNG

Có một thực tế từ các địa phương là tình hình chống dịch đang gặp nhiều khó khăn vướng mắc. Theo Chi cục Chăn nuôi và Thủy sản tỉnh Đồng Nai, dù đã có vaccine phòng bệnh DTHCP nhưng chưa đưa vào chương trình bệnh bắt buộc phải tiêm phòng và chưa có hướng dẫn của Cục Chăn nuôi và Thú y nên người chăn nuôi chưa sử dụng rộng rãi.

Đồng Nai hiện có 76 cơ sở giết mổ, chủ yếu giết mổ nhỏ lẻ, không phép, cũng là một trong những nguyên nhân lây lan DTHCP. Tuy nhiên, mức phạt giết mổ động vật tại địa điểm không phép chỉ từ 6-8 triệu đồng theo Nghị định 90/2017 là quá thấp, không đủ răn đe, xử lý tận gốc.

Một thực tế khác, lực lượng thú y ở cơ sở mỏng, thiếu kinh phí và phương tiện, khiến công tác phòng chống dịch gặp nhiều trở ngại. Theo ông Đặng Xuân Thành, Phó phòng Kinh tế, UBND xã Hòa Vang (TP Đà Nẵng), hiện nay toàn xã không còn cán bộ thú y chính thức như trước đây.

"Việc tiêm phòng bệnh cho gia súc chủ yếu dựa vào những người có chuyên môn, từng làm cán bộ thú y và hiện chỉ còn là cộng tác viên theo hợp đồng hoặc người dân được huy động theo từng đợt. “Không có chuyên môn, không có người trực tiếp theo dõi thì xử lý dịch rất bị động”, ông Thành nói.

Điều này cũng xảy ra tại tỉnh Quảng Trị. Theo ông Trần Công Tám, Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh Quảng Trị: “Sau sáp nhập, cán bộ thú y xã xin nghỉ theo chế độ nên nay hụt lắm. Hiện toàn tỉnh có 9 trạm thú y trải dài 78 xã, làm rất nhiều việc, phòng dịch, kiểm dịch qua cửa khẩu, đường biên, mỗi trạm 5 người nên không đủ. Anh em phải cố gắng hết sức”, ông Tám cho hay.

Một cán bộ thuộc Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh Tuyên Quang chia sẻ, nhiều cán bộ thú y tuyến xã ở đây đang phải tự bỏ tiền túi mua thuốc sát trùng, vật tư chống dịch, vì nhiều nơi thiếu cả hóa chất để phun khử trùng chuồng trại. Sau sáp nhập đơn vị hành chính, nhân sự thú y xã bị cắt giảm hơn 1/3, khiến một số địa bàn gần như không còn ai chuyên trách lĩnh vực này.