Loay hoay với hàng tồn thiếu hóa đơn
Theo Nghị định 70/2025/NĐ-CP và Thông tư 32/2025/TT-BTC, từ ngày 1/6, các hộ và cá nhân kinh doanh trong một số lĩnh vực như bán lẻ hàng hóa, dịch vụ ăn uống… có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên sẽ phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền kết nối với cơ quan thuế.
Tuy nhiên, nhiều hộ kinh doanh hiện vẫn còn tồn đọng lượng lớn hàng hóa không có hóa đơn đầu vào, do được mua từ các hộ nộp thuế khoán trước đây – những đối tượng không có nghĩa vụ xuất hóa đơn theo quy định cũ. Khi chuyển sang chế độ hóa đơn điện tử, phần hàng tồn này có thể trở thành rủi ro thuế vụ đáng kể nếu không được xử lý đúng cách.
Theo ghi nhận, thời gian gần đây, nhiều tuyến phố kinh doanh sầm uất của Hà Nội, bỗng nhiên rơi vào cảnh vắng lặng hiếm có. Tại các phố Hàng Ngang, Hàng Đào, Hàng Đường (Q. Hoàn Kiếm, Hà Nội) - nơi vốn nổi tiếng với dãy cửa hàng thời trang, phụ kiện phục vụ khách du lịch và có giá thuê mặt bằng thuộc top đắt đỏ nhất Thủ đô, nhiều cửa hàng đồng loạt đóng cửa hoặc chỉ hé cửa giao dịch thận trọng.
Nhiều hộ kinh doanh tạm đóng cửa, không phải vì thiếu khách, mà để đối phó với chính sách thuế mới và yêu cầu bắt buộc về hóa đơn điện tử. Cùng với đó, chiến dịch kiểm tra hàng giả, hàng nhái của thành phố đang khiến các tiểu thương phải gấp rút chuẩn hóa hoạt động kinh doanh.
“Trước nay, chủ yếu hàng hóa tôi nhập từ các xưởng gia công trong nước và có cả nguồn từ Trung Quốc. Các xưởng gia công trong nước thì chỉ xưởng lớn mới có hóa đơn đầu vào hợp lệ, còn hàng Trung Quốc thì chỉ có hóa đơn bán lẻ thông thường. Tôi đang không biết phải xử lý số hàng hóa hiện nay như thế nào, nên việc buôn bán dịp này chỉ cầm chừng”, một tiểu thương kinh doanh quần áo tại phố Hàng Đào chia sẻ.
Nhiều hộ kinh doanh vẫn "mở hé" cửa để chờ khách hàng.
Tình trạng tương tự cũng diễn ra ở các lĩnh vực khác như mỹ phẩm, sản xuất hàng thủ công hay may mặc gia công... Việc buộc phải có hóa đơn khiến nhiều hộ kinh doanh rơi vào thế bị động, loay hoay giữa nhu cầu thực tế và quy định pháp lý.
Chị Nguyễn Thanh Thủy, kinh doanh đồ gia dụng, mỹ phẩm xách tay ở Minh Khai, Q. Hai Bà Trưng, Hà Nội cho biết, những ngày này chị rất lo lắng khi quy định mới yêu cầu tất cả hộ kinh doanh đều phải có hóa đơn đầu vào, đầu ra rõ ràng.
"Tôi có em trai sống ở Đức, em gái hiện du học ở Úc nên mấy năm nay vẫn gửi vẫn gửi hàng ở bên đó về cho tôi bán. Tất cả số đồ gia dụng, thời trang, thực phẩm chức năng… này đều tự mua ở nước ngoài nhưng không có hóa đơn gốc chuẩn hợp lệ đầu vào. Giờ còn buộc phải xuất hóa đơn đầu ra cho khách, tôi không biết lấy gì để chứng minh nguồn gốc", chị Thủy lo lắng.
Tại các diễn đàn kinh doanh, hội nhóm về thuế, người kinh doanh cũng sốt sắng nhờ tư vấn, tháo gỡ vướng mắc khi xóa bỏ thuế khoán. Trong đó, nổi cộm lên là vấn đề hóa đơn đầu ra và đầu vào không khớp; hay đội chi phí cho khoản hóa đơn, vận hành, kế toán nội bộ...
