Chứng khoán Việt Nam đang ở giai đoạn đầu quá trình phát triển

 Gần đây, việc số lượng nhà đầu tư (NĐT) cá nhân tăng đột biến đã góp thêm động lực thúc đẩy sự phát triển của TTCK. Ông Michael Kokalari, Chuyên gia Kinh tế trưởng của VinaCapital, đã có cuộc trao đổi với ĐTTC xoay quanh tương lai của TTCK Việt Nam.

PHÓNG VIÊN: - Thưa ông, có nhiều ý kiến cho rằng việc hạ lãi suất ngân hàng đã làm tăng số lượng NĐT trên TTCK. Ông đánh giá như thế nào về nhận định này? 

Ông MICHAEL KOKALARI: - Số lượng tài khoản giao dịch CK mới của các NĐT cá nhân đã tăng gấp đôi trong năm 2020. Và chỉ trong nửa đầu năm 2021, tổng số tài khoản mới nhiều hơn số tài khoản trong năm 2019 và 2020 cộng lại. Số lượng tài khoản mới hàng tháng cao kỷ lục lại càng thu hút các NĐT mới (F0) trên TTCK Việt Nam, và giúp chỉ số VN Index tăng trưởng bất chấp tình hình Covid-19 trong năm nay.  

Tuy nhiên, bồi thêm sự sôi động của TTCK gần đây một phần bắt nguồn từ mức giảm khoảng 1,5% của lãi suất tiền gửi ngân hàng kỳ hạn 1 năm, cũng như từ mức dự kiến tăng trưởng 36% của TTCK trong năm 2021 so với năm trước.

Và thực tế lãi suất bắt đầu giảm từ đầu năm 2020 đã thúc đẩy nhiều người tìm kiếm các kênh đầu tư thay thế khi các khoản tiền gửi của họ đáo hạn, tương ứng với sự gia tăng số tài khoản giao dịch CK cá nhân mở mới hàng tháng (theo biểu đồ).

Lâu nay, NĐT trong nước vốn ưu tiên đầu tư vào bất động sản, vàng rồi mới đến TTCK. Tuy nhiên, thị trường bất động sản gần đây giảm dần mà một trong những nguyên nhân là do việc chậm trễ tiến độ xây dựng bởi ảnh hưởng của Covid-19, trong khi vàng hiện cũng mất dần sức hút khi chênh lệch giá mua bán đã thu hẹp từ năm ngoái và giá vàng Việt Nam đã cao hơn 17% so với giá vàng thế giới (Việt Nam áp đặt hạn ngạch nhập khẩu vàng rất chặt chẽ).

- Vậy theo ông phải chăng liệu có sự xuất hiện của các NĐT F0 là yếu tố “tiếp sức” cho VN Index và giúp cho chỉ số này liên tục chinh phục các mốc điểm số lịch sử? Và liệu sự hưng phấn của NĐT cá nhân có khiến cho TTCK dễ bị “tổn thương” hơn?

- Trong bối cảnh không có nhiều giải pháp đầu tư khác hấp dẫn hơn, cũng như ngày càng có nhiều người gửi tiết kiệm trong nước chuyển sang TTCK, và sự nhiệt tình của các NĐT F0 đã và đang bao trùm toàn bộ TTCK.

Song theo tôi với tỷ lệ tham gia của các NĐT cá nhân hiện tại vẫn còn rất thấp so với quy mô dân số, cho thấy sự phát triển ổn định của TTCK trong tương lai. Do vậy các cộng đồng đầu tư đang được hình thành, cùng với các cuộc thảo luận trực tuyến rất tích cực và chi tiết về cổ phiếu, quỹ đầu tư cũng như quỹ ETF, trong đó các công ty quản lý quỹ trong nước nhận được rất nhiều sự quan tâm.

Nói như vậy để thấy rằng, sự nhiệt tình hiện tại của các NĐT cá nhân là một dấu hiệu tích cực về xu hướng tiếp tục phát triển của TTCK Việt Nam, bởi sự tham gia của các NĐT cá nhân vào thị trường vẫn còn khiêm tốn so với thế giới.

Yếu tố kế tiếp là lĩnh vực quỹ mở của Việt Nam đang ở giai đoạn đầu phát triển, quỹ hưu trí doanh nghiệp mới chỉ bắt đầu được giới thiệu, và thực tế các sản phẩm phái sinh cũng mới được giới thiệu tại thị trường trong nước. Tóm lại các loại hình đầu tư này dành cho NĐT trong nước vẫn còn sơ khai.

Hiện số lượng người có tài khoản giao dịch CK của NĐT cá nhân ở Việt Nam chỉ chiếm khoảng 3% dân số cả nước. Con số này tương đương với tỷ lệ người dân Đài Loan có tài khoản giao dịch CK cá nhân vào năm 1986 (theo biểu đồ).

Hiện Việt Nam áp dụng “Mô hình phát triển Đông Á”, mô hình mà Đài Loan và các “Con hổ châu Á” đã từng áp dụng để phát triển thịnh vượng. Theo đó, TTCK của những “Con hổ châu Á” này tăng trưởng thần tốc cùng với sự phát triển kinh tế quốc gia. Tôi tin rằng TTCK Việt Nam đang ở giai đoạn đầu của một quá trình tăng trưởng kéo dài nhiều thập niên.

Hiện Chính phủ Việt Nam đặt mục tiêu tăng tỷ lệ người dân tham gia TTCK của quốc gia lên 5% vào năm 2025 và 10% vào năm 2030. Đây là những mục tiêu khả thi nếu so sánh với quá trình gia nhập thị trường của các NĐT cá nhân ở Đài Loan tại giai đoạn phát triển kinh tế tương tự với Việt Nam hiện nay.

Cụ thể, GDP bình quân đầu người 3.500USD của Việt Nam tương đương với GDP bình quân đầu người 4.000USD của Đài Loan (tính theo sức mua của đồng USD năm 2020) ở thời điểm tỷ lệ tham gia giao dịch  CK cá nhân của nước này vẫn chỉ là 3%.

- Ông đánh giá thế nào về hệ thống giao dịch KRX mà HoSE chuẩn bị triển khai trong thời gian tới?

- Sự bùng nổ của NĐT cá nhân mới của Việt Nam đã khiến khối lượng giao dịch trên thị trường bùng nổ. Sự gia tăng này đã làm quá tải hệ thống giao dịch, gây ra một số gián đoạn mà dẫn chứng qua Sở Giao dịch CK TPHCM (HoSE) buộc phải đóng cửa sớm vào chiều ngày 1-6.

Bởi lẽ HoSE đã sử dụng hệ thống giao dịch kể từ khi được thành lập cách đây 21 năm. Và nay đã được FPT nâng cấp tạm thời công suất của sàn HoSE từ 900.000 lệnh lên khoảng 4 triệu lệnh/ngày.

Còn việc nâng cấp lên hệ thống do Sở giao dịch CK Hàn Quốc (KRX) phát triển đã tiến hành thử nghiệm một thời gian, có khả năng sẽ đi vào hoạt động vào đầu năm 2022.

Bên cạnh việc tăng dung lượng, hệ thống KRX sẽ có các tính năng mới đáp ứng việc tăng khối lượng giao dịch. KRX cũng sẽ hỗ trợ được giao dịch bán khống và giao dịch T+0, bao gồm việc loại bỏ yêu cầu phải có tiền trước khi mua hay có CK trước khi bán, cũng như khả năng thanh toán trong cùng ngày.

- Xin cảm ơn ông.