Nếu việc này được triển khai, nhiều căn nhà mua bán giấy tay sẽ được cơ quan chức năng xem xét cấp giấy chủ quyền. Tuy nhiên, sẽ phân loại những trường hợp nào sẽ được xem xét cấp chủ quyền, tránh tình trạng hợp thức hóa sai phạm.
Giải quyết theo thực tiễn cuộc sống
Ông Nguyễn Toàn Thắng, Giám đốc Sở TN-MT TPHCM, cho biết trên địa bàn TP đang có các trường hợp hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất nông nghiệp, đã được UBND cấp huyện cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCN), nhưng trong quá trình sử dụng có phát sinh biến động như tách hộ riêng để ở, được thừa kế, được tặng cho, chuyển nhượng một phần diện tích đất...
Xuất phát từ nhu cầu thực tế này, ngày 12-10, UBND TPHCM đã có cuộc họp nghe báo cáo về các hồ sơ tự ý tách thửa, chuyển quyền sở hữu bằng giấy viết tay (không lập hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất theo quy định); tự ý chuyển mục đích sử dụng đất (xây dựng nhà, công trình trên đất nông nghiệp...). Và lẽ đương nhiên những trường hợp này chưa được cấp GCN.
Về cấp GCN cho các hộ gia đình, cá nhân trên địa bàn, tính đến nay Sở TN-MT đã cấp được 1.579.274 GCN, đạt tỷ lệ 99,19%. Phần còn lại chủ yếu đối với trường hợp người dân tự ý tách thửa, tự ý chuyển mục đích sử dụng đất, chuyển quyền bằng giấy tay; do pháp luật đất đai qua nhiều thời kỳ có các quy định khác nhau nên cần có sự phối hợp xử lý của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Thực ra tại Khoản 2 Điều 82 Nghị định 43/2014/NĐ-CP, cho phép giải quyết những trường hợp nhận chuyển nhượng, nhận thừa kế, tặng cho bằng giấy tay trước ngày 1-7-2014. Song vì là tự ý tách thửa để chuyển quyền, nên phần lớn diện tích đất được chuyển quyền không phù hợp theo quy định của UBND cấp tỉnh, nên khi xem xét giải quyết cấp GCN có nhiều vấn đề phát sinh cần phải báo cáo, xin ý kiến của Bộ TN-MT, UBND TPHCM (về thẩm quyền cấp GCN, điều kiện cấp GCN, sự phối hợp của các cơ quan…).
Thực tế lãnh đạo nhiều địa phương cho biết, những trường hợp mua bán giấy tay trên địa bàn rất khó xác định. Bởi nhiều trường hợp diễn ra đã lâu, chưa kê khai nên rất khó để xác định số lượng. Bà Bùi Thị Bích Tuyền, Giám đốc Văn phòng Đăng ký Đất đai TPHCM, cho biết hiện chưa có thống kê số lượng cụ thể do chưa tổ chức kê khai, đăng ký.
Tuy nhiên, các trường hợp này tập trung chủ yếu ở khu vực ngoại thành, đặc biệt là các huyện có tốc độ đô thị hóa nhanh trong những năm qua như Bình Chánh, Hóc Môn, Bình Tân… Để có con số tương đối chính xác, cần có một đợt kê khai, khảo sát trên toàn TP, có sự phối hợp chặt chẽ giữa quận huyện, TP Thủ Đức với phường xã, cũng như người dân đang sinh sống, sử dụng nhà đất thuộc tình trạng nói trên.
Qua đó người dân thấy rõ trách nhiệm, quyền lợi của mình, phối hợp kê khai minh bạch mới có con số cụ thể, chính xác được.
Trường hợp nào được cấp GCN?
Ngày 18-10, Văn phòng UBND TPHCM đã có Thông báo số 821/TB-VP, truyền đạt ý kiến kết luận của Phó Chủ tịch UBND TP Bùi Xuân Cường tại cuộc họp nghe báo cáo về hồ sơ tự ý tách thửa, tự ý chuyển mục đích sử dụng đất, chuyển quyền sở hữu bằng giấy tay.
Theo đó, Sở TN-MT đã giao Văn phòng Đăng ký Đất đai TP chỉ đạo Chi nhánh Văn phòng Đăng ký Đất đai các quận huyện và TP Thủ Đức, căn cứ tình hình thực tế tại địa phương, phối hợp với các phòng tài nguyên, phòng quản lý đô thị, UBND phường xã, xác định điều kiện cấp GCN cho các trường hợp tự ý tách thửa, tự ý chuyển mục đích, chuyển nhượng bằng giấy tay; chủ động lập kế hoạch rà soát, phân loại hồ sơ theo thời gian và các bước thực hiện.
UBND các quận huyện, TP Thủ Đức căn cứ vào tình hình địa phương, xây dựng cơ chế phối hợp với các cơ quan đơn vị này trong việc rà soát hồ sơ, xử lý sai phạm liên quan… Công khai thông tin rộng rãi để người dân biết thực hiện kê khai, đăng ký theo quy định. Theo đó, việc cấp GCN cho nhà đất mua bán giấy tay chỉ được thực hiện sau khi cơ quan có thẩm quyền xử lý về vi phạm đất đai.
Theo ông Nguyễn Toàn Thắng, để cấp GCN cần phải xem xét các vấn đề như thời điểm mua bán giấy tay; việc xử lý vi phạm đất đai, xây dựng (phạt nộp tiền, buộc tháo dỡ hoặc cho phép đăng ký, buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp…); rà soát quy hoạch, đảm bảo phù hợp quy định về hạn mức tách thửa và cơ sở hạ tầng…
Từ đó xác định từng trường hợp cụ thể đủ điều kiện cấp GCN. Nhà đất chuyển nhượng bằng giấy tay tồn tại kéo dài qua nhiều thời kỳ, có thể phát sinh tiếp theo do việc mua bán giấy tay không có xác nhận của cơ quan chức năng, nên việc kiểm tra tính xác thực của thời điểm mua bán thiếu căn cứ, dễ bị lợi dụng làm trái quy định. Nếu không thực hiện chặt chẽ dễ dẫn đến tình trạng "lách luật" chia tách thửa đất không đảm bảo hạn mức.
“Việc giải quyết cấp GCN đối với những trường hợp này theo các quy định pháp luật cần phải xem xét, xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai. Việc cấp GCN cho từng trường hợp cũng cần căn cứ quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, điều kiện tách thửa, cơ sở hạ tầng để quyết định. Đây là những vấn đề thuộc thẩm quyền của UBND quận, huyện” - ông Nguyễn Toàn Thắng nhấn mạnh.
Nhằm ngăn chặn tình trạng phân lô, tách thửa không đúng quy định, xây dựng không phép dẫn đến hình thành nhiều khu dân cư manh mún, phá vỡ quy hoạch và nâng cao trách nhiệm quản lý đất đai của địa phương, Sở TN-MT đã kiến nghị UBND TP cần thiết có chỉ đạo chung cho UBND các quận, huyện triển khai thực hiện việc xác định các điều kiện rà soát và xử lý trước khi cấp GCN.
Phó Chủ tịch UBND TP Bùi Xuân Cường cũng vừa có chỉ đạo, yêu cầu các cơ quan chức năng phân loại các dạng hồ sơ, xác định thời gian thực hiện, xây dựng cơ chế phối hợp của các cơ quan, đơn vị trong việc cấp GCN cho nhà đất mua bán giấy tay.
