Tổng Giám đốc Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh (HOSE), ông Lê Hải Trà vừa có những trao đổi với báo chí xung quanh vấn đề nghẽn lệnh giao dịch trong thời gian qua và nêu ra một số giải pháp khác phục hiện này.
Theo đó ông Lê Hải Trà thông tin, HOSE đã và đang khẩn trương nghiên cứu và đề xuất với các cơ quan quản lý cân nhắc hiệu quả của việc áp dụng các giải pháp.
Trong khi chờ hệ thống mới, hy vọng những giải pháp được triển khai thời gian tới sẽ có hiệu quả, giúp hệ thống hiện nay giảm tải, hạn chế hiện tượng nghẽn lệnh.
Chia sẻ nguyên nhân về hiện tượng nghẽn lệnh giao dịch, Tổng Giám đốc HOSE cho biết, theo thống kê của HOSE trong năm 2020, đặc biệt cuối năm, nhiều phiên giao dịch thanh khoản gần gấp 4-5 lần mức cao nhất của quá khứ và 6-7 lần mức đầu năm.
Các công ty chứng khoán trong Top 20 có lượng lệnh vào sàn tăng ít nhất là trên 3 lần, bình quân là 5-6 lần, cá biệt có một số công ty có số lệnh vào sàn tăng 13-18 lần. Số lệnh vào sàn nhiều phiên vượt quá số lượng lệnh thiết kế của cả hệ thống, gây hiện hiện tượng nghẽn lệnh.
Đây là thực trạng bất khả kháng. Dù được sự chỉ đạo sát sao của Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, HOSE đã rất nỗ lực tìm kiếm đồng thời nhiều giải pháp, tuy nhiên vẫn chưa thể khắc phục triệt để.
Trước số liệu thực tế về tăng trưởng giao dịch, HOSE đã chủ động có kế hoạch thử nghiệm nâng lô giao dịch từ 10 lên 100 chứng khoán với các công ty chứng khoán và báo cáo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.
Được sự chấp thuận của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và nỗ lực của các công ty chứng khoán, việc nâng lô giao dịch lên 100 cổ phiếu đã được đẩy nhanh hơn và được thực hiện kể từ ngày 4/1/2021. Giải pháp này đã cho thấy hiệu quả, giảm tải được một phần lệnh vào hệ thống, giúp thanh khoản tăng được 15-18% như dự kiến.
Tuy nhiên, hiện tượng nghẽn lệnh vẫn chưa xử lý được dứt điểm, nhất là trong các phiên có thanh khoản rất lớn chạm đến mức 15.000-16.000 tỷ đồng.
HOSE cũng đã có tham khảo ý kiến về việc nâng lô giao dịch chứng khoán tối thiểu tại HOSE lên 1.000 cổ phiếu để giảm tải lệnh cho hệ thống hiện tại.
Theo ông Lê Hải Trà, vấn đề nâng lô giao dịch đã được HOSE tham khảo thông lệ quốc tế và ý kiến các chuyên gia, báo cáo các cơ quan liên quan để đánh giá tác động cũng như hiệu quả.
Theo ý kiến của các chuyên gia, việc tăng lô giao dịch 1.000 cổ phiếu là một trong những giải pháp giảm được số lệnh nhỏ vào hệ thống, từ đó trực tiếp làm giảm áp lực lên hệ thống xử lý của HOSE.
Các thị trường phát triển hơn chúng ta như Nhật Bản, Đài Loan (Trung Quốc), Singapore... đều đã trải qua lộ trình này. Theo tính toán của HOSE, việc tăng lô lên 1.000 có thể giảm 40-50% tổng số lượng lệnh giao dịch. Việc tăng lên lô 1.000 có thể mở đường cho những tầm cao mới của thanh khoản thị trường.
Bên cạnh đó, các nhà đầu tư nhỏ lẻ cũng được bảo vệ tốt hơn thông qua việc đầu tư vào chứng chỉ quỹ phát hành bởi các công ty quản lý quỹ chuyên nghiệp. Từ đó sẽ gián tiếp thúc đẩy sự phát triển của các quỹ đầu tư, thúc đẩy ngành quản lý quỹ phát triển, để gia tăng lượng nhà đầu tư chuyên nghiệp trên thị trường theo đúng mục tiêu của Chính phủ.
