Từ đó hướng đến thực hiện tầm nhìn chiến lược xây dựng TPHCM thành “siêu đô thị quốc tế”, Top 100 thành phố đáng sống nhất thế giới, có sứ mệnh tiên phong, dẫn dắt và lan tỏa phát triển cho cả nước.
Tầm nhìn từ vị thế đầu tàu
TPHCM là đô thị có quy mô dân số lớn nhất nước, đồng thời sở hữu lực lượng lao động trẻ, năng động. Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Văn Được chia sẻ, tại TPHCM có rất nhiều chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành đang sống và làm việc. Đội ngũ cán bộ của thành phố năng động, có tinh thần sáng tạo, sẵn sàng cống hiến và phục vụ. Thành phố có đội ngũ doanh nhân, doanh nghiệp hùng hậu, có những tập đoàn lớn trong và ngoài nước.
Robot AI và cánh tay robot đã xuất hiện nổi bật tại các triển lãm công nghiệp trong những năm gần đây. Ảnh: Hoàng Hùng
Đây là nguồn tài nguyên đặc biệt để đưa thành phố phát triển, mà không phải địa phương nào cũng có được. PGS.TS Cao Minh Trí, Trưởng Khoa Quản trị, Trường Đại học Luật TPHCM, phân tích TPHCM hiện nay có sự mở rộng không gian kinh tế và cơ hội việc làm đa dạng, có sự kết hợp thế mạnh công nghiệp công nghệ cao và tiềm năng logistics, cảng biển, năng lượng tái tạo.
Cùng với thế mạnh về KH-CN, kinh tế, tài chính quốc tế của trung tâm TPHCM sẽ tạo ra làn sóng việc làm mới trong các ngành công nghệ, kỹ thuật, quản lý, thu hút nhân tài trong và ngoài nước. Bên cạnh đó, với quy mô dân số và kinh tế lớn hơn, thành phố có vị thế cạnh tranh vượt trội so với các đô thị lớn khác, trở thành điểm đến hấp dẫn cho nhân lực chất lượng cao, đặc biệt trong các lĩnh vực mũi nhọn như luật, quản trị, công nghệ, trí tuệ nhân tạo.
Theo PGS.TS Hoàng Công Gia Khánh, Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế - Luật, Đại học Quốc gia TPHCM, hệ thống hơn 70 trường đại học, nhiều viện nghiên cứu, trung tâm đào tạo nghề, khu công nghệ cao, trung tâm đổi mới sáng tạo… đã tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển. TPHCM còn là “thủ phủ” khởi nghiệp, nơi tập trung số lượng doanh nghiệp công nghệ và đổi mới sáng tạo lớn nhất cả nước.
Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội đại biểu Đảng bộ TPHCM nhiệm kỳ 2025-2030 xác định phát triển nguồn nhân lực là một trong các chương trình trọng điểm, đột phá, với 7 nội dung trọng tâm. Trong đó, thúc đẩy đổi mới toàn diện và thực chất hệ thống GD-ĐT theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.
TPHCM thực hiện cơ chế, chính sách đặc thù nhằm đào tạo, thu hút, đãi ngộ và giữ chân nhân tài trong các lĩnh vực then chốt; xây dựng hệ sinh thái đào tạo - nghiên cứu - khởi nghiệp đạt chuẩn quốc tế. TPHCM phát triển giáo dục nghề nghiệp gắn với chuyển đổi số và thị trường lao động; hình thành một số cơ sở giáo dục nghề nghiệp, ngành, nghề đào tạo trình độ tương đương khu vực và thế giới.
Tuy nhiên, bối cảnh mới đặt ra yêu cầu phải có bước chuyển đột phá, TPHCM cần vượt qua mô hình tăng trưởng dựa nhiều vào vốn, lao động giá rẻ, tài nguyên đất đai để chuyển sang tăng trưởng dựa trên năng suất, chất lượng và hiệu quả. Muốn vậy, yếu tố then chốt chính là nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt là nhân tài trong các lĩnh vực mũi nhọn như trí tuệ nhân tạo, công nghệ số, y tế, tài chính, quản trị đô thị…
Từ thực tế trên, các chuyên gia nhấn mạnh, TPHCM phải chuyển đổi nguồn nhân lực để đáp ứng yêu cầu. Các chuyên gia kiến nghị thành phố cần có giải pháp đào tạo lại, đào tạo nâng cao tay nghề cho người lao động. Bên cạnh đó, hiện nay có nhiều trường đại học không thuộc thành phố quản lý, điều này gây khó khăn cho thành phố trong việc đầu tư cho các trường để nghiên cứu, thực hiện nhiệm vụ “đặt hàng”. Do đó, cần có cơ chế để TPHCM sử dụng ngân sách “đặt hàng” các trường đại học.
Hành động để hiện thực hóa khát vọng
Phân tích các lợi thế, tầm nhìn của TPHCM trong phát triển nguồn nhân lực, thu hút nhân tài, các chuyên gia cho rằng thành phố cần có những hành động cụ thể, chiến lược lâu dài. Theo PGS.TS Cao Minh Trí, để tầm nhìn “siêu đô thị” thông minh thành hiện thực, TPHCM cần một chiến lược tổng thể, đồng bộ trong việc thu hút và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Trước hết, thành phố cần xây dựng chính sách thu hút nhân tài mang tính cạnh tranh quốc tế.
