Nghẽn từ hạ tầng đến con người
Một buổi sáng đầu tuần, tại Trung tâm Phục vụ hành chính công phường Bà Rịa (TPHCM), khá đông người dân đến thực hiện thủ tục hành chính (TTHC). Trong đó, phần lớn đến nhận kết quả giải quyết hồ sơ trực tuyến.
Ông Võ Hoàng Trung, Phó Chủ tịch UBND phường Bà Rịa, Giám đốc Trung tâm Phục vụ hành chính công phường Bà Rịa, cho biết, trung bình mỗi ngày phường nhận khoảng 200-300 hồ sơ TTHC, hồ sơ nộp trực tuyến chiếm tỷ lệ phần lớn.
Tuy nhiên, hệ thống phần mềm hiện chưa thật sự hoàn thiện. Khi lượng người dùng tăng cao, tốc độ truy cập bị chậm, cán bộ phải mất nhiều thời gian thao tác. Một số thủ tục như “cung cấp thông tin quy hoạch” chưa thể xử lý trực tuyến, buộc người dân phải đến tận nơi. Dữ liệu dân cư, đặc biệt là tình trạng hôn nhân, chưa được “làm sạch”, khiến hồ sơ liên quan đến kết hôn, ly hôn kéo dài hơn dự kiến.
“Áp lực lớn nhất nằm ở khâu chứng thực bản sao. Hồ sơ tăng đột biến, trong khi phần mềm “một cửa” chưa phân quyền theo lĩnh vực. Chuyên viên vừa tiếp nhận vừa xử lý, dẫn đến ùn tắc cục bộ”, ông Võ Hoàng Trung chia sẻ.
Người dân đến làm giấy tờ tại Trung tâm Phục vụ hành chính công xã Thường Tân. Ảnh: VĂN CHÂU
Cùng chung khó khăn, ông Phạm Văn Quyền, Bí thư Đảng ủy xã Nghĩa Thành (TPHCM), cho hay, một số phần mềm chuyên ngành phục vụ giải quyết TTHC chưa được đồng bộ. Điển hình như phần mềm quản lý đất đai vẫn phải thao tác chồng chéo, khiến tốn thời gian xử lý. Một số trang thiết bị công nghệ thông tin đã xuống cấp, không đồng bộ về cấu hình, gây khó khăn trong xử lý công việc.
Bên cạnh đó, hệ thống phần mềm, cơ sở dữ liệu đôi lúc hoạt động quá tải, làm ảnh hưởng đến việc giải quyết TTHC cho người dân; nguồn nhân lực số còn mỏng, chưa đồng đều, gây ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện các nhiệm vụ.
Còn tại xã Trừ Văn Thố (TPHCM), bên cạnh những nỗ lực trong đồng bộ hóa dữ liệu và vận hành hệ thống dịch vụ công trực tuyến, thì trang thiết bị cùng hạ tầng vật lý lại đang thiếu và yếu. Trong 133 máy tính hiện có, có tới 21 chiếc hư hỏng; 7 máy photocopy và 2 máy scan xuống cấp.
UBND xã đã đề xuất được bổ sung kinh phí 1 tỷ đồng để sửa chữa trụ sở và nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin, hướng đến mục tiêu đảm bảo dữ liệu “đúng, đủ, sạch, sống” - nền tảng cho mô hình chính quyền địa phương 2 cấp vận hành ổn định.
Rõ ràng, đằng sau những điểm nghẽn về kỹ thuật là khoảng trống về năng lực số của đội ngũ. Cán bộ được tinh gọn, công việc tăng lên, nhưng trình độ công nghệ chưa theo kịp.
Ở nhiều xã, phường, việc cập nhật hồ sơ dân cư, hộ nghèo, bảo hiểm xã hội… vẫn được thực hiện thủ công. Sự chậm trễ ấy khiến bộ máy gọn nhưng vẫn chưa vận hành “mượt” như mong đợi!
Chính phủ đã giao Bộ KH-CN phối hợp các tập đoàn công nghệ thông tin hỗ trợ địa phương nâng cấp phần mềm, bảo đảm kết nối đồng bộ với Cổng Dịch vụ công quốc gia.
Bộ KH-CN cũng đang xây dựng Khung kiến trúc tổng thể quốc gia số (phiên bản 2.0), khung theo dõi, đánh giá hiệu quả chuyển đổi số và rà soát, sửa đổi các quy định pháp luật chuyên ngành; đồng thời kiến nghị Chính phủ có cơ chế hỗ trợ ngân sách, đào tạo nhân lực và đầu tư hạ tầng CNTT - tạo nền tảng để bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp vận hành thống nhất, hiện đại.
Số hóa dữ liệu
Nhận diện những “điểm nghẽn số” ngay từ những ngày đầu vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, nhiều địa phương đã chủ động, linh hoạt tìm giải pháp khắc phục.
Phường Bà Rịa (TPHCM) lên kế hoạch thành lập “tổ xử lý hồ sơ tồn đọng” để tập trung xử lý dứt điểm các hồ sơ khó, phức tạp; hay xã Nghĩa Thành (TPHCM) triển khai mô hình “Quét mã QR truy cập nhanh TTHC”, góp phần vận hành hiệu quả Trung tâm Phục vụ hành chính công.
Mô hình này còn cho phép cập nhật nội dung mà không cần in lại, đồng thời tích hợp trực tiếp liên kết nộp hồ sơ trực tuyến, biểu mẫu điện tử, tạo thuận lợi ngay tại quầy tiếp nhận hồ sơ.
