(ĐTTCO). - Chiều 6-12, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cùng các Phó Thủ tướng đã chủ trì hội nghị toàn quốc triển khai công tác sắp xếp, đổi mới doanh nghiệp nhà nước (DNNN) giai đoạn 2016-2020.
 |
Hội nghị được tổ chức dưới hình thức trực tuyến với sự tham dự của đại diện các bộ ban ngành Trung ương, 63 địa phương và toàn bộ các DN 100% vốn nhà nước, DN đã cổ phần hóa mà nhà nước nắm giữ cổ phần chi phối tại địa phương.
Giai đoạn 2011-2015: Không phát sinh DNNN kinh doanh thua lỗ lớn
Báo cáo về công tác sắp xếp, đổi mới DNNN giai đoạn 2011-2015, nhiệm vụ giai đoạn 2016-2020 của Ban chỉ đạo đổi mới và phát triển DN cho thấy, sau 15 năm sắp xếp lại, DNNN đã giảm mạnh về số lượng, đặc biệt là những DN quy mô nhỏ, DN kém hiệu quả, DN ở các lĩnh vực Nhà nước không cần nắm giữ. Năm 2001 cả nước có khoảng 6.000 DNNN, dàn trải trên 60 ngành, lĩnh vực; đến năm 2011 có 1.369 DNNN thì đến hết tháng 10 - 2016 chỉ còn 718 DNNN, tập trung vào 19 ngành, lĩnh vực.
Riêng giai đoạn 2011-2015 thực hiện Đề án tái cơ cấu DNNN đã cơ bản không phát sinh các DN kinh doanh thua lỗ lớn, các dự án không hiệu quả, gây hậu quả nghiêm trọng như Vinashin (2010), Giấy Phương Nam (2003), Xơ sợi Đình Vũ (2007...
Giai đoạn 2011 - 2015, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương, tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước đã triển khai quyết liệt tái cơ cấu DNNN và đạt được những kết quả tích cực, cơ bản hoàn thành mục tiêu, nhiệm vụ và kế hoạch đề ra.
Cơ chế, chính sách về đổi mới tổ chức, quản lý DN, về tái cơ cấu DNNN đã được ban hành khá đầy đủ, đồng bộ, tạo khung pháp lý thuận lợi để các DNNN hoạt động kinh doanh và tái cơ cấu.
Giai đoạn 2011-2015, trong điều kiện kinh tế khó khăn nhưng các DNNN, chủ yếu là các tập đoàn, tổng công ty nhà nước đã tăng trưởng về doanh thu, bảo toàn và phát triển được vốn Nhà nước. Tổng vốn sở hữu tại các DNNN tăng từ 810.000 tỷ đồng lên 1.234 triệu tỷ đồng. Tổng tài sản tăng từ 2.274 triệu tỷ đồng lên 3.105 triệu tỷ đồng.
Tuy nhiên, một số cơ chế, chính sách liên quan đến sắp xếp, tái cơ cấu DNNN chưa được sửa đổi, bổ sung, ban hành kịp thời…
Quá trình sắp xếp, tái cơ cấu DNNN tiến triển chậm, tuy đã giảm mạnh về số lượng nhưng DNNN và DN do Nhà nước giữ cổ phần chi phối, đặc biệt là tập đoàn, tổng công ty nhà nước vẫn còn ở không ít ngành, lĩnh vực mà Nhà nước không cần nắm giữ, làm cho DNNN chưa tập trung tối đa vào những lĩnh vực cần thiết. Nhìn chung, hiệu quả sản xuất kinh doanh của DNNN thấp so với nguồn lực đang nắm giữ. Năng lực quản trị, điều hành còn nhiều yếu kém. Còn tình trạng lãng phí, thất thoát nguồn lực. Một số vụ việc tiêu cực, vi phạm pháp luật nghiêm trọng gây hậu quả lớn, làm thất thoát vốn, tài sản Nhà nước... gây bức xúc dư luận.
Việc thoái vốn đầu tư ra ngoài ngành kinh doanh mới đạt 42% tổng số vốn phải thoái ra khỏi 5 lĩnh vực: chứng khoán, ngân hàng, bất động sản, tài chính, bảo hiểm. Vẫn còn DN thua lỗ kéo dài chưa được xử lý dứt điểm. Một số bộ, ngành, địa phương chưa tích cực, quyết liệt chỉ đạo triển khai thực hiện tái cơ cấu DNNN…
Cần xác định rõ DN nào Nhà nước cần nắm
Phát biểu khai mạc hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, chúng ta đã giảm số lượng DNNN rất nhanh trong 10 năm qua. Nhưng số vốn hóa ra thị trường còn thấp. Vì vậy, Thủ tướng yêu cầu tại hội nghị này phải thảo luận 2 vấn đề. Thứ nhất, tìm nguyên nhân vì sao thoái vốn NN tại DN và cổ phần hóa lại thấp như vậy, dù chủ trương của Đảng, Nhà nước là phải sắp xếp, cổ phần hóa DNNN mạnh mẽ.
Thứ hai, phải trả lời cho được một cách thẳng thắn giải pháp nào để thoái vốn và cổ phần hóa DNNN trong thời gian tới tốt nhất, để bảo đảm lợi ích của Nhà nước tốt nhất, huy động xã hội tốt nhất, lợi ích sau cổ phần hóa.
Thủ tướng cho rằng, cần xác định DN nào Nhà nước cần nắm giữ 100% và cổ phần chi phối, DN nào không cần nắm cổ phần chi phối.
Thủ tướng cũng đặt vấn đề về hướng xử lý đối với đất đai trong quá trình cổ phần hóa. Việc sắp xếp, giải thể các DNNN làm ăn thua lỗ kéo dài, xử lý các dự án đắp chiếu ra sao cũng cần phải bàn kỹ. Bên cạnh đó là việc thực hiện sắp xếp lao động dôi dư trong quá trình thực hiện cổ phần hóa DNNN.
Về mục tiêu, nhiệm vụ giai đoạn 2016-2020, Chính phủ xác định, DNNN nắm giữ 100% vốn và cổ phần chi phối chỉ duy trì trong những lĩnh vực then chốt, thiết yếu; địa bàn quan trọng và quốc phòng an ninh; ứng dụng công nghệ cao, đầu tư lớn, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội. Các DN này cần nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động và khả năng cạnh tranh; kiện toàn đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý và năng lực quản trị theo chuẩn mực quốc tế; được trao quyền chủ động hơn gắn với tăng cường trách nhiệm; được quản lý, giám sát chặt chẽ; công khai, minh bạch về hoạt động sản xuất, kinh doanh; bình đẳng với DN thuộc các thành phần kinh tế khác.
DNNN không cần nắm giữ 100% vốn hoặc cổ phần chi phối phải thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước theo cơ chế thị trường; bảo đảm công khai, minh bạch, có hiệu quả, tránh thất thoát vốn, tài sản của Nhà nước. Qua đó, thực hiện xã hội hóa và phân bổ lại theo cơ chế thị trường các nguồn lực của Nhà nước về nhân lực, đất đai, tài nguyên thiên nhiên, các yếu tố về độc quyền tự nhiên và lợi thế khác để tạo điều kiện phát triển mạnh mẽ DN tư nhân, tạo động lực nâng cao hiệu quả và năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.
