Kiến nghị trên được đưa ra góp ý cho Dự thảo nghị quyết của Quốc hội về tháo gỡ vướng mắc, khó khăn khi thi hành Luật Đất đai. Theo Horea, việc áp giá 100% là không phù hợp và quá sức với đa số người dân bị giải tỏa ven kênh rạch. Vì vậy, Horea đề xuất công thức tính tiền sử dụng đất khi cấp giấy chứng nhận cho suất tái định cư, chỉ bằng 20% giá đất trong bảng giá đất, nhân (x) hệ số điều chỉnh giá đất, nhân (x) diện tích đất ở.
Hiệp hội trình bày nhiều luận chứng dựa trên thực tiễn của TPHCM và tính cấp thiết của chính sách an sinh. Lý do đầu tiên đến từ thực tiễn 30 năm di dời nhà ven kênh rạch tại TPHCM. Giai đoạn 1993-2020, thành phố đã di dời hơn 44.000 căn nhà, điển hình là dự án Nhiêu Lộc - Thị Nghè đã thay đổi cuộc sống cho hơn 7.000 hộ dân.
Tuy nhiên, báo cáo chỉ ra kết quả đang giảm dần. Nếu giai đoạn 2001-2005 đạt đỉnh với 15.548 căn, thì giai đoạn 2006-2010 giảm còn 7.542 căn; 2011-2015 còn 3.350 căn; và 2016-2020 chỉ còn 2.479 căn. Giai đoạn 2021-2025 đặt mục tiêu di dời 6.500 căn, nhưng đến tháng 7-2025 mới di dời được 2.984 căn. Dự kiến cả năm 2025 cũng chỉ đạt hơn 85% kế hoạch (5.548 căn). Hiện TPHCM còn hơn 39.600 căn nhà ven 398 tuyến kênh rạch, là nơi ở của 65.000 hộ gia đình. Đa số là nhà lụp xụp (20 - 30m²), thiếu điều kiện sống tối thiểu.
Theo ông Lê Hoàng Châu, mấu chốt là phần lớn nhà này xây dựng lấn chiếm, không đủ điều kiện nhận bồi thường về đất ở. Họ chỉ được bồi thường chi phí xây dựng, số tiền rất thấp. Khi được bố trí suất tái định cư tối thiểu, việc nộp tiền sử dụng đất để cấp sổ đỏ là thách thức lớn. "Hiệp hội cho rằng yêu cầu họ nộp tiền sử dụng đất theo 100% bảng giá đất và hệ số là không phù hợp. Đối với người dân thuộc nhóm yếu thế, vừa bị giải tỏa, số tiền phải nộp dù chỉ vài trăm triệu đồng cũng là quá lớn, vượt khả năng chi trả” – Văn bản cho biết.
Hiệp hội nhấn mạnh, quan điểm của Đảng và Nhà nước là nơi ở mới phải bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ. Do vậy, cần chính sách hài hòa, nhân văn để đẩy nhanh giải phóng mặt bằng, giúp thành phố thực hiện mục tiêu di dời 20.000 căn nhà ven kênh rạch giai đoạn 2026-2030.
