Từ thời điểm đó, Chính phủ đã đưa ra nhiều nhóm giải pháp cụ thể để tạo dựng môi trường thuận lợi, hỗ trợ doanh nghiệp (DN) đổi mới, sáng tạo và thành công. Các chính sách, thể chế đang được hoàn thiện dần để DN khởi nghiệp có thể tiếp cận nguồn tín dụng và có môi trường kinh doanh thuận lợi nhất.
Giấy phép con vẫn bủa vây
Một trong những điểm ấn tượng nhất với cộng đồng khởi nghiệp là Đề án "Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Việt Nam đến năm 2025" đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Theo đó, sẽ có khoảng 600 DN khởi nghiệp đổi mới sáng tạo được hỗ trợ phát triển.
Ngày hội khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quy mô quốc tế - Techfest Vietnam 2016, cũng đã lần đầu tiên được tổ chức tại Việt Nam. Đây thực sự là một sân chơi bổ ích, tạo động lực cho cộng đồng khởi nghiệp phát huy sức sáng tạo, tìm được nhà đầu tư và khởi nghiệp thành công.
| Cả hệ thống chính trị nước ta chủ trương đồng hành cùng DN, Chính phủ kiến tạo, tháo gỡ mọi khó khăn rào cản DN là một lợi thế lớn đối với DN. Nước ta với chủ trương hội nhập sâu rộng với kinh tế thế giới đã mở ra cơ hội chưa từng có cho khởi nghiệp, vấn đề còn lại là DN khởi nghiệp phải có sự chuẩn bị và phải có tầm nhìn. Nắm được thời cơ là do chính mỗi người có phát huy được khả năng của mình. |
Ở Việt Nam, các DN khởi nghiệp tập trung chủ yếu các lĩnh vực phục vụ tiêu dùng (75-80%), trong khi chỉ có 3% khởi sự lĩnh vực phục vụ DN, khai thác (8%), chế biến (14%). Nghiên cứu cũng cho thấy Việt Nam chỉ xếp thứ 51/60 nền kinh tế có khởi nghiệp trong kinh doanh.
Báo cáo về chỉ số khởi nghiệp Việt Nam giai đoạn 2015-2016 của VCCI cũng chỉ ra nhiều yếu kém trong cạnh tranh của DN Việt đối với các kinh doanh, như sự năng động của thị trường nội địa; văn hóa và chuẩn mực xã hội; chính sách Chính phủ; chuyển giao công nghệ… Theo Bộ Kế hoạch - Đầu tư (KH-ĐT) tại phiên họp chuyên đề xây dựng pháp luật vào tháng 8-2017, hiện nay có 8 nhóm yêu cầu, điều kiện kinh doanh.
Các điều kiện điều kiện kinh doanh đang quy định ở nhiều văn bản khác nhau rất đa dạng, phức tạp, chồng chéo về phạm vi quản lý; rất nhiều thủ tục quy định ở các nghị định, thông tư, quyết định. Hiện có 4.284 yêu cầu, điều kiện đầu tư kinh doanh trong 243 ngành nghề thuộc phạm vi quản lý của 15 bộ tạo ra rào cản bất hợp lý đối với đầu tư, gia nhập thị trường, làm hạn chế số lượng DN đăng ký mới; tạo nhiều rủi ro lớn cho DN trong quá trình hoạt động; giảm động lực đổi mới sáng tạo của DN; giảm năng suất và giảm sức cạnh tranh của DN và nền kinh tế; nhiều điều kiện không rõ ràng, tạo ra cơ hội cho sự tùy tiện và nhũng nhiễu của một số cán bộ thực thi công vụ.
Ông Nguyễn Thiện Nhân, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy TPHCM tham quan không gian khởi nghiệp đổi mới sáng tạo TPHCM. Để DN khởi nghiệp thành công và phát triển bền vững, theo tôi cần tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh bằng việc triển khai hiệu quả Luật DN, Luật Đầu tư trong thời gian tới. Tiếp tục hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, tạo thuận lợi cho DN theo tinh thần Nghị quyết 19-2017 của Chính phủ. Đặc biệt, cần sớm ban hành các nghị định hướng dẫn để Luật Hỗ trợ DNNVV đi vào cuộc sống, cần làm rõ các tiêu chí của DN khởi nghiệp, cùng với đó là các hỗ trợ cụ thể đi kèm.
