Phát biểu tại đối thoại, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương, cho biết những năm qua, khuôn khổ chính sách về PPP của Việt Nam đã liên tục được hoàn thiện thông qua việc sửa đổi Luật PPP và các nghị định liên quan, từ đó mở rộng tối đa lĩnh vực đầu tư theo phương thức PPP, tăng tính linh hoạt trong cơ chế tài chính, rút gọn quy trình, chia sẻ rủi ro, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các nhà đầu tư.
Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương, hiện cơ chế PPP của Việt Nam đang được tập trung vào 3 nhóm chính.
Nhóm thứ nhất là lĩnh vực giao thông. Đây được xem là trụ cột của chương trình PPP, với nhu cầu vốn cao và khả năng thu hút nhà đầu tư mạnh nhất, từ đường bộ cao tốc, cảng biển, sân bay đến hạ tầng kết nối liên vùng. Đây cũng là lĩnh vực được kỳ vọng tạo động lực lan tỏa mạnh mẽ cho tăng trưởng kinh tế và phát triển vùng.
Nhóm thứ hai là lĩnh vực giao thông đô thị tích hợp phát triển đô thị (TOD). Hiện nay, các đô thị lớn của Việt Nam đang đối mặt với nhu cầu cải thiện hạ tầng, phát triển các tuyến metro, hệ thống vận tải công cộng và kết nối đô thị thông minh.
Vì vậy, đây là một trong những lĩnh vực quan trọng, cần nghiên cứu, xây dựng các giải pháp bền vững để triển khai hạ tầng đô thị quy mô lớn, đồng thời có cơ chế huy động vốn thông qua khai thác quỹ đất và giá trị gia tăng.
Nhóm thứ ba là lĩnh vực đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và hạ tầng xã hội. Đây là lĩnh vực đã được khẳng định là một trụ cột chiến lược thông qua Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.
Đây là nhóm lĩnh vực mới, nhưng có tiềm năng tạo đột phá với các mô hình như hạ tầng số phục vụ quản trị quốc gia và dịch vụ công; hợp tác 3 bên giữa Nhà nước - doanh nghiệp - viện, trường. Do đó, Việt Nam mong muốn thúc đẩy các mô hình PPP sáng tạo, phù hợp xu thế phát triển kinh tế số.
Ông Shantanu Chakraborty, Giám đốc Quốc gia ADB tại Việt Nam, đánh giá trong 15 năm qua, Việt Nam đã đạt được nhiều bước tiến đáng ghi nhận trong xây dựng nền tảng pháp lý và thể chế cho PPP. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề phải giải quyết để có thể đưa ra các dự án thực sự khả thi và có khả năng vay được vốn từ các tổ chức tín dụng.
Đại diện ADB tại Việt Nam cũng chỉ ra 5 thách thức trong triển khai PPP mà Việt Nam cần sớm tháo gỡ.
Thứ nhất, năng lực chuẩn bị dự án, nhiều đề xuất của các địa phương vẫn chỉ dừng ở mức ý tưởng, chưa được “đóng gói” thành dự án có khả năng vay vốn.
Thứ hai, cơ chế phân bổ rủi ro còn thiếu rõ ràng. Mô hình doanh thu, cơ chế hỗ trợ của Chính phủ và tính chắc chắn trong thực thi hợp đồng là yếu tố quyết định niềm tin của nhà đầu tư và tổ chức cho vay.
Thứ ba, việc lựa chọn giải pháp tài chính dài hạn cho hạ tầng vẫn hạn chế. Dù các ngân hàng trong nước ngày càng quen với PPP, nhưng các giới hạn về kỳ hạn cho vay, khả năng hấp thụ rủi ro và thiếu công cụ tài chính phù hợp vẫn là rào cản.
Thứ tư, hình thức lựa chọn nhà đầu tư cạnh tranh còn chưa phổ biến, nên cần cải thiện cơ chế đấu thầu minh bạch để thu hút nhà đầu tư chất lượng cao và giảm chi phí dự án.
Thứ năm, các lĩnh vực mới như chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ và hạ tầng xã hội… đòi hỏi mô hình và chính sách PPP cập nhật, linh hoạt hơn.
Trong khuôn khổ đối thoại, các đại biểu thảo luận về việc triển khai PPP tại Việt Nam trong thời gian vừa qua; chia sẻ các dự án PPP được thực hiện ở khu vực ASEAN và ở Việt Nam trong lĩnh vực giao thông, đô thị, hạ tầng xã hội, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; thảo luận về danh mục dự án PPP hiện tại và xác định cơ hội đầu tư cho khu vực tư nhân.
