Ứng cử viên không nằm trong khuôn khổ “Giới tinh hoa"
Ngay cả thủ tướng tiền nhiệm Shinzo Abe cũng xuất thân từ một gia đình có di sản chính trị. Cha của cựu thủ tướng Abe là cựu ngoại trưởng và ông nội là cựu thủ tướng.
Shinjiro Koizumi, Bộ trưởng Môi trường, là con trai của cựu thủ tướng Junichiro Koizumi. Taro Kono, Bộ trưởng Quốc phòng, là con trai của cựu Chủ tịch Hạ viện Yohei Kono.
Mẹ của Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Tài chính Taro Aso là con gái của cựu thủ tướng thời hậu chiến Yoshida Shigeru. Ông Aso cũng là hậu duệ của một trong những người sáng lập Nhật Bản hiện đại Okubo Toshimichi, trong khi vợ ông là con gái của cựu thủ tướng Zenko Suzuki và em gái của ông, Công chúa Tomohito của Mikasa, kết hôn vào gia đình Hoàng gia Nhật Bản.
Tất cả những nhân vật trên đều nằm trong khuôn khổ “Giới tinh hoa” của chính trị Nhật Bản, trong khi tân Thủ tướng Suga rõ ràng là một người ngoại lệ.
Ông Suga từ bỏ công việc nông nghiệp của gia đình và trở thành một người lao động lặt vặt, bao gồm công nhân nhà máy bìa cứng, nhân viên bảo vệ, trợ lý tòa soạn lương thấp và công việc chân tay ở chợ cá Tsukiji hiện đã đóng cửa để tiết kiệm tiền học đại học.
Nguồn gốc khiêm tốn như vậy không hề gây bất ngờ gì khi ông đồng cảm với những người thuộc tầng lớp lao động ở Nhật Bản, những người đang bị ảnh hưởng bởi suy thoái kinh tế từ đại dịch COVID-19 và suy thoái kinh tế toàn cầu do căng thẳng thương mại Mỹ-Trung.
Hồ sơ của ông ấy rất lý tưởng để kết nối với những cá nhân đang gặp khó khăn trong hoàn cảnh kinh tế toàn cầu, những người trước đây đã cảm thấy tách rời khỏi các chính sách của giới tinh hoa chính trị Nhật Bản.
Khi ông Suga quyết tâm trở thành một chính trị gia trong hệ thống chính trị dân chủ tự do có tính cạnh tranh cao của Nhật Bản, các phương tiện truyền thông quốc tế đã đưa tin rằng ông ấy đã đến thăm vài trăm dinh thự mỗi ngày và tổng cộng hàng chục nghìn ở quận của ông ấy ở Yokohoma để lấy phiếu bầu.
Ông Suga dần dần tiến lên hệ thống chính trị thông qua sự làm việc chăm chỉ và cống hiến hết mình. Tân Thủ tướng được biết đến là người có một chế độ nghiêm ngặt và mệt mỏi, bắt đầu một ngày của mình lúc 5 giờ sáng hàng ngày, bao gồm một lịch trình tập thể dục kỷ luật và đôi khi chuẩn bị đến ba cuộc họp kinh doanh mỗi tối.
Ông ấy là một người tự lập, không có di sản quyền lợi, không có khí chất quý tộc, không có triều đại chính trị, chỉ là một “ông chú” niềm nở không kiểu cách - giới trẻ Nhật Bản đã gọi ông ấy là “Uncle Reiwa” một cách trìu mến, vào 04-2019, ông ấy tiết lộ “Reiwa” là tên của thời kỳ Hoàng gia mới cho Nhật Bản trùng với sự tiếp quản của Thiên hoàng Naruhito.
Sự nhẹ nhàng và khôn khéo của ông có thể khiến công chúng Nhật Bản thu hút được nhiều sự chú ý hơn cả cực thủ tướng Abe, người từng là cột thu lôi cho các cuộc tấn công của phe đối lập và báo chí tự do vì phong cách lãnh đạo mạnh mẽ và dứt khoát của ông.
Nhà lãnh đạo với sự kì vọng xây dựng sự đồng lòng trong nội bộ
Các nhà phê bình đặt biệt danh cho ông Suga là "người thay thế Abe" vì một số nhà quan sát coi ông là người giữ ghế cho thủ tướng tiếp theo, đặc biệt nếu cuộc bầu cử tiếp theo có thể được tổ chức vào năm tới.
Nhưng, trong bối cảnh văn hóa chính trị xã hội Nhật Bản, các nhà lãnh đạo Nhật Bản không được mong đợi là những kẻ mạnh phi đạo đức hay những nhà lãnh đạo tiêu cực.
Thay vào đó, nhà lãnh đạo lý tưởng của Nhật Bản là người xây dựng sự đồng thuận - tổng hợp lợi ích của tất cả các bên liên quan, làm trung gian giữa các phe phái chính trị và nhóm lợi ích khác nhau và đáp ứng các lợi ích chính trị - xã hội của xã hội chính thống Nhật Bản.
