Trong đó, hơn 600.000 lao động di cư về quê tại các tỉnh phía Nam. Hiện, tỷ lệ lao động quay trở lại làm việc mới chỉ đạt 60 đến 70% so với nhu cầu doanh nghiệp. Để khôi phục lại chuỗi lao động bị đứt gẫy, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội đang xây dựng 2 phương án cung ứng lao động qua đào tạo, góp phần bảo đảm hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp thời kỳ hậu Covid-19.
Nguy cơ thiếu hụt lao động cục bộ ở một số vùng, một số ngành, lĩnh vực đang là vấn đề đặt ra cho các doanh nghiệp khi phục hồi sản xuất, kinh doanh. Theo Bộ LĐ - TB & XH, có khoảng 17,8% doanh nghiệp bị thiếu lao động; thiếu hụt lao động theo ngành: điện tử là (55,6%), da giày (51,7%), may (49,2%), sản xuất thiết bị điện (44,5%), dệt (39,5%)…Bà Đỗ Thị Thúy Hương, Phó Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam cho biết: Việt Nam đang là địa điểm thu hút nhiều doanh nghiệp lớn về công nghiệp điện tử trên thế giới, có 6 công ty điện tử lớn nhất đã xuất hiện ở Việt Nam. Tuy nhiên, giống như các doanh nghiệp công nghiệp đang gặp phải, ngành công nghiệp điện tử đang thiếu lao động.
"Thiếu hụt lao động rất rõ ràng, toàn chiếm tỷ lệ trên 30%. Điều này cho thấy đại dịch Covid-19, nhất là làn sóng dịch lần thứ 4 đã ảnh hưởng vô cùng lớn đến sản xuất của ngành điện tử và đặc biệt là 19 tỉnh, thành phía Nam. Đến giờ này, các doanh nghiệp phía Nam báo cáo, công nhân quay trở lại sản xuất mới được có khoảng 60 đến 70% và thiếu lao động trầm trọng do người lao động họ rút về quêvà hiện giờ chưa thể lên được. Ngay cả hãng Samsung lớn nhất tại khu công nghệ cao Quận 9, TP.HCM quay trở lại làm việc chưa được 70% và sang đến tháng 11 sẽ trở lại được 100% nhưng thực ra rất khó vì hiện giờ lao động rất thiếu. Lao động quay về quê, với tỷ lệ lao động được tiêm đủ 2 mũi như Chính phủ vẫn nói là lao động xanh vẫn không đủ được. Nhìn chung tình trạng thiếu lao động vẫn đang khá trầm trọng"- bà Hương nói.
Ông Nguyễn Văn Bé, Chủ tịch Hiệp hội các Doanh nghiệp Khu công nghiệp TP.HCM cho biết: Dịch Covid-19 khiến 800 nhà máy trong khu công nghiệp phải đóng cửa, 700 nhà máy thực hiện 3 tại chỗ, - chủ yếu là các doanh nghiệp FDI do không thể để đứt gẫy sản xuất, mất chỗ đứng trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Theo đó, các doanh nghiệp phải thuê khách sạn, tốn thêm chi phí để thuê chỗ ở cho công nhân. Hiện các doanh nghiệp ở thành phố Hồ Chí Minh bắt đầu khôi phục sản xuất, kinh doanh và đang có nhu cầu tuyển dụng khoảng 9.000 lao động ở nhiều ngành nghề. Các doanh nghiệp sản xuất ngành công nghiệp chế biến, chế tạo có nhu cầu tuyển dụng lao động rất lớn để đáp ứng các đơn hàng cho các tháng cuối năm. Để khôi phụ lại chuỗi lao động bị đứt gẫy, ông Nguyễn Văn Bé cho rằng: Cần có chính sách để đưa người lao động trở lại làm việc.
"TP. HCM có 18 khu chế xuất, khu công nghiệp và khu công nghệ cao, với hơn 320.000 lao động, 1.500 nhà máy. Hiện, 91% các doanh nghiệp của 18 khu đã hoạt động lại trong điều kiện bình thường mới – trong điều kiện sống chung với dịch. Và 70% lao động đã trở lại làm việc, tức là khoảng 200 ngàn lao động đã trở lại. Còn 100 ngàn nữa vẫn ở các tỉnh lận cận và ở các tỉnh xa và ở miền Trung, thậm chí ngoài Bắc. Tất cả lao động trở lại TP. HCM đều được tiêm vaccine mũi 2. Khi doanh nghiệp quay trở lại thì một trong những yêu cầu của họ là phải ứng dụng công nghệ mới và chuyển đổi số. Thế nhưng, doanh nghiệp đều bị vướng tài chính. Việc này cần có bàn tay của Nhà nước.
Để khôi phục thị trường lao động khi dịch bệnh được kiểm soát, ông Vũ Xuân Hùng, Vụ trưởng Vụ Đào tạo chính quy, Tổng cục giáo dục nghề nghiệp (Bộ LĐ-TB&XH) cho biết, đơn vị đang xây dựng 2 phương án.
Phương án 1 là đưa học sinh, sinh viên đi thực hành, thực tập tại doanh nghiệp. Theo đó, đưa 500.000 học sinh, sinh viên cơ bản (năm 1, năm 2); cùng 500.000 học sinh sinh viên thành thạo (năm 2 và năm 3) vào làm việc tại doanh nghiệp. Trong đó, riêng khu vực trọng điểm Đông Nam Bộ có khoảng 200.000 học sinh, sinh viên thuộc cơ sở giáo dục nghề nghiệp có thể tham gia tại doanh nghiệp.
Phương án 2 là tiếp tục đẩy mạnh tuyển sinh, tổ chức đào tạo ở các trình độ của giáo dục nghề nghiệp. Theo đó, học sinh, sinh viên sẽ được vừa học vừa làm tại doanh nghiệp để đảm bảo nâng cao tay nghề.
"Để giúp các doanh nghiệp cấp tốc có được nguồn lao động kịp thời, Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp cũng đã lên các phương án để hỗ trợ doanh nghiệp trong việc đảm bảo nguồn nhân lực. Hiện nay chúng tôi dự kiến 2 phương án. Cả hai phương án đều có thể huy động được số lượng học sinh, sinh viên tham gia hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nếu có nhu cầu. Nó cũng tăng cường kết nối nhà trường và doanh nghiệp, tạo điều kiện để học sinh, sinh viên của các trường tham gia hoạt động sản xuất kinh doanh, giúp nhà trường hoàn thành đào tạo trong quá trình Covid và giúp doanh nghiệp có lao động phục hồi sản xuất kinh doanh và phù hợp với các quy định về tổ chức đào tạo.
Các chuyên gia, nhà quản lý, doanh nghiệp cũng cho rằng: Việc thu hút người lao động quay trở lại làm việc là bài toán của chính sách. Để doanh nghiệp khôi phục sản xuất cần: Chính sách dành cho lao động nhập cư; chính sách xã hội và an sinh xã hội; y tế phòng chống dịch và thích ứng đào tạo và đào tạo lại nguồn nhân lực.
