Tổng thống Panama hôm Chủ Nhật 2/2 đã tuyên bố chấm dứt một thỏa thuận phát triển quan trọng với Trung Quốc sau cuộc gặp với Ngoại trưởng Marco Rubio và sau những lời phàn nàn từ Tổng thống Donald Trump rằng quốc gia Mỹ Latinh này đã nhượng quyền kiểm soát kênh đào vận chuyển quan trọng cho Bắc Kinh.
José Raúl Mulino, Tổng thống Panama, cho biết chủ quyền của quốc gia ông đối với tuyến đường thủy dài 51 dặm, nối liền Thái Bình Dương và Biển Caribe, sẽ không thay đổi.
Nhưng ông cho biết sẽ không gia hạn biên bản ghi nhớ năm 2017 để tham gia sáng kiến phát triển toàn cầu Vành đai và Con đường của Trung Quốc và Panama sẽ tìm cách hợp tác chặt chẽ hơn với Hoa Kỳ
Rubio, từng là thượng nghị sĩ đại diện cho Florida trước khi được Trump chọn làm nhà ngoại giao hàng đầu của Hoa Kỳ, cho biết nhóm của ông đã sẵn sàng thúc đẩy chương trình nghị sự của Hoa Kỳ.
Ông Trump đã phàn nàn rằng Trung Quốc kiểm soát kênh đào và tính phí tàu của Hoa Kỳ lên tới 6 con số để đi qua eo đất Panama. Kênh đào được Hoa Kỳ xây dựng trong nhiều thập kỷ và hoàn thành vào năm 1914 nhưng đã được trao cho Panama trong chính quyền Carter.
Trump đã đưa việc giành lại quyền sở hữu Kênh đào Panama trở thành ưu tiên trong chính quyền của mình. Đảng Cộng hòa tại Hạ viện đã đưa ra dự luật cho phép Hoa Kỳ mua lại Kênh đào Panama sau khi ông Trump nêu lên mối lo ngại rằng tuyến đường thủy quan trọng này đang nằm dưới sự kiểm soát của Trung Quốc.
Dự luật mang tên Đạo luật mua lại kênh đào Panama được đưa ra bởi Dân biểu Dusty Johnson, RS.D., thành viên của Ủy ban đặc biệt về Trung Quốc và Ủy ban giao thông và cơ sở hạ tầng của Hạ viện.
Nếu trở thành luật, dự luật sẽ trao cho Tổng thống thẩm quyền hành động phối hợp với Bộ trưởng ngoại giao để "khởi xướng và tiến hành đàm phán với các đối tác phù hợp của Chính phủ Cộng hòa Panama nhằm giành lại Kênh đào Panama".
Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ ước tính khoảng 72% số tàu thuyền đi qua Kênh đào Panama đều đến hoặc đi từ một cảng của Hoa Kỳ.
Lưu ý đến tầm quan trọng chiến lược của kênh đào đối với Hoa Kỳ, văn phòng của Johnson cũng lưu ý rằng tuyến đường thủy này là điểm trung chuyển quan trọng cho các tàu của Lực lượng Bảo vệ bờ biển Hoa Kỳ và Bộ Quốc phòng.
