Nói là 10 tháng tăng nhưng là do các tháng đầu năm thừa hưởng dư âm từ năm ngoái. Còn từ khi bùng phát đợt dịch thứ 4, sau đỉnh cao trên 1,5 tỷ USD vào tháng 6, tháng 7 xuống 1,3 tỷ USD, qua tháng 8, 9 và 10 tụt xuống xa mức 1 tỷ USD/tháng.
Đà giảm này thấy ở hầu hết loại hàng đầu vị của mặt hàng này như đồ gỗ, ghế ngồi và gỗ dán. Mức suy giảm thấy ở hầu hết thị trường trọng điểm như Mỹ, Hàn Quốc, Anh và Canada, khoảng 20%/tháng. Sự sụt giảm gần như đồng loạt từ các xí nghiệp quy mô lớn đến các làng nghề, hộ gia đình. Nếu tháng 11 và 12 không đột phá, mục tiêu cả năm 14 tỷ USD sẽ chỉ là… mục tiêu.
Lâu nay việc sản xuất đồ gỗ, nhất là hàng gỗ XK phụ thuộc vào nguồn gỗ nhập khẩu (NK). Tình trạng này ngày càng sâu đậm vì nguồn gỗ trong nước càng hiếm, trong khi dùng gỗ ngoại vừa hợp với yêu cầu của khách hàng vừa tránh bị nhà NK xăm soi về nguồn gốc.
Từ khi Covid “tái xuất giang hồ”, nguồn cung lập tức bị đứt gãy cho đến mấy tháng gần đây, ảnh hưởng dây chuyền tới nhịp độ sản xuất, giao hàng đúng lượng, đúng hạn, chủ yếu rơi vào các loại gỗ tròn, xẻ và các loại ván; giảm từ các nguồn cung chính như Trung Quốc (các loại ván), Cameroon (gỗ tròn) và Thái Lan (các loại ván).
Hình thái phổ biến của các xí nghiệp sản xuất đồ gỗ vừa qua là đóng cửa, cầm chừng, duy trì công xuất 20- 50%, khi bước vào trạng thái bình thường mới không thể lập tức đạt 100% công suất. Theo các nghiên cứu giữa tháng 10 DN dọn dẹp xưởng; cuối tháng 10 DN tái khởi động và năng suất đạt 50-55%; cuối tháng 11 lên 60-65%; cuối tháng 12 lên 70-75% và duy trì đà này đến cuối tháng 1-2022. Dự báo đến cuối tháng 2-2022 mới lên trên 80%.
Dòng người lam lũ tránh dịch thiên lý về quê hẳn khó quay lại ngay các xí nghiệp, trong khi việc tuyển dụng lao động mới chưa rõ nghề ngỗng, không thuận chút nào. Được biết một số xí nghiệp đã khắc phục tình trạng này bằng cách tăng ca, tăng giờ làm thêm với mức thu nhập hấp dẫn, nhưng xem ra chỉ là giải pháp tình thế mang tính cạnh tranh lao động nhất thời. Trong khi đó, việc hỗ trợ từ chính sách tài khóa như giãn, hoãn nộp thuế, giảm lãi xuất tiền vay hoặc kéo dài thời hạn trả nợ… vô hình trung chỉ DN còn khỏe mới được lợi, còn các DN đã đình sản xuất, không XK, chẳng phát sinh thuế, không vay, nghe để tiếc.
Theo lốc xoáy của thị trường nhiên liệu thế giới, ngày 10-11 giá xăng dầu lại đồng loạt tăng. Đây là lần tăng giá mạnh thứ 5 liên tiếp kể từ đầu tháng 9. Xăng dầu là đầu vào của hầu hết ngành, lĩnh vực sản xuất và đời sống, sớm muộn gì nó sẽ chui vào giá thành hàng, nhất là hàng XK.
Trong khi giá XK không thể tăng tức thời, tương ứng như mức tăng của giá thành. Khách hàng châu Âu, Mỹ, dù cảm thông điều đó song với họ cũng khó. Nghe nói, nhanh nhất phải đầu năm 2022 họ mới điều chỉnh giá.
2 thập niên gần đây XK gỗ đột phá, đưa mặt hàng gỗ vào TOP 5 mặt hàng XK đầu đàn (từ 10 tỷ USD trở lên). Cơ chế, chính sách trong nước có độ mở lớn cùng với các hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới như CPTPP, EVFTA, là những động lực đang được phát huy.
Vì vậy, dù năm 2021 kết quả XK thế nào vẫn phải chuẩn bị cho bước nhảy để 2025 đạt 20 tỷ USD, vững vàng là một trong những trung tâm sản xuất đồ gỗ thế giới. Nghĩa là phải tiếp tục chăm lo cho DN bằng cơ chế, chính sách về tài chính, tiền tệ, lao động. Tỉnh táo đối phó với phòng vệ thương mại, kiểm soát chặt gian lận thương mại, tận dụng ưu đãi của EVFTA chuyển sang NK gỗ nguyên liệu từ các vùng ảnh hưởng của EU.
