Công ty con thua lỗ, nợ nần: VICEM khó cổ phần hóa

Không dễ thoái vốn

Mới đây, VICEM có văn bản gửi Bộ Xây dựng kiến nghị chuyển nhượng dự án Trung tâm điều hành và giao dịch VICEM có diện tích gần 8.500m2, tọa lạc tại vị trí đắc địa trên đường Phạm Hùng (quận Nam Từ Liêm, Hà Nội). Nằm cạnh tòa nhà Keangnam Landmark, dự án này được phê duyệt năm 2010, có quy mô 31 tầng nổi, 4 tầng hầm với tổng diện tích sàn 81.000m2, tổng mức đầu tư dự kiến 1.951 tỷ đồng, sau đó được điều chỉnh lên 2.743 tỷ đồng vào năm 2011. 

Dự án được xây dựng với mục đích làm trụ sở điều hành cho VICEM, kết hợp với văn phòng cho thuê và kinh doanh thương mại đạt tiêu chuẩn hạng A. Tháng 5-2011, dự án được khởi công, nhưng sau khi hoàn thành toàn bộ kết cấu phần ngầm và thân công trình, dự án gần như bất động suốt nhiều năm nay. Trong khi đó, chủ đầu tư đã rót vào dự án khoảng 1.430 tỷ đồng (bằng vốn tự có). 

Theo VICEM, việc chuyển nhượng lại dự án “đất vàng” trên nhằm thực hiện chỉ đạo của Chính phủ về chủ trương thoái vốn lĩnh vực ngoài ngành. Đơn vị đã có báo cáo gửi Bộ Xây dựng lần đầu vào năm 2016 và đã được đồng ý về mặt nguyên tắc. Trên cơ sở đó, VICEM thuê CTCP Định giá và Dịch vụ tài chính Việt Nam, đánh giá, đề xuất phương án xử lý dự án.

Đến nay cơ bản các bộ, ngành liên quan đã đồng ý cho VICEM bán trụ sở và đơn vị đã báo cáo Bộ Xây dựng việc tìm nhà đầu tư mua lại trụ sở. Đề xuất bán trụ sở ngàn tỷ nói trên của VICEM được đưa ra trong bối cảnh doanh nghiệp này đang tiếp tục thoái vốn nhà nước khỏi các dự án ngoài ngành, cơ cấu lại tổ chức để thực hiện CPH. 

Trong 4 năm qua, lộ trình CPH VICEM gặp không ít gập ghềnh. Tháng 3-2015, VICEM xác định xong giá trị doanh nghiệp, đã gửi toàn bộ hồ sơ pháp lý về thành lập doanh nghiệp, tài sản, công nợ… lên Bộ Xây dựng và Bộ Tài chính thẩm định, kiểm toán (dự kiến thực hiện CPH vào đầu năm 2016).

Nhưng theo chủ trương của Chính phủ, CPH công ty mẹ VICEM phải đi kèm với tái cơ cấu 2 nhà máy xi măng Hạ Long (từ TCT Sông Đà, Tập đoàn Dầu khí) và Sông Thao (từ HUD và Lilama). Vì thế, sau khi chuyển xong  2 nhà máy xi măng này về VICEM, sẽ xác định lại vốn doanh nghiệp, giá trị doanh nghiệp rồi mới tiến hành CPH.

Trên thực tế, việc chậm trễ trong CPH của VICEM không đơn thuần do “ôm” 2 công ty con đang thua lỗ. Bởi bên cạnh các khoản đầu tư có hiệu quả, một số khoản đầu tư của VICEM không được như mong muốn, không thoái được vốn, như CTCP Xi măng VICEM Bút Sơn, Hải Vân, Hoàng Mai… Đây cũng là nguyên nhân làm chậm quá trình CPH của VICEM.

Khó IPO trong 2019

Dự kiến 2019 VICEM sẽ hoàn tất CPH và tiến hành IPO. Tuy nhiên, đến nay dù đã sắp kết thúc quý II, VICEM vẫn chưa thể công bố định giá doanh nghiệp. Một trong những vướng mắc lớn nhất của VICEM là khó thoái vốn và định giá các công ty con đang ngập trong thua lỗ, nợ nần.

Theo báo cáo tài chính hợp nhất năm 2018 của VICEM, doanh thu thuần về bán hàng và cung cấp dịch vụ đạt 27.867 tỷ đồng (tăng 11,3% so với năm 2017), tổng lợi nhuận kế toán trước thuế 2.389 tỷ đồng (tăng 21% so với năm 2017). Tính đến hết ngày 31-12-2018, VICEM quản lý khối tài sản lên đến 42.674 tỷ đồng (giảm nhẹ 3,6% so với 2017). Phần lớn tài sản của VICEM tập trung ở tài sản cố định với 24.091 tỷ đồng, hàng tồn kho 4.353 tỷ đồng, tiền cùng các khoản tương đương tiền khoảng 3.098 tỷ đồng. 

Về vốn chủ sở hữu của VICEM, tính đến cuối năm 2018 ở mức 20.554 tỷ đồng (tăng 4,1% so với 2017), nợ phải trả 22.120 tỷ đồng (giảm 9,9% so với 2017). Dù trên báo cáo tài chính của VICEM có lãi, nhưng các công ty con của TCT này đang ôm các khoản nợ tổng cộng hàng ngàn tỷ đồng, có công ty bị xếp vào diện mất cân đối tài chính, phải giám sát đặc biệt.

Ngay sau khi tiếp nhận Xi măng Hạ Long, VICEM tăng vốn điều lệ 2 lần cho doanh nghiệp này với số tiền 960 tỷ đồng, hoạt động sản xuất kinh doanh của Xi măng Hạ Long bước đầu đã có lãi. Đối với Xi măng Sông Thao, đến nay cũng đã bước đầu trả các khoản nợ trước đây.

Tuy nhiên, lỗ lũy kế của 2 công ty này vẫn còn lớn (Hạ Long lỗ lũy kế đến hết năm 2018 khoảng 3.580 tỷ đồng, Sông Thao lỗ lũy kế 410 tỷ đồng), hệ số nợ phải trả lớn hơn 3 lần vốn chủ sở hữu, thuộc diện mất an toàn về tài chính.

Trong khi đó, tình hình sản xuất kinh doanh các công ty con khác của VICEM như Bút Sơn, Bỉm Sơn, Hoàng Mai, Tam Điệp… vẫn chưa có dấu hiệu phục hồi để có thể hoàn tất việc trả nợ để định giá. Từ đầu năm lại xuất hiện thêm những công ty con khác của VICEM có dấu hiệu lâm vào nợ khó đòi.

Đơn cử như Công ty VICEM Đà Nẵng, báo cáo tài chính quý I của công ty này, cho thấy các khoản phải thu ngắn hạn của công ty cuối quý I là 71,8 tỷ đồng, giảm nhẹ so với 74,4 tỷ đồng tại thời điểm đầu năm. Đáng chú ý, trong bảng cân đối kế toán, khoản dự phòng các khoản phải thu ngắn hạn khó đòi trị giá hơn 7,1 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng 11,6% doanh thu thuần của công ty trong quý I-2019. Những khó khăn của các công ty con rất có thể khiến VICEM tiếp tục lỗi hẹn IPO trong năm nay.