Theo hướng đi này, tân Thủ tướng Suga là người xây dựng sự đồng thuận. Nhiệm kỳ gần đây nhất của ông với tư cách là Chánh văn phòng - lâu nhất trong lịch sử Nhật Bản - mang lại cho ông một cái nhìn tổng thể về chính trị Nhật Bản, tinh hoa của giới chính trị và bộ máy của họ.
Trên thực tế, ông đã nhận được sự đồng thuận quan trọng từ các phe phái chính trị trong đảng của mình, bao gồm phe Hosoda gồm 98 thành viên lớn nhất và quyền lực nhất do cựu Chánh văn phòng Nội các Hiroyuki Hosoda lãnh đạo và ông Abe là một thành viên.
Ông cũng nhận được sự ủng hộ từ phe Taro Aso gồm 54 thành viên, là nhóm lớn thứ hai, cùng với phe Takeshita, trong Đảng Dân chủ Tự do (LDP), chiếm đa số.
Việc nhận được cái gật đầu từ cả hai phe cũng sẽ giúp ông Suga nhận được sự ủng hộ của các nhóm vận động hành lang nông nghiệp và doanh nghiệp lớn mà họ thân thiết, điều này rất quan trọng để giải quyết vấn đề đại dịch và tăng trưởng kinh tế.
Một số phe phái trong chính trường Nhật Bản cũng có khuynh hướng chính sách đối ngoại rõ ràng. Trong khi một số có mối quan hệ chặt chẽ với mạng lưới chính sách ở Washington, và những nhân vật khác như phe của Tổng thư ký LDP Toshihiro Nikai đã vun đắp mối quan hệ hợp tác chặt chẽ với Trung Quốc.
Có mối quan hệ như vậy sẽ hỗ trợ tân Thủ tướng Suga mạnh dạn hơn trong các vấn đề chính sách đối ngoại và tạo đòn bẩy lớn hơn trong việc lèo lái Nhật Bản vượt qua căng thẳng giữa cả hai nước.
Ông Suga đã tạo dựng được danh tiếng là một nhà lãnh đạo trầm lặng, hướng tới kết quả với phong cách đàm phán hậu trường, khiêm tốn, người hoàn thành công việc một cách tinh tế mà không cần phô trương và tự quảng cáo.
Do đó, các phương tiện truyền thông đã đặt biệt danh cho ông là một “người giải quyết vấn đề” và “quyền lực bóng tối kỳ cựu”.
Thấu hiểu sâu sắc chính trị Nhật Bản
Chỉ những người ít hiểu biết về đường lối chính trị Nhật Bản mới nhận định hồ sơ của tân Thủ tướng Suga là một điểm yếu.
Thận trọng khi thực hiện những thay đổi đột ngột mạnh mẽ, khuynh hướng văn hóa Nhật Bản không thích phản ứng đầu gối và thích những thay đổi gia tăng để thích ứng với những cú sốc bên ngoài, mà trong trường hợp này chính là đại dịch và căng thẳng Trung-Mỹ.
Vì ông Suga nổi tiếng là người thực thi chính sách, nên một số nhà phê bình cứng rắn cũng coi ông ấy như một Abe-sycophant (Người ăn bám Abe). Nhưng họ có thể không hiểu mối quan hệ của Nhật Bản đối với tính liên tục của chính sách.
Hơn nữa, các chính sách của ông Abe, mặc dù bị chỉ trích trong hệ thống dân chủ tự do tính đa nguyên và cạnh tranh của Nhật Bản, đã đưa Nhật Bản vào vị trí thuận lợi với số lượng người nhiễm bệnh có thể kiểm soát được, tỷ lệ tử vong tương đối thấp và sự suy giảm kinh tế tương đối ít hơn so với các nước thuộc nhóm G7 vào thời điểm hiện tại.
Cũng cần lưu ý rằng phẩm chất của lòng trung thành, được gọi là “chusei”, là cực kỳ quan trọng trong văn hóa Nhật Bản.
Cũng có những người gọi ông là thủ tướng “caretaker” (Người trông nom nhà khi chủ vắng mặt), người vẫn chưa được kiểm tra trong một cuộc bầu cử quốc gia, không hiểu rằng hệ thống chính trị Nhật Bản được củng cố bởi một bộ máy hành chính có uy tín và hiệu quả cao, có tính hợp pháp chính trị rộng rãi với người dân và giữ mọi thứ ổn định, bất kể thay đổi thủ tướng.
Với bộ máy hành chính mạnh mẽ phía sau, ông Suga có thể tập trung vào những gì ông ấy làm tốt nhất - tạo sự đồng thuận về xã hội, kinh tế và chính trị giữa người dân, thể chế và tổ chức Nhật Bản, khi ông huy động các nguồn lực của Nhật Bản để chống lại cuộc khủng hoảng đại dịch đang diễn ra hiện nay.
Với sự lãnh đạo của tân Thủ tướng Suga, Nhật Bản đang sẵn sàng vượt qua giai đoạn khó khăn của đại dịch đang diễn ra và những thách thức kinh tế đang diễn ra trong bối cảnh căng thẳng thương mại Mỹ-Trung đang ngày càng trở nên tồi tệ.