Cùng nỗ lực trong vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, UBND xã Trừ Văn Thố đã số hóa hơn 131.000 trang hồ sơ. Nguồn dữ liệu lưu trữ bảo đảm an toàn, có khả năng chia sẻ và tái sử dụng liên thông.
Còn tại xã Bàu Bàng (TPHCM), 100% cán bộ, công chức, viên chức đã được cấp chữ ký số, giúp việc gửi, nhận văn bản điện tử có ký số thay thế hoàn toàn văn bản giấy. Đến nay, UBND xã đã số hóa 55.883 trang tài liệu trong 949 hồ sơ, Đảng ủy xã hoàn thành số hóa 28.900 trang tài liệu.
Dữ liệu sau số hóa có thể chia sẻ và tái sử dụng liên thông, đáp ứng yêu cầu “một nguồn dữ liệu, nhiều giá trị khai thác”.
Sự chủ động, linh hoạt của chính quyền địa phương là điều cần thiết để đáp ứng yêu cầu phục vụ người dân trong điều kiện hiện nay. Song, về lâu dài cần có sự đầu tư bài bản về hạ tầng công nghệ thông tin, trang thiết bị phục vụ chuyển đổi số, đáp ứng yêu cầu vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.
Trong nhiều cuộc làm việc, Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Văn Được đã chỉ đạo Sở KH-CN, Trung tâm Chuyển đổi số TPHCM và các sở, ngành liên quan nhanh chóng đầu tư cho cấp xã.
Giám đốc Sở KH-CN TPHCM Lâm Đình Thắng cho biết, sở đã trình đề án hoàn thiện hạ tầng, trang thiết bị công nghệ thông tin cho Trung tâm Phục vụ hành chính công thành phố, UBND cấp xã và các Trung tâm Phục vụ hành chính công cấp xã.
Cùng với đầu tư hạ tầng, trang thiết bị công nghệ thông tin, TPHCM đã đưa vào vận hành “nền tảng quản lý chính quyền số TPHCM”.
Theo Giám đốc Trung tâm Chuyển đổi số TPHCM Võ Thị Trung Trinh, đây là ứng dụng hỗ trợ cán bộ, công chức truy cập thống nhất vào các quy trình, tài liệu, công cụ làm việc một cách nhanh chóng, thuận tiện.
Ứng dụng giúp chuẩn hóa các quy trình, giảm giấy tờ, tạo ra một môi trường làm việc chuyên nghiệp, minh bạch và năng động hơn cho cán bộ, công chức, cho phép lãnh đạo trực tiếp giao, theo dõi, phê duyệt nhiệm vụ, tự động tạo nhóm xử lý vụ việc.
Bà PHẠM THỊ THANH HIỀN, Giám đốc Sở Nội vụ TPHCM:
Nâng cao năng lực số của cán bộ, công chức
Việc đổi mới phương thức làm việc và đẩy mạnh chuyển đổi số là yêu cầu tất yếu để mô hình chính quyền địa phương 2 cấp vận hành trơn tru, hiện đại và gần dân hơn. Cần sớm xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu dùng chung, cho phép liên thông, chia sẻ thông tin giữa các sở, ban, ngành và giữa thành phố với cấp phường, xã.
Việc tích hợp các nền tảng số vào toàn bộ quy trình, từ quản lý hồ sơ, luân chuyển văn bản đến giải quyết TTHC sẽ giúp nâng cao tính minh bạch, tính kịp thời và chất lượng phục vụ người dân, doanh nghiệp.
Song song đó, TPHCM đặc biệt chú trọng nâng cao năng lực số của cán bộ, công chức. Mỗi người phải làm chủ công nghệ, kỹ năng số hóa, khai thác dữ liệu và thích ứng với môi trường làm việc mới. Việc tăng cường họp, trao đổi, báo cáo trên nền tảng trực tuyến không chỉ giúp tiết kiệm thời gian, chi phí, mà quan trọng hơn là hình thành “văn hóa công vụ số” chuyên nghiệp, linh hoạt và hiệu quả.
ThS ĐẬU NGỌC LINH, Học viện Cán bộ TPHCM:
Dữ liệu là “mạch máu” của bộ máy hành chính
Trong mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, dữ liệu số là nền tảng để phân cấp, phân quyền thực chất, giúp cấp dưới chủ động giải quyết công việc trên cơ sở thông tin đầy đủ, đồng thời cấp trên có thể giám sát tức thời.
Để dữ liệu thật sự trở thành “mạch máu” của bộ máy hành chính, cần hai yếu tố song hành: hạ tầng công nghệ mạnh, bảo đảm kết nối đồng bộ theo cả “trục dọc” từ Trung ương đến cơ sở và “trục ngang” giữa các ngành, lĩnh vực; cùng với đó là đội ngũ cán bộ có năng lực số, hình thành thói quen làm việc, xử lý và lưu trữ thông tin trên môi trường số.
Công nghệ có thể mua, nhưng dữ liệu chỉ “sống” khi con người vận hành bằng tư duy số. Khi quy trình được chuẩn hóa, dữ liệu được chia sẻ minh bạch và cập nhật thời gian thực, bộ máy hành chính sẽ vận hành nhẹ hơn, minh bạch hơn và gần dân hơn - đúng tinh thần Kết luận 195-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư.
