Thậm chí tôi còn còn dự báo ở mức thấp hơn. Bởi lẽ việc nhắm mục tiêu vào Việt Nam sẽ đi ngược lại lợi ích của nước Mỹ và những vấn đề kinh tế mà mức thuế này gây ra. Vì nếu được áp dụng có thể tạo ra rắc rối cho Đảng Cộng hòa trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào năm tới, khi lạm phát tăng.
Cách tính thuế của ông Trump
Mức thuế 46% được đưa ra dựa trên đánh giá của Hội đồng Cố vấn kinh tế Mỹ (CEA). Theo đó, CEA cho rằng Việt Nam đang áp mức thuế 90% đối với hàng nhập khẩu từ Mỹ. Theo công thức có thể tìm thấy trên trang web của Văn phòng đại diện Thương mại Hoa Kỳ (USTR), con số này sau đó được giảm một nửa để ra mức thuế “đối ứng” cuối cùng là 46% đối với Việt Nam. Trong đó có ước tính về độ co giãn giá của hàng nhập khẩu từ Mỹ, và mức độ tác động của thuế quan đến giá tiêu dùng.
Trước đó, vào ngày 1-4, USTR đã công bố báo cáo đánh giá về chính sách thương mại, rào cản thương mại cũng như phi thuế quan của gần 60 quốc gia. Trong đó khẳng định rằng, “phần lớn hàng xuất khẩu của Mỹ sang Việt Nam chỉ chịu mức thuế từ 15% trở xuống”.
Ngoài ra, phân tích từ Bloomberg và các nguồn đáng tin cậy khác, cũng cho rằng thuế nhập khẩu của Việt Nam đối với hàng hóa từ Mỹ chỉ cao hơn khoảng 7 điểm phần trăm, so với thuế nhập khẩu của Mỹ áp lên hàng hóa từ Việt Nam. Trong khi đó, mức chênh lệch về thuế nhập khẩu giữa hai nước là tương đương nhau, nếu tính tỷ trọng kim ngạch nhập khẩu theo hàng hóa làm trọng số.
Tuy nhiên, thông báo từ Nhà Trắng cho rằng, Việt Nam đang áp mức thuế lên tới 90% đối với hàng nhập khẩu từ Mỹ, bao gồm cả các yếu tố như “thao túng tiền tệ và rào cản thương mại”.
Và con số 90% này được tính toán bằng cách lấy thâm hụt thương mại của Mỹ với Việt Nam, chia cho tổng kim ngạch nhập khẩu từ Việt Nam. Cụ thể, phía Mỹ lấy 123 tỷ USD thâm hụt thương mại của Mỹ với Việt Nam trong năm 2024, chia cho 137 tỷ USD kim ngạch nhập khẩu hàng hóa từ Việt Nam vào Mỹ.
Cách tính này khớp với số liệu “thuế quan đối với hàng nhập khẩu từ Mỹ”, mà Tổng thống Trump đã đưa ra tại buổi họp báo công bố các mức thuế của các quốc gia. Các số liệu về thâm hụt thương mại và nhập khẩu được lấy trực tiếp từ Phụ lục II của báo cáo USTR đã công bố vào ngày hôm trước.
Cách tính này phản ánh đúng tinh thần trong những phát biểu của ông Trump trước đó, cho rằng các quốc gia có thặng dư thương mại lớn với Mỹ đang “lợi dụng” nước Mỹ, và do vậy họ đã xây dựng toàn bộ chính sách thuế quan dựa trên các số liệu cán cân thương mại, hoặc ít nhất là lấy con số đó làm cơ sở cho lập trường ban đầu trong các cuộc đàm phán sắp tới.
Việt Nam nên ứng phó ra sao?
