Thị trường xuất khẩu lớn nhất
Theo Bộ Công thương, tính đến tháng 11, kim ngạch xuất khẩu Việt Nam đạt 430,14 tỷ USD, tăng hơn 16%, trong đó, Hoa Kỳ duy trì vị trí là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với 138,6 tỷ USD, chiếm hơn 32% tổng xuất khẩu. Đây là thị trường đóng vai trò chiến lược đối với các ngành điện tử, máy tính, điện thoại, dệt may, da giày, đồ gỗ và thủy sản...
Phát biểu tại diễn đàn, ông Phạm Quang Vinh, nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, nguyên Đại sứ Việt Nam tại Hoa Kỳ, cho biết, tăng trưởng thương mại song phương 2 nước từ mức dưới 500 triệu USD năm 1995 lên mức hiện nay không phải là “phép màu”, mà là kết quả của những cải cách liên tục, hội nhập sâu rộng và sự hội tụ lợi ích giữa 2 nền kinh tế.
Doanh nghiệp trong nước và quốc tế tìm hiểu dòng sản phẩm gỗ xuất khẩu của doanh nghiệp Việt Nam tại VietnamWood 2025, tạo kết nối thị trường và cơ hội hợp tác. Ảnh: HOÀNG HÙNG
TS Trần Toàn Thắng, Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế - tài chính, cho biết, các nhóm ngành xuất khẩu sang Hoa Kỳ tiếp tục duy trì đà tăng ấn tượng, trong đó điện tử, điện thoại và máy tính dẫn đầu với mức tăng hơn 40%. Đây là nhóm hàng có giá trị lớn, đóng vai trò lực kéo chủ đạo của kim ngạch xuất khẩu và phản ánh xu hướng các tập đoàn Hoa Kỳ mở rộng nhập khẩu sản phẩm công nghệ từ Việt Nam trong quá trình tái cấu trúc chuỗi cung ứng.
Cùng với đó, dệt may và da giày phục hồi rõ nét khi thị trường Hoa Kỳ vẫn chiếm khoảng 38% tổng kim ngạch của ngành. Nhóm đồ gỗ, nội thất cũng chuyển sang tăng trưởng dương sau thời gian suy giảm. Các nhóm hàng tiêu dùng, gia dụng và dụng cụ thể thao tiếp tục tăng, qua đó mở rộng thêm cơ cấu xuất khẩu tại thị trường lớn nhất thế giới.
Riêng ngành thủy sản, ông Nguyễn Hoài Nam, Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), cho biết, kim ngạch xuất khẩu vào thị trường Hoa Kỳ từ đầu năm đến nay giữ mức ổn định với khoảng 2-2,2 tỷ USD.
Tại diễn đàn, ông Matt Priest, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may và da giày Hoa Kỳ (FDRA), nhận định, Việt Nam đã trở thành một trong những mắt xích quan trọng nhất của chuỗi cung ứng toàn cầu. Ông Matt Priest đánh giá cao nỗ lực của doanh nghiệp Việt Nam trong việc nâng cao tiêu chuẩn, minh bạch, tăng khả năng truy xuất nguồn gốc và đáp ứng đơn hàng lớn.
Hàng Việt phải thích ứng nhanh
Theo ông Nguyễn Hồng Dương, Phó Vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường nước ngoài (Bộ Công thương), thị trường Hoa Kỳ đang phục hồi nhanh, tạo dư địa lớn cho các ngành điện tử, gỗ, dệt may và nông sản chế biến… Tuy nhiên, sự tăng trưởng nóng có thể trở thành “điểm kích hoạt” các cuộc điều tra phòng vệ thương mại nếu doanh nghiệp không theo kịp chuẩn mực mới.
Do đó, doanh nghiệp phải thích ứng nhanh với các yêu cầu về xuất xứ, lao động, môi trường và minh bạch chuỗi cung ứng - những tiêu chí đang được Hoa Kỳ siết chặt nhằm tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu.
“Doanh nghiệp muốn giữ thị phần không thể duy trì mô hình cũ mà cần chủ động nâng chuẩn sản xuất, tăng tỷ lệ giá trị gia tăng nội địa và kiểm soát chặt nguồn nguyên liệu”, ông Nguyễn Hồng Dương nhấn mạnh.
Chế biến thủy sản xuất khẩu tại Công ty CP kinh doanh thủy sản Sài Gòn. Ảnh: Hoàng Hùng
Ở bình diện chính sách, ông Trần Toàn Thắng cho rằng, thuế đối ứng của Hoa Kỳ là công cụ điều chỉnh chuỗi cung ứng chứ không đơn thuần là biện pháp tăng thu ngân sách.
Do vậy, doanh nghiệp phải linh hoạt hơn trong tổ chức sản xuất, đa dạng hóa nguồn cung và tăng đầu tư cho quản trị rủi ro thương mại. Nếu không nâng chuẩn kịp thời, các ngành xuất khẩu chủ lực như gỗ, thép, năng lượng mặt trời và đặc biệt là điện tử sẽ chịu tác động lớn khi rơi vào diện rà soát hoặc điều tra.
Nhiều doanh nghiệp đồng thuận rằng, thị trường Hoa Kỳ đang bước vào giai đoạn “chọn lọc kỹ hơn”, với yêu cầu ngày càng nghiêm ngặt về minh bạch chuỗi cung ứng và tiêu chuẩn an toàn. Mọi điều chỉnh thuế quan đều làm tăng chi phí tuân thủ, thu hẹp biên lợi nhuận và tạo rủi ro dây chuyền trong toàn bộ chuỗi cung ứng.
Bà Trương Thị Thùy Linh, Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công thương), lưu ý, Hoa Kỳ có thể áp dụng đồng thời 3 biện pháp là chống bán phá giá, chống trợ cấp và tự vệ, với thời gian áp dụng kéo dài. Trong nhiều vụ kiện gần đây, mức thuế do Hoa Kỳ áp lên doanh nghiệp Việt Nam rất cao, khiến khả năng quay lại thị trường gần như không còn.
Chính vì thế, ông Ngô Chung Khanh, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên - Hoa Kỳ, khuyến nghị, doanh nghiệp cần chuyển từ tư duy “Hoa Kỳ chỉ là thị trường mua” sang “có đi có lại”, đặt an ninh chuỗi cung ứng và lợi ích song phương lên hàng đầu. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp Việt Nam vừa duy trì xuất khẩu, vừa tăng nhập khẩu nguyên liệu và công nghệ chất lượng cao từ Hoa Kỳ để tạo cân bằng thương mại và nâng cấp năng lực sản xuất.
Theo các chuyên gia kinh tế, doanh nghiệp Việt Nam cần nâng chuẩn sản xuất, cải thiện năng lực dự báo và đảm bảo xuất khẩu theo hướng bền vững để tránh rủi ro phòng vệ thương mại. Khi đó, Việt Nam sẽ tiếp tục giữ vững vị thế tại thị trường lớn nhất thế giới là Hoa Kỳ nói riêng, và mở rộng xuất khẩu sang nhiều thị trường khác.
