Kinh tế Việt Nam 6 tháng đầu năm 2021 tiếp đà đạt được những kết quả của năm 2020 như kinh tế vĩ mô tiếp tục ổn định, sản xuất kinh doanh tiếp tục đặt những kết quả khá tốt…
Tuy nhiên, làn sóng dịch COVID-19 thứ 4 từ cuối tháng 4 đặt ra không ít những thách thức trong quản lý, điều hành kinh tế khiến rủi ro lạm pháp có thể tăng cao.
Đây là những ý kiến được các chuyên gia kinh tế nhận định tại Hội thảo diễn biến thị trường, giá cả ở Việt Nam 6 tháng đầu năm và dự báo cả năm 2021 do Viện Kinh tế-Tài chính phối hợp với Bộ Tài chính tổ chức ngày 2/7 tại Hà Nội
Lạm phát trong tầm kiểm soát
Theo Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) mặt bằng giá 6 tháng đầu năm diễn biến theo hướng tăng cao theo quy luật trong dịp lễ, Tết và giảm dần trở lại mức bình thường trong các tháng 3 và tháng 4 trước khi tăng nhẹ trở lại trong tháng 5 và tháng 6.
Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, chỉ số giá tiêu dùng CPI phản ánh đúng diễn biến mặt bằng giá. Theo đó, CPI của tháng 1 tăng 0,06%, tháng 2 tăng cao 1,52%, tháng 3 giảm 0,27%, tháng 4 giảm 0,04%, tháng 5 tăng 0,16%, tháng 6 tăng 0,19%. Từ đó, đưa CPI bình quân 6 tháng đầu năm tăng 1,47% so với cùng kỳ. Đây là mức tăng thấp nhất kể từ năm 2016.
Ông Nguyễn Xuân Định, Phó Phòng Chính sách Tổng hợp, Cục Quản lý giá, Bộ Tài chính cho biết, một số yếu tố tác động làm gia tăng áp lực lên mặt bằng giá trong 6 tháng qua là giá một số nguyên, nhiên, vật liệu có xu hướng tăng cao như: xăng, dầu, thép, vật liệu xây dựng, vật tư nông thôn. Giá một số mặt hàng nông sản giá gạo, giá đường... tăng.
Nhu cầu tiêu dùng tăng cao trong dịp Tết cũng khiến mặt bằng giá tháng 2 ở mức cao song lại trở lại bình thường sau Tết. Mức chi trả điện nước bình quân theo luỹ tiến tăng do nhu cầu sử dụng điện nước tăng.
Bên cạnh đó, Cục Quản lý giá cũng chỉ ra một số yếu tố làm giảm áp lực lên mặt bằng giá như: giá nhiều loại thực phẩm, rau xanh ổn định; tác động từ chính sách hỗ trợ người dân; việc giữ ổn định giá nhiều mặt hàng trong diện nhà nước quản lý giá; các chính sách tiền tệ, tín dụng được triển khai linh hoạt giúp lạm phát cơ bản trong tầm kiểm soát.
Theo Phó giáo sư, tiến sỹ Nguyễn Bá Minh, Viện trưởng Viện Kinh tế tài chính, 6 tháng đầu năm 2021, CPI bình quân tăng chủ yếu do giá xăng dầu, giá dịch vụ giáo dục, giá gạo, giá vật liệu xây dựng tăng…
Tuy nhiên, các nguyên nhân góp phần kiềm chế tốc độ tăng của CPI 6 tháng đầu năm là Chính phủ triển khai các gói hỗ trợ cho người dân và các đối tượng gặp khó khăn do đại dịch COVID-19; nhu cầu đi lại của người dân giảm do ảnh hưởng của dịch bệnh.
Tiến sỹ Nguyễn Đức Độ, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế tài chính cho hay, sự sụt giảm của cầu tiêu dùng nội địa, lạm phát cơ bản trong tháng 6/2021 chỉ tăng 0,07% so với tháng trước và tăng 1,14% so với cùng kỳ năm trước. Lạm phát cơ bản thấp cùng với sự sụt giảm của giá thực phẩm đã cân bằng hết tất cả các tác động của giá xăng dầu, giá vật liệu xây dựng tăng cao thời gian qua.
Ông Nguyễn Xuân Định cũng cho rằng, từ diễn biến lạm phát có thể thấy, mặc dù nguy cơ lạm phát tăng cao trên nhiều khu vực trên thế giới, song việc kiểm soát lạm phát trong nước vẫn trong tầm kiểm soát của Chính phủ và được dự báo, đánh giá trong kịch bản điều hành giá do Ban chỉ đạo điều hành giá đề ra ngay từ đầu năm.
