Vào những ngày giáp tết, liên tục không khí lạnh tăng cường, đường phố không vì thế mà lạnh. Các loại cúc, thược dược, hồng phai, đồng tiền, cẩm chướng tươi thắm sắc màu đằng sau những chiếc xe đạp của người bán rong lang thang trên những con phố nhỏ trong không gian xam xám.
Dọc những con đường từ ngoại ô vào thành phố, những vườn cúc, vườn hồng ươm vụ quan trọng nhất trong năm bắt đầu nở, chuẩn bị vào tết. Tết cổ truyền như một món quà quý, một phần thưởng cho tất cả mọi người một năm đầy ắp những sự kiện, vui buồn, biến cố.
Tôi đặc biệt thích những ngày cuối cùng của năm. Thay áo cho ngôi nhà mình sống bằng những chậu hoa mới, những khung cửa thay màu sơn hay treo lại những bức tranh, kê lại bộ bàn ghế. Đôi khi chỉ là dịch chuyển, nhưng cảm giác khác ngày hôm qua đã là mới.
Mua sắm là thứ khiến tôi phấn khích, cho dù không phải mua cho mình. Bọc đồ mang lên nhà bác, bọc đồ kia gửi tặng nhà người thân, rồi quần áo mới cho mẹ, cho con, cháu. Rồi bạn bè nhắn tin chíu chít: “Năm nay đào phai Lai Châu hay Sapa đấy”, “Chị mua miến đặc biệt cho em, rượu nếp cẩm nữa, mai lấy nhé”…
 |
Lì xì ngày tết (Ảnh chỉ mang tính chất minh họa). |
Càng ngày, tôi càng nâng niu những ngày tết. Kẽo kẹt qua gần bốn trăm ngày làm việc không nghỉ, bỗng nhiên được tặng những ngày thong dong, chậm rãi, không gì đáng giá hơn. Những cuốn sách mua nhiều trong năm, một nửa chưa đọc vì thiếu thời gian, sẽ đọc nơi quán cà phê ngoài vườn, dưới những gốc cây để gió lạnh phủ lên mặt luôn gây cảm giác phấn khích, nhất là vào những ngày Hà Nội cực thưa vắng người của ngày tết.
Những bộ phim hay nhất của năm chưa xem, nay mang ra nhấm nháp để thấy một đời sống đặc biệt nhưng rất gần, giúp mình ngộ ra nhiều điều mà chỉ có ở người khác mới tác động đến.
Trước Giao thừa, thường cảm giác phấn khích xâm chiếm thì sang năm mới, sự thư thái bình yên như làn sương, hơi lạnh không khí, phủ trùm lên tất cả.
Từ nhiều năm rồi, sáng mùng một tết tôi hay lang thang trên các con phố cũ của Hà nội như Lương Văn Can, Hàng Đồng, Hàng Mã…thưa vắng, heo hút dài như thể sau một đêm, người ta đã kéo nó ra. Ngồi uống chén trà mạn của bà cụ giữa phố vắng, hơi mát lành của ngày đầu tiên thấm li ti trên da, ngắm những nụ cười của người lạ đi ngang qua…
Cách đây không lâu, có nhà báo hỏi tôi: “Chị thấy sao, khi có ý kiến muốn chập hai cái tết làm một”. Tôi nghe điều đó trong sự ngỡ ngàng, thảng thốt. Cái gì vậy? Bỏ tết cổ truyền để có nhiều thời gian làm việc, để tăng trưởng kinh tế…
Ôi trời. Không lẽ con người đang mất dần sự thanh thản, bởi nỗi lo cơm áo gạo tiền, kế sinh nhai? Đám đông ngày càng đông mà nụ cười thì khan hiếm dần, thay vào đấy là nỗi nhọc nhằn vặn nát những khuôn mặt không giấu được.
Còn gì vui nữa, khi hơn ba trăm ngày ai cũng hớt hải. Từ những em bé ngủ gật đến trường, đến những đám đông ngày càng đông trên khắp con phố lặn lội mưu sinh.
Một năm có năm trăm hay một nghìn ngày cũng không đảm bảo người ta có thể sung sướng hơn, đất nước hứa hẹn giàu lên nếu toàn dân đi làm thêm vài ngày! Ngỡ ngàng thảng thốt không tin là đến một ngày, có những điều nhân bản từ ngàn đời của cả một dân tộc được coi là vĩnh cửu bỗng bị mang ra xem xét để xóa sổ.
Không còn tết cổ truyền, đào sẽ là loại cây làm hàng rào như tầm xuân, hoa giấy. Mai vàng miền Nam sẽ thế nào nhỉ? Đường phố vẫn nhuốm màu chì xám xịt của những ngày cuối đông. Triệu triệu người lầm lũi hay hớt hải như vài trăm, vài ngàn ngày vẫn thế.
Không còn tết cổ truyền, ông bà, cha mẹ bớt được gặp con cháu sum vầy xúng xính quần áo mới chúc tết ông bà mạnh khỏe bách niên giai lão… Không còn tết cổ truyền là mất món quà quý giá. Chúng ta có thể kiếm được rất nhiều tiền.
Tiền có thể giúp chúng ta đổi căn nhà, mua thêm xe hơi… nhưng mãi mãi chúng ta không thể mang tiền đó đi mua được sự bình yên trong vòng tay, nụ cười của người thân, sự thong dong tĩnh lặng nhìn lại mình sau một năm lao động. Trẻ con không được khoe áo mới, các gia đình không được ngồi quanh mâm cơm để kể cho nhau đủ mọi chuyện, hay cùng nhớ về ông bà.
Những người con làm ăn xa quê sẽ miên miết đi để vài năm một lần, cuống cuồng nghỉ phép về thăm cha mẹ. Hương sẽ bớt thơm trên những bàn thờ tổ tiên, bánh chưng, bánh tét chỉ có ý nghĩa như bánh khúc, bánh bao, bánh giò…
Tôi không dám nghĩ thêm về những điều vô giá, nhân bản của người Việt từ ngàn đời sẽ mất. Không còn tết cổ truyền, chúng ta sẽ dần lạc lối.
