Phong phú cách huy động đầu vào
Theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước (NHNN), tính đến cuối tháng 9, tín dụng toàn hệ thống đã tăng 13,37% so với đầu năm, tương đương khoảng 2,1 triệu tỷ đồng được bơm ra nền kinh tế. Tính bình quân, mỗi tháng các NH giải ngân thêm khoảng 230.000 tỷ đồng, mức tăng cao nhất trong vòng 15 năm trở lại đây.
Từ đầu tháng 10 đến nay, các NHTM đã bước vào một đợt điều chỉnh lãi suất huy động mới, cho thấy khoảng cách giữa huy động và cho vay đang gây sức ép lên thanh khoản hệ thống.
Cụ thể, theo ghi nhận từ VCBNeo - nền tảng NH số của Vietcombank, tăng thêm 0,3%/năm, đưa lãi suất kỳ hạn 6 tháng lên 5,9%/năm và 12 tháng lên 5,8%/năm. Với Navibank (NHTMCP Quốc Dân) nâng đồng loạt 0,1%/năm ở tất cả các kỳ hạn từ 1-36 tháng. Bac A Bank điều chỉnh mạnh tay hơn, tăng 0,1-0,45%/năm với các kỳ hạn dưới 12 tháng. HDBank, GPBank, Vikki Bank (thành viên của HDBank) cũng nằm trong nhóm các NH tăng lãi suất trong tháng 10.
Một số NH khác lựa chọn cách tăng lãi suất “mềm mại” hơn, khi khuyến khích gửi tiền qua các gói ưu đãi hoặc lãi suất cộng thêm. Vừa kết thúc chương trình cộng thêm 0,8%/năm khi gửi tiết kiệm trực tuyến, MB thông báo khách hàng đăng ký gói hội viên thời hạn 1, 6 hoặc 12 tháng (phí lần lượt 90.000 đồng, 450.000 đồng và 810.000 đồng), sẽ được cộng thêm lãi suất đến từ 0,2-0,5%/năm khi gửi trực tuyến.
Trước đó, Techcombank cũng cộng thêm 1%/năm cho sản phẩm Phát Lộc Online; Vietcombank tổ chức quay số trúng thưởng với tổng giá trị lên tới 3 tỷ đồng; VietBank tặng quà hiện vật và cơ hội trúng thưởng 500 triệu đồng. Woori Bank (thuộc tập đoàn tài chính Woori Hàn Quốc) cũng tham gia đường đua, tặng thêm lãi suất tới 1,5%/năm cho khoản gửi lớn từ 5 tỷ đồng.
Ngoài kênh tiền gửi, từ đầu năm đến nay, các NH luôn tăng cường huy động vốn qua phát hành giấy tờ có giá. Theo NHNN Khu vực 2, hoạt động phát hành chứng chỉ tiền gửi và trái phiếu của các tổ chức tín dụng (TCTD) tại TPHCM trong nửa đầu năm tăng 18,43%, mức cao nhất trong các kênh huy động vốn. Trong đó, chứng chỉ tiền gửi chiếm tỷ trọng chủ yếu.
Ngoài ra, số liệu từ Hiệp hội Thị trường Trái phiếu Việt Nam (VBMA) cũng ghi nhận, trong 9 tháng đầu năm, tổng lượng trái phiếu doanh nghiệp phát hành đạt gần 398.000 tỷ đồng, tăng 44% so với cùng kỳ 2024, trong đó nhóm NH chiếm 73%.
Áp lực nhưng sẽ được kiềm giữ?
Diễn biến trên thị trường liên NH trong nửa đầu tháng 10 cũng cho thấy, thanh khoản hệ thống vẫn còn căng thẳng. Trong tuần từ ngày 6 đến 10-10, lãi suất VND qua đêm, 1 tuần và 1 tháng tăng lần lượt 0,39%, 0,03% và 0,25%, lên các mức 4,79%/năm, 4,91%/năm và 5,08%/năm.