CPI có thể đạt mục tiêu
Theo các chuyên gia kinh tế CPI những tháng đầu năm là khá ổn so với mục tiêu cả năm 2021. Nếu không có những yếu tố đột biến xảy ra, việc kiểm soát CPI bình quân cả năm 2021 ở mức 4% vẫn trong tầm kiểm soát của Chính phủ. Tuy nhiên, các chuyên gia cũng nhấn mạnh, không thể chủ quan với những diễn biến còn hết sức phức tạp của 6 tháng cuối năm.
Tiến sỹ Nguyễn Đức Độ nhận định, tổng cầu yếu do dịch COVID-19 là nguyên nhân cơ bản giữ cho lạm phát tại Việt Nam được duy trì ở mức thấp trong bối cảnh giá các hàng hóa cơ bản trên thế giới tăng cao. Do đó, tiến sỹ Nguyễn Đức Độ cho rằng mục tiêu kiểm chế lạm phát trung bình ở mức dưới 4% trong năm 2021 chắc chắn sẽ đạt được. Dù vậy, tình trạng lạm phát thấp do tổng cầu yếu hiện nay không hẳn là điều đáng mừng.
Theo tiến sỹ Nguyễn Đức Độ nếu tốc độ tăng giá được duy trì trong thời gian còn lại của năm, mỗi tháng khoảng 0,27%, thì lạm phát so với cùng kỳ năm trước sẽ tăng từ mức 2,41% hiện nay lên mức 3,28% vào tháng 12/2021; đồng thời, lạm phát trung bình của cả năm sẽ ở mức 2,12%.
Còn trong trường hợp giá xăng dầu tiếp tục tăng mạnh và CPI giả định tăng trung bình 0,5%/tháng thời gian tới, lạm phát so với cùng kỳ của tháng 12/2021 sẽ ở mức 4,71%, nhưng lạm phát trung bình cũng chỉ ở mức 2,53%.
Phó giáo sư, tiến sỹ Đinh Trọng Thịnh, Học viện Tài chính cũng đưa ra hai kịch bản cho CPI năm 2021. Theo ông, nếu dịch bệnh vẫn diễn biến phức tạp, kinh tế thế giới phục hồi chậm, kinh tế Việt Nam 6 tháng cuối năm tăng ở mức từ 6,8-7% thì khả năng lạm phát cả năm sẽ ở khoảng từ 3,3-3,5%. Tuy nhiên, nếu kinh tế tăng trưởng ở mức từ 7-7,4% thì khả năng lạm phát sẽ ở mức từ 3,8-4,0%.
Tiến sỹ Lê Quốc Phương, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin công nghiệp và thương mại (Bộ Công Thương) nhận định nếu kiểm soát lạm phát một cách thận trọng, chủ động, chúng ta có thể đạt CPI cả năm dưới 3%.
Do đó, ông Lê Quốc Phương cho rằng cần theo dõi sát diễn biến giá cả cung cầu các mặt hàng thiết yếu; không tăng giá các mặt hàng trong bối cảnh hiện nay.
Ngoài ra, cần điều hành tốt giá một số mặt hàng như sắt thép, xăng dầu, dịch vụ hàng không, dịch vụ y tế, đất đai, bất động sản. Ngoài ra, chuẩn bị nguồn hàng dự trữ đáp ứng nhu cầu tiêu dùng, tránh tình trạng khan hiếm đẩy giá tăng đột biến.
Để kiểm soát lạm phát theo chỉ tiêu Quốc hội giao, Bộ Tài chính cho biết sẽ theo dõi sát diễn biến giá cả thị trường các hàng hóa thiết yếu, nguyên, nhiên vật liệu chiến lược trên thể giới. Từ đó, tính toán, dự báo các tác động đến mặt bằng giá trong nước cũng như các tác động tới sản xuất, kinh doanh.
Điều này để có các biện pháp cân đối cung-cầu, giá cả kịp thời trong trường hợp tiếp tục có các biến động mạnh. Cùng đó, ngăn chặn các hoạt động đầu cơ, thao túng giá, các hành động "tát nước theo mưa” để trục lợi.
Đặc biệt, Cục Quản lý giá cũng tập trung tăng cường kiểm soát tín dụng vào các lĩnh vực nóng, tiềm ẩn nhiều rủi ro như chứng khoán, bất động sản. Bên cạnh đó, có các giải pháp điều tiết tạo sự ổn định cho thị trường bất động sản, không để xảy ra hiện tượng sốt giá, thổi giá.
