Bên cạnh âu lo môi trường sống đang gánh chịu quá nhiều áp lực tàn phá của con người hiện đại, thời tiết ấy cũng giống như món quà cho những người yêu TP này. Trời nhiều mây râm mát, giúp mùa xuân TP phương Nam lơ đãng lá vàng bay qua những con đường kỷ niệm.
TP càng gần Tết càng vắng vẻ. Đó là bức tranh đặc trưng của một đô thị nhập cư. Khi những tờ lịch tháng Chạp được đếm ngược, TP lại lặng lẽ tiễn biệt những dòng người hối hả về quê ăn Tết. Bịn rịn mà không day dứt, bồi hồi mà không ngậm ngùi, các cuộc chia tay ngày Tết như một phần của TP bao dung và độ lượng, không trách móc, không giận hờn, không oán than… Chỉ có những vỉa hè ngơ ngác ngóng trông theo đoàn lữ thứ đi ngược hành trình nhọc nhằn áo cơm.
Tôi được TP này cưu mang hơn một phần tư thế kỷ, nhưng tôi chưa bao giờ đón giao thừa ở TP. Cũng như bao người lập nghiệp khác, tôi vẫn còn chốn chôn nhau cắt rốn để trở về trước đêm trừ tịch. Đôi khi tôi thấy mình như kẻ phụ bạc với TP thân thương này trước mùa xuân ấm áp. Ở lại ăn Tết với TP được không? Nhiều lần tôi tự hỏi như vậy, nhưng cũng không quyết định được.
Ảnh minh họa: HOÀNG HÙNG Thời gian nhích dần vào tháng giêng, từng cửa hiệu ngoài phố tạm nghỉ và từng căn nhà hàng xóm khóa cửa, lại làm tôi sốt ruột vùng chạy về phía ánh mắt mong chờ của thân nhân mình ở miền Trung. Nơi ấy, tôi thèm nhìn lại đồi cỏ ấu thơ vẫn xanh rờn trong giấc mơ. Nơi ấy, tôi thèm thấy lại vạt khói lãng đãng từ góc bếp của mẹ lui cui chuẩn bị bữa cơm tất niên. Nơi ấy, tôi thèm gặp lại những người bạn cũ lầm lũi xóm nghèo bình yên… Tất cả không có nét gì hoa mỹ, mà tất cả đều gợi nhắc cồn cào.
Tôi có rất nhiều người quen gốc gác TP, họ luôn mời mọc ở lại cùng chơi Tết nhưng chưa bao giờ tôi thực hiện được. Thậm chí có người trong số họ đang định cư ở nước ngoài, cứ hẹn Tết về để cùng nhau uống ly cà phê sáng mồng một ở khu vực Nhà thờ Đức Bà, tôi rất trân trọng tình cảm ấy mà chưa có cách nào chiều lòng họ… Tôi vẫn tự vấn, mình thờ ơ, lạnh lùng với TP quá chăng?
Không, tôi rất yêu TP, yêu từng con đường in dấu giày trai trẻ vừa sôi nổi vừa bồng bột của bản thân. TP đã cho chàng trai tỉnh lẻ như tôi có được cơ hội để lập thân và lập nghiệp. Nếu TP không dang vòng tay đón nhận, có lẽ cuộc đời tôi sẽ đơn điệu và tẻ nhạt hơn rất nhiều. Vì vậy, đối với tôi, rời TP để đi ăn Tết, không phải về ăn Tết. Tôi tạm xa để đi ăn Tết ở cố hương, rồi lại về TP cùng những ngổn ngang thân thuộc thường nhật.
Tôi không thể nào quên ấn tượng đầu tiên với TPHCM. Đó là năm tôi 10 tuổi, được theo cha tôi đi TPHCM. Lúc xe vượt qua cầu Sài Gòn để vào ngã tư Hàng Xanh lúc nửa đêm, tôi lóa hết mắt vì ánh điện. Thằng bé nhà quê là tôi chưa bao giờ thấy nhiều ánh điện như thế. Tôi sững sờ đến mức sung sướng, và chẳng hiểu sao tôi nói liều với cha tôi rằng: “Lớn lên con sẽ sống ở TP này”.
