Với xu hướng chuyển dịch chuỗi cung ứng toàn cầu, Việt Nam trở thành một trong những điểm đến sản xuất của nhiều tập đoàn toàn cầu, việc tham gia sâu vào chuỗi cung ứng, chuỗi sản xuất là cần thiết với DN.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy, năng lực tham gia sâu hơn vào các chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị sản xuất của các DN Việt đang gặp phải nhiều thách thức như: hạn chế nguồn vốn, quy mô, năng lực, trình độ. Trong bối cảnh đó, đổi mới sáng tạo được xem là “chìa khóa” để các DN trong nước tham gia vào các chuỗi cung ứng.
Theo TS Nguyễn Quốc Việt, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế và Chính sách (VEPR), xu hướng trong những năm gần đây cho thấy các DN, tập đoàn lớn ứng dụng công nghệ hiện ngày càng cao. Tại Việt Nam, trong giai đoạn từ 2021-2023, 63% DN FDI sử dụng công nghệ ở mức độ trung bình. Trong những tới, 94% DN FDI dự định áp dụng công nghệ từ thấp đến rất cao. Do đó, khi tìm kiếm đối tác ở Việt Nam, mức độ đổi mới sáng tạo và sử dụng công nghệ hiện đại luôn là yếu tố hàng đầu.
TS Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ nhiệm cấp cao Bộ môn Quản lý chuỗi cung ứng và logistics, trường ĐH RMIT, cho rằng "xanh hóa" trong sản xuất là chìa khóa để DN nâng cao năng lực cạnh tranh và tham gia sâu vào chuỗi cung ứng. “Yêu cầu tiêu dùng xanh của khách hàng đang thúc đẩy các nhà sản xuất và nhà cung cấp áp dụng các tiêu chuẩn mới và điều chỉnh hoạt động. Khách hàng, đặc biệt là ở các quốc gia phát triển, ngày càng có ý thức hơn về tác động môi trường trong các quyết định mua hàng”, TS Hùng chia sẻ.
Cũng theo ông Hùng, tại Việt Nam, theo khảo sát của Rakuten Insight năm 2023, có đến 84% người tiêu dùng sẵn sàng trả giá cao hơn cho những sản phẩm bền vững. Trong khi đó, các thị trường xuất khẩu lớn của Việt Nam, điển hình có Liên minh châu Âu đang triển khai các quy định và tiêu chuẩn môi trường chặt chẽ hơn đối với các sản phẩm và dịch vụ nhập khẩu vào khu vực này.
“Xanh hóa không còn là một lựa chọn mà là yếu tố quyết định thành công của đơn hàng khi xuất khẩu. Xét trên góc độ chuỗi cung ứng, người mua đóng vai trò rất quan trọng trong việc giám sát và hợp tác để thúc đẩy xanh hóa. Họ là những chủ thể dẫn dắt chuỗi cung ứng và thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh để đảm bảo sản phẩm/dịch vụ cuối cùng phù hợp với nhu cầu thị trường”, ông Hùng nhận xét.
Theo Bộ Công Thương, Việt Nam hiện nay có khoảng 2.000 DN sản xuất phụ tùng, linh kiện, trong đó chỉ có khoảng 300 doanh nghiệp tham gia chuỗi cung ứng. Việc ứng dụng công nghệ, yếu tố “xanh” trong sản xuất, cũng như thương mại điện tử vẫn chưa được tận dụng triệt để khiến các mô hình kinh doanh xuất khẩu của các DN tiếp cận chậm với thị trường tiêu thụ, quá trình thông thương hàng hóa chậm, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động xuất khẩu.
Thời gian qua, mặc dù chuỗi cung ứng đã dần được tái cấu trúc, nhưng thực tế đa số các DN Việt còn nhỏ lẻ, chưa thể tham gia sâu vào chuỗi giá trị.