Đến 15-10, lãi suất qua đêm đã lên 5%/năm, kỳ hạn 1 tuần ở mức 5,27%, 2 tuần 5,21%, 1 tháng 5,37% và 3 tháng 5,58%/năm. Diễn biến này cho thấy thanh khoản hệ thống đang chịu sức ép rõ rệt, khi tín dụng bứt tốc trong khi huy động không theo kịp. NHNN vẫn bơm ròng trên thị trường mở (OMO), nhưng chủ yếu là bù đắp kỹ thuật.
Trong báo cáo phát hành gần đây, các chuyên gia của Công ty xếp hạng FiinRatings nhận định, chi phí huy động của hệ thống trong nửa đầu năm được kiểm soát tốt nhưng chưa giảm, khi lãi suất liên NH quanh 4%/năm, còn lãi suất trái phiếu NH dao động 6-7%/năm, một số đợt ngắn hạn thậm chí cao hơn.
Sang nửa cuối 2025, chi phí vốn dự kiến sẽ tăng nhẹ, đặc biệt khi tín dụng mở rộng mạnh và thanh khoản nội hệ thống không còn dồi dào như đầu năm. Chỉ một số NH nhận chuyển giao bắt buộc được giảm tỷ lệ dự phòng bắt buộc từ tháng 10, mới nới lỏng nhẹ chênh lệch chi phí vốn.
Trong báo cáo gửi tới Quốc hội mới đây, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng đánh giá lãi suất và tỷ giá khả năng tiếp tục chịu áp lực lớn từ các yếu tố phức tạp trên thị trường quốc tế. Trong đó, sức ép với lãi suất chủ yếu từ 3 nguyên nhân.
Thứ nhất, lãi suất cho vay đã có xu hướng giảm sâu thời gian qua.
Thứ hai, mặt bằng lãi suất thế giới có xu hướng giảm, tuy nhiên lãi suất của Cục dự trữ liên bang Mỹ (Fed) vẫn ở mức cao, và thị trường tài chính toàn cầu khó đoán định dưới tác động từ chính sách thuế quan của Mỹ.
Thứ ba, nhu cầu vốn tín dụng cho sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng dự kiến gia tăng, trong khi huy động vốn toàn hệ thống TCTD có thể bị ảnh hưởng và cạnh tranh từ các kênh đầu tư khác.
Trước đó, TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV nhận định, lãi suất tái cấp vốn của NHNN hiện ở mức 4,5%/năm, chỉ nhỉnh hơn lãi suất cho vay qua đêm của Mỹ một chút (4,25%). Do đó, dư địa chính sách tiền tệ hiện rất eo hẹp, rất khó giảm thêm lãi suất.
“Lãi suất không thể được điều chỉnh một cách đơn lẻ, mà phải đặt trong tổng thể, bảo đảm sự hài hòa lợi ích giữa người vay và người gửi tiền. Do đó, việc đưa lãi suất xuống mức thấp hơn nữa trong bối cảnh hiện tại là không dễ dàng. Mặt bằng lãi suất hiện nay đang tương đối ổn định, tuy nhiên cơ hội để lãi suất giảm mạnh hơn từ nay đến cuối năm là rất khó” - ông Đinh Đức Quang, Giám đốc Khối Kinh doanh tiền tệ NH UOB Việt Nam dự báo.
Song tại báo cáo chiến lược tháng 10-2025, các chuyên gia của Maybank Investment Bank (MSVN) đánh giá, NHNN vẫn duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng có kiểm soát, vừa hỗ trợ tăng trưởng, vừa bảo đảm ổn định tỷ giá và kiềm chế lạm phát.
Theo MSVN, NHNN có thể chấp nhận mức mất giá VND dưới 5% trong năm 2025 và khoảng 3% trong năm 2026, coi đó là biên độ an toàn so với đà giảm chung của các đồng tiền châu Á, qua đó tạo thêm dư địa cho chính sách tín dụng mở rộng mà không cần tăng lãi suất điều hành.
Nhiều chuyên gia cho rằng, chính sự chia sẻ của khối NHTM quy mô lớn cũng đang giúp mặt bằng lãi suất cho vay ổn định ở mức thấp suốt nhiều tháng qua, dù áp lực huy động và tỷ giá ngày càng tăng. Đây cũng là tín hiệu cho thấy hệ thống NH đang chủ động điều chỉnh, vừa góp phần ổn định kinh tế vĩ mô trong giai đoạn cuối năm.
