Thông tin trên được đưa ra trong tọa đàm chuyên đề “Đánh giá việc công khai thông tin kế hoạch sử dụng đất cấp huyện và bảng giá đất cấp tỉnh” do Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc tại Việt Nam (UNDP) tổ chức, diễn ra hôm nay (1-7) tại Hà Nội.
Kết quả của “Nghiên cứu thực chứng hướng tới thúc đẩy việc tiếp cận thông tin đất đai của người dân” do UNDP và Trung tâm Thúc đẩy giáo dục và nâng cao năng lực phụ nữ (CEPEW) phối hợp thực hiện trong 1 năm với quy mô ở cả 63 tỉnh, thành phố và 704 quận, huyện, thị xã trên toàn quốc cho thấy, nhiều UBND cấp tỉnh và cấp huyện đã đăng tải thông tin về bảng giá đất cấp tỉnh và kế hoạch sử dụng đất cấp huyện nhưng chưa đầy đủ và thiếu đồng bộ.
Việc công khai thông tin giá đất, quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất được xem là giải pháp nhằm hạn chế các hoạt động đầu cơ, thổi giá đất. Tuy nhiên, công việc này vẫn không được các địa phương thực hiện đầy đủ và thường xuyên. Có 27 trong số 63 UBND tỉnh, thành phố đã đăng tải bảng giá đất cấp tỉnh giai đoạn 2020-2024 (chiếm 42,9%) và có 337 trong số 704 UBND cấp huyện trên toàn quốc đã đăng tải kế hoạch sử dụng đất cấp huyện năm 2021 (chiếm 47,9%).
Tuy nhiên, việc đăng tải thông tin của các cơ quan này thiếu đồng bộ. Các tài liệu đính kèm thông báo công khai kế hoạch sử dụng đất cấp huyện thường được đăng rải rác ở một số chuyên mục khác nhau trên các cổng/trang thông tin điện tử làm cho người dân gặp khó khăn trong tìm kiếm thông tin một cách đầy đủ.
Kết quả tìm kiếm cho thấy, chỉ có 17% cơ quan đăng tải đầy đủ kế hoạch sử dụng đất cấp huyện đáp ứng yêu cầu đăng tải cả 4 loại tài liệu gồm (1) thông báo công khai kế hoạch sử dụng đất, (2) quyết định phê duyệt kế hoạch sử dụng đất cấp huyện và (3) báo cáo thuyết minh, và iv) bản đồ kế hoạch sử dụng đất hoặc đăng tải ba loại tài liệu quan trọng nhất ngoại trừ thông báo công khai kế hoạch sử dụng đất.
Đáng chú ý, kết quả khảo sát cũng cho thấy, trong số các yêu cầu cung cấp thông tin gửi tới 561 văn phòng UBND cấp huyện thì chỉ có 98 cơ quan cung cấp thông tin (chiếm 17,5%), 15 cơ quan từ chối cung cấp thông tin (chiếm 2,7%), 46 cơ quan có phản hồi nghiên cứu viên nhưng không cung cấp thông tin (chiếm 8,2%) và có tới 402 cơ quan không phản hồi (chiếm 71,7%).
Bà Diana Torres, Trưởng phòng quản trị và thúc đẩy sự tham gia của người dân của UNDP, nhận xét: “Thiếu công khai thông tin về quy hoạch, kế hoạch sử dụng và thu hồi đất đai, kết hợp với định giá đất đai ở mức thấp và hành vi trục lợi của một bộ phận công chức địa chính có thể là những nguyên nhân dẫn tới mâu thuẫn đất đai ở Việt Nam, đặc biệt ở những khu vực ngoại vi các thành phố lớn.
Khi thông tin liên quan đến đất đai được chia sẻ công khai và người dân có cơ hội đóng góp ý kiến cho dự thảo kế hoạch sử dụng đất và bảng giá đất, nguy cơ tham nhũng và mâu thuẫn trong linh vực đất đai sẽ giảm đi, niềm tin của người dân vào chính quyền địa phương sẽ tăng lên”.
Trước đó, pháp luật về đất đai và tiếp cận thông tin của Việt Nam đã có những quy định cụ thể về trách nhiệm, quy trình, hình thức và thời hạn công khai thông tin bảng giá đất cấp tỉnh và kế hoạch sử dụng đất cấp huyện cũng như cung cấp những nội dung thông tin này theo yêu cầu của người dân.
Quốc hội Khoá XIV cũng đã có nghị quyết về việc Chính phủ cần tuyên truyền nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật về đất đai, quy hoạch đô thị của tổ chức và công dân cũng như khuyến khích và tạo điều kiện cho tổ chức, cá nhân, tổ chức xã hội - nghề nghiệp tham gia phản biện xã hội đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật về quy hoạch, quản lý, sử dụng đất đai.