Không thể khiến người kinh doanh lâm vào thế bị động
Theo nhiều chuyên gia kinh tế, chính sách thuế thay đổi, tạo sự công bằng và cạnh tranh bình đẳng cho người kinh doanh tử tế. Từ thuế sẽ truy ra vấn đề thứ hai là hàng hóa không nguồn gốc, hàng gian, hàng giả không có đất sống. Tuy nhiên, hiện nay, 2 vấn đề này đang liên thông nhau dẫn đến tiểu thương ở các chợ đầu mối có động thái ngưng kinh doanh bán hàng để đối phó.
TS. Lê Duy Bình, Giám đốc Economica Việt Nam cho rằng, việc quyết liệt xử lý hàng giả, không rõ nguồn gốc, xuất xứ là việc làm đúng đắn, cần được ủng hộ. Tuy nhiên, giai đoạn đầu cần làm mạnh mẽ để xử lý tình trạng hàng giả, hàng nhái tràn lan, nhưng không nên "dồn ép" các hộ kinh doanh một cách đột ngột.
Hàng loạt cửa hàng đóng cửa tạm ngừng kinh doanh
“Tình trạng đóng cửa hiện nay có ảnh hưởng bởi tâm lý đám đông. Người này nghe người kia, từ đó, lan truyền thông tin sai lệch, tạo hiệu ứng domino trong cộng đồng kinh doanh, ai cũng thấy lo lắng, sợ hãi, thậm chí ngừng hoạt động để “nghe ngóng”, TS. Lê Duy Bình cho hay.
Theo ông Bình, khu vực hộ kinh doanh rất đa dạng, từ quy mô lớn đến những hộ nhỏ lẻ, buôn bán chỉ đủ mưu sinh, không thể lấy mô hình doanh nghiệp lớn, bài bản với bộ máy kế toán, hệ thống quản trị, giám đốc - ban kiểm soát - kế toán trưởng - báo cáo tài chính phức tạp để áp cho hộ bán bún hay người khởi nghiệp. Bên cạnh đó, hiện nay chưa có sự phân định rõ ràng giữa đối tượng vi phạm và những hộ kinh doanh hợp pháp.
“Chúng ta cần bảo vệ những chủ thể kinh doanh tuân thủ pháp luật, đồng hành cùng họ để thực hiện tốt quy định, chứ không thể khiến họ lâm vào thế bị động”, TS. Lê Duy Bình khuyến nghị.
TS. Nguyễn Minh Thảo, Trưởng phòng Nghiên cứu chính sách Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược cũng khẳng định, xóa bỏ thuế khoán là chính sách đúng, tăng tính minh bạch và đảm bảo công bằng trong kinh doanh. Tuy nhiên, bà Thảo cho rằng, quá trình triển khai cần có lộ trình phù hợp để hộ kinh doanh kịp thích nghi với chính sách mới.
"Cần lùi thời hạn áp dụng để các hộ kinh doanh có sự chuẩn bị về máy móc, công nghệ và cơ quan thuế có thêm thời gian hướng dẫn. Thời gian thực hiện gấp gây khó cho cả hộ kinh doanh và cơ quan thuế. Nên chăng lùi lại ít nhất 3 tháng để hộ kinh doanh có quá trình thích ứng”, TS. Nguyễn Minh Thảo đề xuất.
Các cơ quan thuế cũng cần truyền thông, khuyến khích tạo động lực cho hộ kinh doanh chuyển biến, kinh doanh chuyên nghiệp hơn. Nếu sau thời gian hướng dẫn và áp dụng triển khai đồng loạt, hộ kinh doanh vẫn cố tình không thực hiện thì mới nên áp dụng các chế tài xử phạt. Bên cạnh đó, cần có giai đoạn chuyển tiếp hợp lý, hướng dẫn sử dụng đơn giản và miễn, giảm chi phí phần mềm hóa đơn, tránh gây áp lực tâm lý cho người dân. Bởi chỉ khi gỡ được nút thắt, khu vực kinh tế hộ gia đình mới có thể phát triển minh bạch, bền vững và đóng góp xứng đáng vào ngân sách quốc gia.
