Nông thôn và dịch vụ vẫn thích tiền mặt
Ông Phạm Thanh Du, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính Kế toán (Bảo hiểm Xã hội Việt Nam - BHXH), cho biết đến hết tháng 7, hệ thống bưu điện đã thực hiện chi trả bằng tiền mặt cho khoảng 2,6 triệu người (chiếm 87% số người hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH hàng tháng) với số tiền khoảng 9,5 tỷ đồng.
| Việc thanh toán qua NH gặp nhiều khó khăn do thói quen sử dụng tiền mặt của người dân, doanh nghiệp; tình trạng thiếu hành lang pháp lý như chưa có hướng dẫn cụ thể để cơ quan hành chính nhà nước mở tài khoản chuyên thu phí/lệ phí tại NHTM; chưa có hướng dẫn cụ thể điều chỉnh quan hệ các tổ chức trung gian (như bệnh viện, trường học…) trong việc hợp tác với NH phát hành thẻ. Bà TRẦN THỊ HỒNG ANH, Giám đốc Trung tâm Phát triển sản phẩm và Marketing (VietinBank) |
Trong khi đó, số người nhận lương hưu và trợ cấp BHXH hàng tháng qua thẻ ATM chiếm tỷ trọng thấp so với số người nhận tiền mặt. Tính đến năm 2017 chỉ khoảng 15%, và đến tháng 2-2018 khoảng 21% tổng số tiền thực hiện chi trả qua tài khoản ATM. Tỷ lệ này phân bổ giữa các tỉnh, thành phố không đồng đều, chủ yếu tập trung các thành phố lớn.
Việc sử dụng thẻ gặp khó khăn đối với đối tượng già, yếu, cao tuổi; số lượng máy ATM chưa nhiều, đặc biệt các vùng sâu, vùng xa.
Thừa nhận việc thanh toán qua NH sẽ nâng cao hiệu quả quản lý và thu các khoản thuế, phí, qua đó giúp tăng cường sự minh bạch và thuận lợi, song ông Phạm Tiến Dũng, Vụ trưởng Vụ thanh toán NHNN, cho rằng công khai, minh bạch ngay cũng có thể khiến nhiều người dân e ngại. Thí dụ, chủ quán phở kê khai với cơ quan thuế mỗi ngày bán 100 tô, nhưng nếu thanh toán qua NH có thực tế lại bán được 200 tô. Đây chính là một phần tạo ra những trở ngại cho việc thanh toán qua NH.
Ông Nguyễn Nam Liên, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch - Tài chính (Bộ Y tế), chia sẻ hiện nay đã có 5-6 NHTM hợp tác với 50 bệnh viện để thu viện phí qua NH. Tuy vậy, NH mới chỉ thu hộ và một số bệnh viện có phát hành thẻ thanh toán, nhưng thẻ đó chưa giải quyết được việc không dùng tiền mặt, vì người dân vẫn phải mang tiền đi nộp mới được khám. Do vậy, cần phải có hệ thống giúp người dân có thẻ ATM dễ dàng hơn trong việc nộp viện phí.
Cũng theo ông Liên, để thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt, các bệnh viện phải có cơ sở hạ tầng công nghệ. Đây là việc không dễ dàng, bởi đầu tư của Nhà nước cho nâng cấp hệ thống công nghệ của các bệnh viện rất khó khi tiền đầu tư cho thiết bị chữa bệnh còn không đủ.
“NHNN phối hợp cùng Bộ Y tế kiến nghị Chính phủ cho phép gửi tiền viện phí, tiền bảo hiểm y tế vào NH để các bệnh viện có thể chủ động hơn trong việc thu, chi. Đồng thời, các NH cũng cần đồng bộ hệ thống để người dân tiện lợi hơn trong quá trình thanh toán, bởi người dân không chỉ khám 1 bệnh viện” - ông Liên đề nghị.
Muốn khám bệnh đóng tiền mặt vẫn nhanh nhất. Chia sẻ ở lĩnh vực của mình, ông Nguyễn Quốc Dũng, Trưởng Ban Kinh doanh (Tập đoàn Điện lực Việt Nam - EVN), cho biết tỷ lệ hóa đơn và doanh thu tiền điện qua NH, tổ chức trung gian tăng mạnh qua các năm, từ 14,88% số khách hàng (năm 2015) lên 44,95% số khách hàng năm 2017; tỷ lệ doanh thu tiền điện cũng tăng tương ứng từ 64,35% lên 83,57%.
Trong quá trình thúc đẩy việc thu tiền điện qua NH và các tổ chức trung gian, EVN cũng gặp một số khó khăn, như khi bỏ dịch vụ thu tiền điện tại nhà, người sử dụng điện buộc phải tới các điểm thu tiền điện. Tuy nhiên, tại khu vực nông thôn, các điểm giao dịch của NH còn ít nên việc thanh toán qua NH tương đối khó khăn. Bên cạnh đó, các quầy thu của NH hoạt động trong giờ hành chính, nên rất bất tiện đối với những người còn đang đi làm.
Thiếu pháp lý và cơ chế chính sách
Thiếu pháp lý và cơ chế chính sách
Để khắc phục những tồn tại và thúc đẩy thanh toán qua NH đối với dịch vụ công, ông Phạm Tiến Dũng cho rằng cần hoàn thiện khuôn khổ pháp lý và cơ chế chính sách về thanh toán qua NH. Các đơn vị liên quan triển khai ứng dụng thêm các hình thức, phương thức thanh toán qua NH tiên tiến, hiện đại phù hợp với đặc thù thanh toán của mỗi loại hình dịch vụ công.
Đồng thời mở rộng hợp tác giữa các đơn vị cung ứng dịch vụ công với các NH, tổ chức cung ứng giải pháp thanh toán; đẩy nhanh khả năng kết nối, trao đổi thông tin dữ liệu giữa đơn vị cung ứng dịch vụ công với NH.
Về một số giải pháp thúc đẩy thanh toán dịch vụ công qua NH, theo ông Bùi Sỹ Lợi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban về Các vấn đề xã hội của Quốc hội, ngành NH cần tiếp tục cập nhật và áp dụng các biện pháp tiên tiến bảo đảm an ninh, an toàn cho các hệ thống thanh toán, các sản phẩm dịch vụ thanh toán; đồng thời tăng cường sự giám sát của cơ quan quản lý, sự phối hợp giữa NH với các đơn vị liên quan trong công tác đảm bảo an ninh, an toàn; đảm bảo hoạt động thanh toán an toàn, thông suốt trong dịp lễ tết qua hệ thống ATM, POS...
Ngoài ra, cần đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ NH, dịch vụ thanh toán của người dân; nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các tổ chức cung cấp dịch vụ công và người dân về thực hiện giao dịch thanh toán qua NH, bao gồm các khoản thuế, các loại hóa đơn định kỳ (điện, nước, học phí) và viện phí, chi trả an sinh xã hội qua NH.