Đây là điều có ý nghĩa dài hạn đối với sự phát triển bền vững của thị trường chứng khoán Việt Nam.
HOSE và cơ quan quản lý cũng đã tính tới việc nếu áp dụng biện pháp nâng lô giao dịch sẽ cần phải giải quyết vấn đề giao dịch cổ phiếu lô lẻ cho nhà đầu tư. Hiện tại, hệ thống của HOSE không có bảng giao dịch lô lẻ. Cổ phiếu được công ty chứng khoán tổ chức mua lại của khách hàng thường theo giá sàn cộng thêm phí.
Giao dịch lô lẻ cũng có thể tạo áp lực đối với công ty chứng khoán khi thị trường trầm lắng, chưa kể thời gian hoàn tất giao dịch kéo dài do phải đảm bảo yếu tố pháp lý, đặc biệt là công ty chứng khoán nước ngoài.
Thay vì xây dựng một bảng giao dịch lô lẻ trên hệ thống giao dịch có thể gây mất ổn định và thời gian, bài toán này có thể được giải quyết một cách hiệu quả bằng những quy định đối với công ty chứng khoán để việc mua lại/bán làm tròn lô của nhà đầu tư sát với giá thị trường hơn, bảo vệ lợi ích của nhà đầu tư nhỏ lẻ.
"Tôi muốn nhấn mạnh rằng, đây có thể chỉ là giải pháp tạm thời để giải quyết tình trạng nghẽn lệnh hiện nay," ông Trà nói.
Trong tương lai, khi hệ thống giao dịch mới đi vào hoạt động, sẽ có bảng giao dịch lô lẻ, và chúng ta cũng hoàn toàn có thể quay trở lại lô 100 như hiện nay.
Bên cạnh đó, HOSE cũng đã chủ động báo cáo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước họp với các công ty chứng khoán để rà soát, hạn chế lỗi phát sinh từ phía công ty, hạn chế giao dịch tự động, hạn chế số lệnh đặt, sửa, hủy... để tối ưu hóa lượng lệnh vào thị trường.
Đối với thị trường chứng khoán, mọi thay đổi về mặt kỹ thuật đều có tác động quan trọng đối với hệ thống giao dịch của sở giao dịch chứng khoán và các công ty chứng khoán.
Hệ thống công nghệ thông tin chứng khoán có đặc thù riêng, đòi hỏi tính cẩn trọng và độ tin cậy cao. Vì vậy, quan điểm của cơ quan quản lý cũng như của HOSE là nghiên cứu, lựa chọn kỹ lưỡng giải pháp ít tác động nhất.
Đây là quá trình phức tạp và mất nhiều thời gian để tránh những sai sót có thể xảy ra đối với hệ thống.
"Trong khi đẩy nhanh việc triển khai đưa hệ thống mới đi vào hoạt động, chúng tôi hy vọng những giải pháp được triển khai trong thời gian tới sẽ có hiệu quả tích cực, giúp giảm tải hệ thống hiện nay trên HOSE" - Tổng Giám đốc HOSE Lê Hải Trà kỳ vọng.
Chia sẻ về tiến độ triển khai hệ thống mới, ông Lê Hải Trà cho biết, các chuyên gia nước ngoài đã có mặt tại Việt Nam từ đầu tháng 12/2020 để triển khai công việc theo kế hoạch.
Hiện nay, các chuyên gia đang kiểm tra lần cuối năng lực các thiết bị phần cứng, cài đặt các phần mềm và HOSE cũng đã thông báo tới các công ty chứng khoán chuẩn bị kế hoạch kiểm thử.
Tuy nhiên theo ông Trà, tiến độ đó là trong điều kiện thuận lợi, còn việc khai trương hệ thông mới sẽ còn phụ thuộc vào khá nhiều điều kiện khách quan; trong đó, không thể không nhắc tới là rủi ro khó có thể lường trước đến từ đại dịch COVID-19 như đã thấy từ thực tế chậm trễ triển khai trong năm 2020.
