Những tòa nhà cao tầng ngăn nắp ở thị trấn kiểu mẫu mà Sun Dawu xây dựng cho công nhân của mình nổi bật giữa các trang trại và vùng nông thôn của tỉnh Hà Bắc, cách Bắc Kinh khoảng hai giờ lái xe.
Sun, một trong những doanh nhân thẳng thắn nhất Trung Quốc, từ lâu đã thề rằng ông sẽ không theo đuổi lợi nhuận tại Dawu Agricultural Group, công ty do ông thành lập năm 1984 và xây dựng thành một trong những doanh nghiệp nông nghiệp tư nhân lớn nhất đất nước. Thay vào đó, ông nói rằng mình sẽ mang lại thu nhập tốt hơn và một cuộc sống “yên bình” cho nông dân địa phương.
Nhưng tầm nhìn của Sun đang bị đe dọa sau khi ông bị bắt vào tháng 11 năm ngoái sau một cuộc tranh chấp với trang trại quốc doanh lân cận dẫn đến bạo lực.
Các nhà chức trách đã phong tỏa tài sản của công ty ông và “các nhóm làm việc” của chính phủ đã chiếm giữ các văn phòng của công ty. Phiên xét xử ông Sun dự kiến sẽ bắt đầu trong tháng này.
Thị trấn mà ông Sun xây dựng đã trở thành “ốc đảo phúc lợi xã hội” sau khi khởi động cải cách thị trường vào những năm 1990, khi các doanh nghiệp do chính phủ điều hành sa thải công nhân và giải tán các bệnh viện và trường học của chính họ.
Sun đã xây dựng các căn hộ và bao quanh chúng là vườn hoa huệ, sân vận động thể thao và nhà hát, cùng với các trường học và bệnh viện được cung cấp thuốc miễn phí cho khu định cư. “Khi bệnh nhân bước vào, nhiệm vụ của bệnh viện là chăm sóc”, một câu trích dẫn trên phiến đá bên ngoài lối vào của tòa nhà cho biết.
Ông Sun, 67 tuổi, bị bắt sau khi công ty của ông kêu gọi nông trường quốc doanh trả lại đất đã bị chiếm đoạt vào năm 1963.
Dân làng địa phương nói rằng họ giao lại quyền sở hữu trang trại của mình cho nhà nước miễn phí để đổi lấy sự hỗ trợ đối phó một nạn đói. Tập đoàn Dawu đã thu thập các bản kiến nghị được lăn dấu vân tay đỏ (điểm chỉ) của những cư dân cao niên, nói rằng các điều khoản của thỏa thuận không bao giờ được đáp ứng.
Ông Sun đã bị buộc vô số tội danh, từ “gây kích động” - một tội thường bị đánh vào các nhà hoạt động - đến việc lạm dụng quyền đất đai. Các con trai, con dâu, vợ, giám đốc điều hành tập đoàn và người đứng đầu các công ty con của công ty cũng bị bắt.
Tòa án thành phố Gaobeidian nơi sẽ xét xử vụ án của Sun đã từ chối bình luận với báo chí.
Ông Sun đã có nhiều cuộc giao dịch với các quan chức kể từ khi ông bắt đầu điều hành trang trại của mình toàn thời gian vào năm 1989. Ông thậm chí còn giành được một ghế trong cơ quan lập pháp thành phố Baoding.
Ông Sun bị bắt và bị kết tội “nhận công quỹ bất hợp pháp” vào năm 2003. Nhưng bản án 4 năm mà ông nhận được đã bị đình chỉ sau sự phản đối kịch liệt của một nhóm luật sư và trí thức tự do mà ông kết bạn, bao gồm cả Lưu Hiểu Ba, người đoạt giải Nobel Hòa bình. Vào năm 2010, Sun trở lại làm việc mà không phải ngồi tù.
Kể từ khi các nhóm chính quyền đến để giám sát hoạt động trong khi Sun hầu tòa, phàn nàn lớn nhất của nhân viên và người dân địa phương là sự không chắc chắn.
“Chúng tôi không biết ai phụ trách. Những người bình thường chúng tôi không được phép biết”, một chủ nhà hàng cho biết. “Đã nửa năm trôi qua và chúng tôi không biết bất cứ điều gì về những gì đã xảy ra”.
Việc đầu tư mới đã bị đóng băng, và khoảng 2.000 lao động đã được giải tán khỏi các công trường để mở rộng văn phòng và nhà ở trong thị trấn. Văn phòng chung của Tập đoàn Dawu ước tính còn lại khoảng 4.000 nhân viên.
Thị trấn Sun được xây dựng bao gồm một sân vận động thể thao, nhà hát, trường học và một bệnh viện được cung cấp thuốc miễn phí cho 9.000 cư dân của khu định cư
Tình trạng mất việc làm đã ảnh hưởng đến nền kinh tế địa phương, với một số nhà hàng cho biết đã giảm ít nhất một phần ba.
Các nhà chức trách ở Xushui, khu vực hành chính nơi Tập đoàn Dawu đặt trụ sở, cho biết chính quyền đã “duy trì hoạt động sản xuất và kinh doanh bình thường của doanh nghiệp”.
Một số người dân địa phương phải đối mặt với một vấn đề cấp bách hơn: thu hồi số tiền họ đã cho Dawu Group vay. Công ty vận hành một văn phòng tài chính 24 giờ, nơi các cá nhân có thể truy cập tiền tiết kiệm của họ bất kỳ lúc nào trước khi Sun bị giam giữ.
Tập đoàn Dawu đã sử dụng mô hình tài trợ cộng đồng bằng các khoản vay bằng ngũ cốc và tiền mặt từ dân làng. Chính hệ thống này đã bị chính quyền đặt nghi vấn vào năm 2003 khi ông Sun bị buộc tội “gây rối trật tự tài chính” bằng cách vay khoảng 180 triệu NDT từ cư dân địa phương trong hơn một thập kỷ.