Cha tôi chỉ cười, cái cười thoáng chút tư lự và bâng khuâng. Cha tôi cũng từng trải qua thanh xuân ở TP này, nhưng rồi ông cũng về miền Trung để chăm lo mồ mả ông bà. Cha tôi chấp nhận làm thầy thuốc ở một thị xã khiêm tốn và an phận. Có lẽ câu nói hồn nhiên của tôi đã chạm vào ước mơ sâu thẳm khuất lấp trong tâm hồn ông chăng? Tôi không biết và cũng không hỏi.
Lần ấy, cha tôi vào TP để mua thuốc đông y phục vụ cho công việc chữa bệnh của ông. Mượn được một chiếc xe đạp, ông chở tôi xuống đường Hải Thượng Lãn Ông ở quận 5. Thực sự tôi choáng ngợp. Những vị thuốc tôi từng thấy trong những ngăn tủ xinh xắn ở phòng mạch của cha tôi như đương quy, hoàng bá, sinh địa, xuyên khung, cam thảo… được đựng trong những cái bao rất to.
Phải nói, mỗi cửa hiệu ở đây đều là những vựa thuốc khổng lồ. Đặc biệt, mỗi cửa hiệu đều có một ông thầy lang râu tóc bạc phơ ngồi bắt mạch kê đơn, mà tôi cứ hình dung đó là hiện thân của danh sư Lê Hữu Trác… Và mùi thơm thuốc bắc của con đường Hải Thượng Lãn Ông, mãi mãi trở thành một phần hồn vía TP này trong tôi.
Con đường Hải Thượng Lãn Ông càng gắn bó hơn từ khi tôi vào TP để làm sinh viên đại học. Tôi vẫn nhớ cô bạn đầu tiên tôi quen ở giảng đường cũng nhờ… hương liệu đông y. Khi cùng đứng chờ mua nước uống ở căn tin của trường, tôi đã phát hiện “em có mùi thuốc bắc”. Cô bạn quay lại, gật đầu: “Ba của em bị bệnh. Sáng nay em sắc thuốc cho ba, trước khi đến lớp!”.
Từ đấy, chúng tôi thân nhau. Khi tôi cầm tấm bằng cử nhân để ở lại TP mưu sinh, cô bạn cùng gia đình sang Mỹ sinh sống. Xa cách hai thập niên, thỉnh thoảng vẫn chào nhau qua điện thoại hoặc email, nhưng mỗi người đều thay đổi rất nhiều. Gần đây tái ngộ, cô bạn tóc ngắn vai gầy thích đọc tiểu thuyết lãng mạn dạo trước, đã là một nữ doanh nhân thành đạt bên kia bờ đại dương. Thế nhưng, chúng tôi vẫn còn một câu chuyện chung để trao đổi và đồng cảm với nhau, có liên quan đến… mùi thuốc bắc.
Có lẽ cảm thấy có lỗi vì phải rời xa TP dịp Tết, tôi luôn khó ngủ những ngày cuối năm. Tôi thường dậy sớm hơn bình thường, để nghe thoáng gió lạnh tháng chạp lướt qua da thịt mình. Và khi công việc bộn bề tổng kết năm cũ đã khép lại, tôi thường rong xe chầm chậm qua những phố quen, như nghi lễ người yêu tạm biệt người yêu với bao nhiêu hẹn hò chưa dứt.
Những ngày giáp Tết, cái nắng nhẹ trên các con đường đã thưa bớt người chen lấn, đủ để TP thênh thang hơn, quyến rũ hơn. TP lúc nào cũng có vẻ đẹp của năng động, của nhộn nhịp, của sầm uất, của ganh đua, của ồn ào, của hối hả… Thế nhưng, TP cuối năm lại có vẻ đẹp của thong dong, của nhàn tản, của mơ mộng, của bồi hồi… Tôi thích cái khác lạ của TP những ngày sắp Tết, trong vội vàng chợt có chút gượng nhẹ, trong nôn nóng chợt có chút xao xuyến, trong tê tái chợt có chút luyến lưu…
TP hiu hiu Tết, giữa xô bồ danh lợi đã lắng dịu, tôi nghe được rất nhiều âm thanh ngơ ngác và trong trẻo của đời mình. Nghe được tiếng rao lạc lõng con hẻm quanh co bên cầu Thị Nghè. Nghe được tiếng lá rơi thảng thốt ban trưa công viên Tao Đàn. Nghe được tiếng khua chèo chậm rãi qua kênh Tàu Hủ… Từng mùa xuân TP đã cho tôi lớn lên và đã cho tôi biết giá trị của sum vầy và hy vọng…
