Trung Quốc đã có kinh nghiệm thương chiến
Trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, ông Trump đã thay đổi chính sách của Mỹ trong nhiều thập kỷ bằng cách khởi xướng một cuộc thương chiến với Trung Quốc. Khi chuẩn bị bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai, lời lẽ hùng biện và các cuộc bổ nhiệm nội các của ông, cho thấy ông sẽ tăng gấp đôi cách tiếp cận cứng rắn đó. Và mối quan hệ trắc trở giữa 2 nước sẽ trở nên trắc trở hơn.
Tuy nhiên, những lời lẽ cứng rắn này không khiến cho các nhà lãnh đạo Trung Quốc lo lắng, bởi họ đã học được rất nhiều từ nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump. Khuynh hướng bảo hộ kinh tế của ông Donald Trump sẽ dẫn đến nhiều tranh chấp hơn nữa và căng thẳng gia tăng, nhưng Bắc Kinh tin rằng họ có thể điều hướng những cuộc đối đầu như vậy.
Hơn nữa, cam kết đáng ngờ của ông Donald Trump đối với các đồng minh của Mỹ sẽ khuyến khích các quốc gia khác phòng ngừa rủi ro, xây dựng mối quan hệ với Bắc Kinh để bù đắp cho sự khó lường của Washington.
Kể từ khi ông Donald Trump nhậm chức cách đây 8 năm, Bắc Kinh đã trở nên “thành thạo” hơn trong việc đương đầu với sự cạnh tranh từ Washington. Với kinh nghiệm đó, các nhà lãnh đạo Trung Quốc không hề nao núng trước viễn cảnh Donald Trump có thêm một nhiệm kỳ nữa. Thậm chí, họ còn công khai đưa ra các hướng dẫn chiến lược về cách xử lý các chính sách tiềm tàng của Tổng thống đắc cử.
Theo tài liệu do Tổng lãnh sự quán Trung Quốc tại Los Angeles công bố vào ngày 17-11, Bắc Kinh sẽ tuân thủ "cam kết tôn trọng lẫn nhau, cùng tồn tại hòa bình và hợp tác cùng có lợi như những nguyên tắc để xử lý quan hệ Trung Quốc - Mỹ".
Theo đó, cụm từ "tôn trọng lẫn nhau" cho thấy Trung Quốc sẽ trả đũa bất kỳ hành động khiêu khích nào của Donald Trump. Cụm từ “chung sống hòa bình” có nghĩa là Trung Quốc sẽ tìm cách lôi kéo Donald Trump vào cuộc đối thoại về việc quản lý những khác biệt và xung đột để ổn định quan hệ song phương.
Trong khi đó, “hợp tác cùng có lợi” đề cập đến việc cùng nhau làm việc về những vấn đề toàn cầu mà Trung Quốc và Mỹ có chung lợi ích. Chẳng hạn như chấm dứt xung đột ở Ukraine, phát triển các quy định và hướng dẫn cho trí tuệ nhân tạo và hạn chế dòng chảy ma túy bất hợp pháp.
Ông Donald Trump không có nhiều sự lựa chọn
Nhiệm kỳ thứ hai của Donald Trump có thể tạo ra căng thẳng gia tăng giữa Trung Quốc và Mỹ, khi ông cố gắng sử dụng áp lực kinh tế và quân sự để kiềm chế Bắc Kinh. Nhưng trên thực tế, nhiệm kỳ Tổng thống của Donald Trump có thể mang lại lợi ích cho Trung Quốc theo nhiều cách.
Thứ nhất, sự thờ ơ tương đối của Donald Trump đối với các vấn đề ý thức hệ có thể làm dịu đi một số khía cạnh của sự cạnh tranh với Bắc Kinh. Ví dụ, với đôi mắt tập trung vào lợi nhuận, ông Donald Trump chưa bao giờ thực sự quan tâm đến việc ủng hộ nhân quyền.
Ông không quan tâm đến việc định hình hệ thống chính trị của Trung Quốc để phù hợp với các đối tác phương Tây. Do đó, ông Donald Trump không có khả năng can thiệp vào các vấn đề nội bộ của Trung Quốc.
