Những lời có cánh
Những lời mời gọi tham gia mạng lưới bán hàng đa cấp vẫn hiển hiện trên mạng xã hội facebook. Từ lời mời với nội dung “Mình có công việc kinh doanh online làm thêm, ai cũng có thể làm được, chỉ cần biết dùng zalo, facebook, không cần vốn, không ôm hàng, không phải đặt cọc…”, chúng tôi làm quen với một người tên L.M (TPHCM) là nhân viên Công ty Oriflame.
Theo M. tham gia mạng lưới bán hàng đa cấp không cần có vốn hay kinh nghiệm, chỉ cần lập 1 tài khoản facebook cho mình, hình bìa, bài đăng có người làm sẵn chỉ việc đưa lên. Các thành viên được đào tạo cách bán hàng 3 triệu đồng mỗi tháng từ những người bán hàng giỏi nhất và hoàn toàn miễn phí. Khi bán được hàng sẽ được hưởng hoa hồng 23%.
Điều khiến tôi bị thu hút là lời giới thiệu sẽ có thu nhập ít nhất 5-10 triệu đồng/tháng, thậm chí cao hơn mức này vài chục triệu đồng. Thu nhập này đến từ việc lôi kéo thêm nhiều người nữa tham gia mạng lưới bán hàng, sau đó hướng dẫn họ bán hàng và được hưởng hoa hồng từ công ty.
Khi tôi còn phân vân việc tham gia mạng lưới, M. liên tục gọi điện, nhắn tin thúc giục tôi rủ nhiều người tham gia các buổi hội thảo để chính thức trở thành tư vấn viên của Oriflame. M. khẳng định sẽ có phương pháp giúp tôi bán được hàng online và rủ thêm được nhiều người. Thậm chí M. còn gửi cho tôi nhiều clip quay những buổi gặp mặt tư vấn viên của công ty. Tuy nhiên, khi vào facebook của M. để xem dường như không có đơn đặt hàng nào dưới các bài đăng.
Tương tự, tôi gặp khá nhiều lời mời như vậy từ những công ty bán hàng đa cấp khác khi tiếp cận với vai trò muốn tham gia mạng lưới của những công ty này. Lừa đảo hay không chưa thể khẳng định, nhưng có vẻ như khi tham gia là bán những lời có cánh, không phải bán sản phẩm. Vì như vậy mới lôi kéo thêm được nhiều người cùng tham gia để hưởng hoa hồng, đồng thời bán được những sản phẩm có giá không hề rẻ.
Chia tay lặng lẽ
Cách đây hơn 2 năm, anh Nguyễn Công Dũng còn là hướng dẫn viên du lịch. Theo lời giới thiệu của bạn bè anh tham gia hệ thống bán hàng đa cấp của Nuskin. Bỏ bê công việc chính, anh tham dự những buổi hội thảo được tổ chức từ Nam ra Bắc. Nội dung của những hội thảo này vẫn là những lời có cánh, như nếu chăm chỉ sẽ lên bậc cao quản lý mạng lưới chân rết rộng lớn, sau đó chỉ việc “ngồi mát ăn bát vàng”. Rồi những buổi “nhồi não” về công dụng thần kỳ của các sản phẩm thuộc công ty.
Cách đây hơn 2 năm, anh Nguyễn Công Dũng còn là hướng dẫn viên du lịch. Theo lời giới thiệu của bạn bè anh tham gia hệ thống bán hàng đa cấp của Nuskin. Bỏ bê công việc chính, anh tham dự những buổi hội thảo được tổ chức từ Nam ra Bắc. Nội dung của những hội thảo này vẫn là những lời có cánh, như nếu chăm chỉ sẽ lên bậc cao quản lý mạng lưới chân rết rộng lớn, sau đó chỉ việc “ngồi mát ăn bát vàng”. Rồi những buổi “nhồi não” về công dụng thần kỳ của các sản phẩm thuộc công ty.
“Sau khoảng 6 tháng tham gia mạng lưới của Nuskin tôi đã nói lời chia tay. Nói bị lừa không hẳn, nhưng mất tiền và mang bệnh ảo tưởng thì có” - anh Dũng nói và chia sẻ thêm thời gian tham gia mạng lưới của Nuskin anh đã phải bỏ ra mấy chục triệu đồng để mua sản phẩm. Trong đó chỉ tính riêng chiếc máy massage mặt cũng hơn 10 triệu đồng.
Anh cho biết nếu chỉ mang catalog đi giới thiệu không ai tin nên phải mua xài thử, sau đó tặng cho người thân, bạn bè dùng thử. Vì nể một vài người mua nhưng do giá sản phẩm cao như sản phẩm trị nứt gót chân cũng hơn 500.000 đồng nên không ai mua nữa. Thậm chí khi gặp anh ở đâu người ta cũng không muốn ngồi chung vì sợ nghe giới thiệu sản phẩm của Nuskin và gạ mua hàng.
Một trong những điểm dễ thấy của các tư vấn viên tham gia mạng lưới bán hàng đa cấp là luôn thổi phồng công dụng của những sản phẩm mình bán. Thí dụ, sản phẩm kem đánh răng AP của Nuskin được quảng cáo rầm rộ với vô vàn tác dụng và giá dao động 240.000-280.000 đồng/tuýp, thậm chí có chỗ còn bán hơn 300.000 đồng/tuýp. Nhưng khi mua dùng thử mới thấy chất lượng không như quảng cáo và không xứng với giá tiền.
Theo Điều 5 Nghị định 40/2018/NĐ-CP của Thủ tướng Chính phủ về quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp, có hiệu lực từ ngày 2-5-2018, một trong những hành vi bị cấm là cung cấp thông tin gian dối hoặc gây nhầm lẫn về lợi ích của việc tham gia bán hàng đa cấp, tính năng, công dụng của hàng hóa, hoạt động của DN bán hàng đa cấp… Nghị định 40 cũng nêu rõ DN bán hàng đa cấp và người tham gia bán hàng đa cấp nếu có hành vi vi phạm, ngoài việc bị xử lý theo quy định của pháp luật cạnh tranh, còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.
Tuy nhiên, để kinh doanh đa cấp thực sự đúng với bản chất của nó là điều nhiều người tiêu dùng mong mỏi ở chính các cơ quan quản lý.
