Đảm bảo 6 nguyên tắc
Trong thời điểm này truyền thông phải đảm bảo 6 nguyên tắc bất di bất dịch. Đó là nhanh chóng, kịp thời; thống nhất, chính thống; minh bạch, chính xác; rõ ràng, dễ hiểu; độ phủ rộng khắp; thông suốt, liên tục cập nhật. Bất cứ nguyên tắc nào bị bỏ qua, coi nhẹ hay thiên vị đều mang lại những hậu quả khôn lường, nhất là trong tình trạng “bất thường” của xã hội.
Trong chiến tranh, thiên tai (động đất, sóng thần, bão lũ, cháy rừng, vỡ đê…), dịch bệnh, bất ổn chính trị (chính biến, bạo động…) truyền thông phải được coi là một trong những thành phần quan trọng bậc nhất.
Hệ thống truyền thông có 3 bộ phận, bao gồm nơi phát thông tin, thông điệp (lãnh đạo quốc gia, thành phố, các bộ chỉ huy); bộ phận truyền dẫn (truyền hình, phát thanh, báo chí) và nơi nhận tin (người dân, doanh nghiệp, các cơ quan hành chính…).
Trong hệ thống này, cả 3 bộ phận đều rất quan trọng, một khi thông điệp không rõ ràng sẽ gây nhiễu, phương tiện truyền thông thiếu, yếu kém, thông điệp không đến dân, còn dân không có phương tiện thu nhận, hoặc không tương thích (tivi, radio, smartphone, bảng tin, loa phường) thì cũng hỏng.
Hình thành chế độ “phát ngôn viên chính thức”
Hình thành chế độ “phát ngôn viên chính thức”
Chống dịch không phải ngày một ngày hai, hay theo chu kỳ nữa, mà như Thủ tướng Phạm Minh Chính xác quyết gần đây nhất là “cuộc chiến trường kỳ, dài ngay”, do vậy công tác truyền thông cần được nghiêm túc thay đổi mang tính cách mạng và phải làm ngay.
Theo đó, hình thành chế độ “Phát ngôn viên chính thức”. Về phương diện chính quyền, chống Covid có rất nhiều ban bệ chức năng từ Trung ương đến địa phương. Vì có nhiều ban bệ như thế có thể có nhiều phát ngôn không thống nhất.
Như tại TPHCM trong một buổi họp báo có cùng lúc đại diện của Ban Chỉ đạo phòng chống dịch Covid, Ban Tuyên giáo Thành ủy, Ban chỉ đạo của Bộ Y tế…
Có một thực tế là trong các cuộc họp, hay họp báo, các phát biểu của người đứng đầu các bộ phận, các chuyên gia có khi chỉ là đề xuất, gợi ý, kiến nghị, chưa kể có nhiều ý kiến trái chiều nhau, nhưng được phóng viên các báo tiếp nhận, diễn giải khác nhau theo cách hiểu của mình, nên khi đến công chúng bị “khúc xạ”, có thể gây ra hiểu nhầm.
Vì thế TPHCM cần nhanh chóng cử ra phát ngôn viên chính thức của TP. Sau khi có nghị quyết, quyết định chỉ có vị phát ngôn này chính thức phát biểu trên tivi, báo chí, những người khác dù là lãnh đạo cũng không nên nói thêm vào, như thế mới đảm bảo được điều Tổng Bí thư nói “muôn người như một”.
Việc phát ngôn này có thể định kỳ theo một khung giờ hay xuất hiện bất thường khi cần thiết. Trợ giúp cho phát ngôn viên này có thể có các chuyên gia y tế, xã hội học, an ninh, giao thông xuất hiện để giải thích cho người dân một cách tường tận nội dung các quyết định, quy định mới để mọi người không nhầm lẫn.
Ở những thời điểm có tính sống còn, và với những quyết định quan trọng, chẳng hạn cam kết người lao động từ các tỉnh ở lại TP sẽ được tiêm vaccine và hỗ trợ thực phẩm, người đứng đầu TP phải lên tivi để bố cáo cho thiên hạ biết. Như thế tăng thêm trọng lượng của thông tin và nâng cao sự tin tưởng của người dân vào chính quyền, không bó hẹp trong một phòng họp.
Trong thời gian gần đây, TPHCM đã cải tiến chất lượng hệ thống truyền thông, Ban Chỉ đạo chống dịch đã phân công phát ngôn viên và thường xuyên tổ chức họp báo vào buổi chiều mỗi ngày.
Thông tin nhanh chóng, minh bạch trên nhiều kênh
Thông tin nhanh chóng, minh bạch trên nhiều kênh
| Chống dịch không phải ngày một ngày hai, mà là “cuộc chiến trường kỳ, dài ngay”. Do vậy công tác truyền thông cần được nghiêm túc thay đổi mang tính cách mạng và phải làm ngay. |
TPHCM hiện đang sở hữu hệ thống truyền thông rất phong phú bao gồm hàng chục kênh truyền hình, hàng chục đầu báo. Đó chính là người lính tiên phong trên mặt trận chống Covid hiệu quả. TP cần triệt để tận dụng nó cho công tác tuyên truyền, vận động và thông báo.
Hơn thế nữa trong những ngày thực hiện giãn cách “ai ở nhà nấy”, ngoài tivi thì báo chí là món ăn tinh thần. Do vậy TP không nên coi nó là phụ, không thiết yếu mà cần phát hành rộng rãi, đội ngũ giao báo cần được tiêm vaccine và di chuyển trên địa bàn giống như shipper. Bởi con người cần không chỉ thực phẩm mà cả các món ăn tinh thần nữa.
Ngoài ra, cần huy động thêm các kênh truyền thông không chính thức, bởi không phải người dân nào cũng có điện thoại thông minh, máy tính cá nhân. Theo đó, cần chú ý đến một số loại truyền thông đại chúng đơn giản nhưng hiệu quả như Hà Nội, Đà Nẵng, Hải Phòng đã làm.
Chẳng hạn như khôi phục lại các loa phường ở Hà Nội, xe thông tin di động, thuyền thông tin ở ĐBSCL, phát tờ rơi đến từng người dân và xây dựng đội ngũ tuyên truyền viên sâu rộng theo phương thức “đến từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng người” trong nhân dân.
TPHCM đang bước vào giai đoạn sống trong điều kiện bình thường mới, sớm góp phần ổn định cuộc sống của người dân và phục hồi kinh tế. Nếu giai đoạn chống Covid, mặc dù phức tạp nhưng mọi chuyện có vẻ rất rõ ràng, còn khi chuyển sang giai đoạn mới sẽ có nhiều ranh giới khó phân định về không gian, thời gian.
Chẳng hạn như ranh giới của vùng xanh, cam, vàng, hạn chế tương đối… Do vậy cần nắm chắc công cụ truyền thông một cách hiệu quả. Nếu buông lỏng hay đi chệch, trạng thái xã hội sẽ rơi vào rối ren.