Thứ hai, xung đột kinh tế và chiến lược có thể gia tăng giữa Bắc Kinh và Washington trong nhiệm kỳ thứ hai của Donald Trump, nhưng chúng sẽ không leo thang thành xung đột ý thức hệ khiến 2 quốc gia này đi vào một cuộc xung đột trực tiếp.
Chủ nghĩa cô lập chính trị của Donald Trump có thể khiến Mỹ giảm đầu tư vào việc bảo vệ các đồng minh truyền thống. Tổng thống đắc cử từ lâu đã chỉ trích các đồng minh của Mỹ vì lợi dụng sức mạnh và sự hào phóng của Mỹ. Những lời phàn nàn này có thể thúc đẩy các đồng minh của Mỹ, cả các quốc gia châu Âu và Đông Á, nhìn thấy lợi ích của việc phòng ngừa giữa Trung Quốc và Mỹ.
Ví dụ trường hợp của Singapore, vào năm 2010, khi sự cạnh tranh giữa Trung Quốc và Mỹ ngày càng gia tăng, Singapore đã áp dụng chiến lược phòng ngừa giữa 2 cường quốc. Nước này dựa vào mối quan hệ kinh tế với Trung Quốc, trong khi dựa vào Mỹ để đảm bảo an ninh. Nhiều quốc gia khác đã làm theo, bao gồm Nhật Bản, Đức, Pháp, Vương quốc Anh và các quốc gia thành viên ASEAN khác.
Kể từ năm 2022, cuộc xung đột ở Ukraine đã làm rung chuyển nhiều nước phương Tây và buộc họ phải liên kết chặt chẽ hơn với Mỹ. Nhưng nếu Donald Trump cắt giảm viện trợ quân sự cho Ukraine, như ông đã hứa trong chiến dịch tranh cử, thì niềm tin vào các lời hứa về an ninh của Mỹ có thể suy yếu.
Để củng cố nền kinh tế của họ để có thể hỗ trợ tốt hơn cho nỗ lực chiến tranh của Ukraine, các nước châu Âu có thể trở thành những người phòng ngừa thẳng thắn hơn, tạo cho Trung Quốc những cơ hội mới để xây dựng hợp tác kinh tế với các đồng minh truyền thống của Mỹ.
Chính sách đối nội đặt lên hàng đầu
Trong 4 năm tới, sự chú ý của Bắc Kinh sẽ tập trung đáng kể vào nhiệm vụ phục hồi nền kinh tế đang chậm lại của đất nước. Về phần mình, Donald Trump sẽ tập trung vào các cải cách trong nước và xây dựng một nền kinh tế vững mạnh trong nước. Những ai dự đoán một cuộc “chiến tranh lạnh” giữa Trung Quốc và Mỹ của Donald Trump là sai lầm.
Cuộc cạnh tranh của Mỹ với Trung Quốc không phải là về ý thức hệ - như với Liên Xô trước đây mà là về công nghệ. Trong thời đại kỹ thuật số, an ninh và thịnh vượng phụ thuộc rất nhiều vào tiến bộ công nghệ. Trong vấn đề này, Trung Quốc và Mỹ sẽ chiến đấu vì sự đổi mới trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo và vật lộn giành giật thị trường và chuỗi cung ứng công nghệ cao.
Trong cuộc cạnh tranh giữa các cường quốc, chính sách đối ngoại thường có thể đóng vai trò thứ yếu so với chính sách trong nước. Mặc dù chủ nghĩa cô lập của Donald Trump chắc chắn tạo ra cơ hội cho Bắc Kinh cải thiện quan hệ với các đồng minh của Mỹ, nhưng các cải cách trong nước mới thực sự quyết định tiến trình cạnh tranh giữa 2 cường quốc.
Hiện tại, cả các nhà lãnh đạo Trung Quốc và nhóm của Donald Trump đều bận tâm đến các vấn đề trong nước hơn là các vấn đề đối ngoại.
Nếu các nhà lãnh đạo Trung Quốc thực hiện cải cách tốt hơn trong 4 năm tới, Trung Quốc sẽ thu hẹp khoảng cách quyền lực với Mỹ. Nhưng nếu Donald Trump thực hiện tốt hơn Trung Quốc về khía cạnh này, thì khoảng cách quyền lực giữa hai nước sẽ ngày càng lớn hơn.