Việt Nam cần khẩn trương nhập khẩu hàng hóa nhiều hơn từ Mỹ. Trước đó, chúng tôi đã nghe từ các nguồn tin thứ cấp cho biết, giới chức chính quyền Tổng thống Trump đánh giá cao các nỗ lực ban đầu của Việt Nam trong việc giảm thâm hụt thương mại song phương, nhưng họ sẽ không chấp nhận các lời hứa “sẽ mua trong tương lai” như trước đây.
Bước đầu, thông tin tích cực đến từ ngành năng lượng, khi Việt Nam sẽ nhập khẩu khoảng 35 tỷ USD khí hóa lỏng (LNG) mỗi năm, bằng cách sử dụng các tàu chứa khí hóa lỏng nổi, nhưng việc xây dựng các cảng LNG có thể sẽ mất nhiều năm.
Phản ứng ban đầu của các chuyên gia về đàm phán thương mại đều cho rằng, mức thuế đối ứng 46% chỉ là điểm khởi đầu trong chiến lược đàm phán của chính quyền Tổng thống Trump, và dự kiến sẽ có các cuộc đàm phán giữa Việt Nam và Mỹ sẽ diễn ra trong những tuần tới về vấn đề này.
Tuy nhiên, ngay cả trong giới chuyên gia cũng chưa có sự đồng thuận về mức thuế cuối cùng mà Việt Nam có thể phải đối mặt. Với việc ông Trump đưa ra mức khởi điểm rất cao trong đàm phán, rất khó để hình dung rằng con số cuối cùng có thể thấp hơn 25%. Điều này sẽ là một yếu tố ảnh hưởng đến tăng trưởng GDP của Việt Nam trong năm nay.
Chứng khoán phản ứng quá tiêu cực
Trên thị trường chứng khoán, chỉ số VN Index đã giảm gần 7% trong phiên 3-4, với lực bán trải đều trên toàn thị trường. Hiện tượng này cho thấy nhà đầu tư vẫn cần thêm thời gian và thông tin để đánh giá tác động thực sự của chính sách này đến nền kinh tế, và tăng trưởng lợi nhuận của doanh nghiệp niêm yết. Lấy dẫn chứng từ cổ phiếu FPT giảm tới 7%, dù mức thuế của chính quyền Mỹ không tác động gì đến sản phẩm của công ty này.
Trái ngược với chứng khoán, thị trường ngoại hối với phản ứng ban đầu của tỷ giá USD/VNĐ khá nhẹ nhàng, mức mất giá chưa đến 1% sau tin tức này. Dựa trên kinh nghiệm từ nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Trump và các trường hợp khác, cụ thể là Mexico, thị trường ngoại hối của những quốc gia bị áp thuế thường chứng kiến đồng nội tệ mất giá khoảng một nửa so với mức thuế được áp.
Như vậy từ thực tế biến động của tỷ giá USD/VNĐ, phản ánh còn nhiều chi tiết chưa rõ ràng, bao gồm khả năng sẽ có các “ngoại lệ” (carve-outs) cho một số mặt hàng cụ thể mà Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ.
Chúng tôi đang đánh giá tác động của mức thuế đối với các kịch bản đã thiết lập cho các danh mục đầu tư khác nhau. Đặc biệt, chúng tôi đang tìm kiếm cơ hội mua vào khi giá cổ phiếu giảm trong ngắn hạn, trong bối cảnh tác động tiềm tàng lâu dài đối với cả nền kinh tế Việt Nam và toàn cầu.
Đợt bán tháo này tạo ra cơ hội cho các nhà quản lý quỹ chủ động mua vào những cổ phiếu có nền tảng cơ bản tốt và ít bị tác động trực tiếp bởi chính sách thuế, với mức định giá hấp dẫn hơn.
Tâm điểm sắp tới sẽ là cách Việt Nam đối thoại với Mỹ và các đối tác thương mại lớn khác, để giảm thiểu tác động ngắn hạn và dài hạn của mức thuế đối ứng này. Tuy nhiên, với việc ông Trump đưa ra mức khởi điểm rất cao trong đàm phán (46%), rất khó để hình dung con số cuối cùng có thể thấp hơn 25%.