Nỗ lực tự thân
Bên cạnh sự hỗ trợ tích cực từ phía Nhà nước, để khởi nghiệp thành công và phát triển bền vững, các DN khởi nghiệp cũng phải xác định rõ mong muốn gì từ việc đứng ra kinh doanh, vì sao muốn thành lập DN. Chỉ khi nào làm rõ mục đích của mình, bạn mới có thể thiết kế, xây dựng được DN phù hợp. Bên cạnh đó, phải có cách nghĩ khác với số đông để tạo ra phương thức mới và học cách tư duy hành động như ông chủ thực sự. Bởi, hầu hết DN thành công đều là xác định đúng mục đích kinh doanh, thỏa mãn nhu cầu của khách hàng và tạo ra giá trị mới cho họ.
Đến nay Việt Nam đã gia nhập thị trường chung ASEAN và cũng đã ký hàng loạt hiệp định thương mại tự do thế hệ mới với EU, Hàn Quốc, Nhật Bản... mở ra cho DN cơ hội phát triển thị trường; phát triển kinh doanh chưa từng có. Tuy nhiên, điều này cũng đồng thời đẩy DN vào cuộc cạnh tranh khốc liệt ngay trên thị trường trong nước và quốc tế. Tiếp theo đó là sự đổi mới của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra nhanh chóng làm thay đổi nhu cầu của con người; thay đổi nhu cầu của thị trường tác động mạnh mẽ, trực tiếp đến nhiều ngành nghề kinh doanh trong xã hội.
Tổng kết từ nhiều năm kinh doanh của tôi cho thấy, điều kiện tiên quyết để khởi nghiệp và phát triển thành công một DN là sản xuất hàng hóa, dịch vụ DN phải bán được hàng; nói gọn lại sản xuất ra phải đáp ứng nhu cầu của thị trường. Để có thể không lạc hậu, cần nhận biết nhu cầu sắp tới của xã hội.
Đẳng cấp DN, đẳng cấp doanh nhân ngày nay không chỉ biểu hiện rõ nhất ở năng lực và tầm trí tuệ trong quản trị, điều hành sản xuất, kinh doanh, mà còn ở năng lực nghiên cứu, khai thác, vận dụng những kết quả, thành tựu tri thức khoa học, tri thức của nhân loại vào quy trình sản xuất các sản phẩm, giá trị, nâng cao chất lượng sống con người. DN Việt Nam đa phần quá nhỏ, chưa từng trải kinh nghiệm, còn yếu nhiều mặt. Do đó cần nhất là kinh doanh trí tuệ, sáng tạo; đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao, trong ứng dụng công nghệ sinh học, công nghệ số...
Cơ hội và thách thức
Ông Sebastian Eckardt, chuyên gia kinh tế Trường Ngân hàng thế giới tại Việt Nam, nhận định: Môi trường kinh tế toàn cầu đang phục hồi mạnh mẽ hơn, tăng trưởng toàn cầu đang mạnh lên. Tại Việt Nam, tăng trưởng cao kết hợp với lạm phát thấp; tỷ giá ổn định là một động lực tăng trưởng quan trọng.
Còn theo Ngân hàng Thế giới (WB) công bố, xếp hạng môi trường kinh doanh của Việt Nam năm 2017 có sự cải thiện vượt bậc, lên vị trí 68/190 quốc gia, tăng 14 bậc so với năm 2016. Đây là mức tăng bậc nhiều nhất trong thập niên qua. Năm 2017, Việt Nam đã tổ chức thành công Hội nghị cấp cao diễn đàn hợp tác (APEC 2017) với chủ đề “Tạo động lực mới, cùng vun đắp tương lai chung”. Có thể nói chưa bao giờ cơ hội lại mở ra rất lớn cho DN Việt Nam như hiện nay.
Theo tôi, có thể đúc kết bước chuẩn bị quan trọng nhất để có thể khởi nghiệp thành công phải xây dựng cho được đề án kinh doanh khả thi, tức phải có ý tưởng kinh doanh khả thi. Muốn xây dựng được đề án kinh doanh khả thi cần chú trọng 2 yếu tố quan trọng nhất: khởi nghiệp đổi mới - sáng tạo và chữ “thời” trong kinh doanh. Khởi nghiệp đổi mới - sáng tạo có nghĩa là ngành nghề kinh doanh có áp dụng công nghệ mới, hoặc có sự khác biệt đối với các DN cùng ngành. Yếu tố chữ “thời” trong kinh doanh cần nhất là công tác nghiên cứu thị trường, xem nhu cầu thực của ngành mình kinh doanh.