Cụ thể, thành phố thiết kế các gói ưu đãi hấp dẫn về thuế, nhà ở, hỗ trợ nghiên cứu thông qua các quỹ đầu tư cho đổi mới sáng tạo, hợp tác quốc tế cho các chuyên gia. Đồng thời, không thể bỏ qua các chính sách hỗ trợ gia đình như chăm sóc sức khỏe, trường học quốc tế, hoặc visa dài hạn. Đây là giải pháp then chốt để nguồn nhân lực này yên tâm công tác và gắn bó lâu dài.
TPHCM cũng cần tạo môi trường làm việc và môi trường sống hấp dẫn: đầu tư vào các khu đô thị vệ tinh có chất lượng sống tiên tiến với cơ sở hạ tầng hiện đại, không gian xanh, cùng các tiện ích cao cấp như bệnh viện quốc tế, trường học chất lượng cao và trung tâm văn hóa; chú trọng cá nhân hóa trải nghiệm trong công việc và môi trường làm việc đa dạng - bình đẳng - hòa nhập.
Ngoài ra, TPHCM cần đầu tư mạnh vào các trường đại học và viện nghiên cứu, tập trung vào các ngành luật, quản trị, công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn... Các chương trình đào tạo phải đạt chuẩn quốc tế, kết hợp thực hành tại các khu công nghệ cao hay dự án cảng thông minh. Song song đó, thành phố có cơ chế khuyến khích các doanh nghiệp lớn hợp tác với trường đại học xây dựng các chương trình đào tạo thực tiễn, đảm bảo sinh viên sớm đáp ứng nhu cầu xã hội.
- GS-TS Trần Ngọc Anh, Đại học Indiana, Hoa Kỳ:
Tạo cơ chế mạnh phát huy trí tuệ, kỳ lân công nghệ
Cuộc cách mạng trí tuệ nhân tạo đang diễn ra sâu rộng, như “sóng thần” làm rỗng ruột và phân cực thị trường lao động. Người trẻ tốt nghiệp đại học khó xin việc, người làm công việc có chức năng trung bình dần dần bị thay thế. Thời gian tới, thị trường lao động chỉ còn những người làm việc với trình độ rất cao.
TPHCM phải cân nhắc trong 5 năm tới giáo dục kỹ năng cần có là làm việc với trí tuệ nhân tạo, nâng chất nguồn lao động, nâng cao sức mạnh cạnh tranh của thành phố. Đồng thời, thành phố cần có cơ chế mạnh hơn nữa, có chương trình để thu hút, phát huy trí tuệ, kỳ lân công nghệ.
- Ông Lê Trí Thông, Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ TPHCM:
Nâng tầm đội ngũ doanh nhân, khẳng định vị trí đầu tàu
Trước yêu cầu phát triển mới, TPHCM cần có một nguồn nhân lực chất lượng cao để tạo bệ phóng vững chắc giúp TPHCM có những bước phát triển vượt trội. Đầu tiên và quan trọng nhất là TPHCM cần rà soát, xác định nhu cầu cụ thể về nguồn nhân lực, nhất là nhân lực thuộc những nhóm ngành nghề, lĩnh vực mà thành phố ưu tiên phát triển.
Bên cạnh đó, thành phố cần có chính sách đồng bộ về môi trường làm việc, cơ hội phát triển, đãi ngộ xứng đáng và văn hóa cộng đồng thân thiện, tạo điều kiện cho người tài trẻ có thể phát huy tối đa năng lực và sự sáng tạo của mình.
Hội Doanh nhân trẻ TPHCM phối hợp cùng các đơn vị tổ chức các chương trình để góp phần nâng tầm đội ngũ doanh nhân Việt và khẳng định vị thế TPHCM trong vai trò đầu tàu kinh tế cả nước, cạnh tranh ở tầm khu vực và quốc tế. Thông qua các chương trình đã phần nào giúp các doanh nhân trẻ thể hiện bản lĩnh, trí tuệ và khát vọng vươn xa, định vị thành phố trong dòng chảy hội nhập toàn cầu.
Trong khi đó, PGS.TS Lê Tuấn Anh, Chủ tịch Hội đồng Trường, Trường Đại học Thủ Dầu Một, đánh giá, TPHCM đã có chính sách thu hút nhân lực chất lượng cao, nhất là về phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Thời gian tới, thành phố cần có chương trình đột phá về đào tạo và thu hút nguồn nhân lực.
Trong đào tạo cần đưa vào mô hình hợp tác 3 nhà (nhà nước dẫn dắt, chuyên gia, trường đại học, doanh nghiệp - bao gồm cả khu công nghiệp), kết hợp đào tạo nghiên cứu nhằm xây dựng nguồn lực; có mô hình cụm, ngành kết hợp giữa đào tạo nghiên cứu đổi mới sáng tạo khởi nghiệp, thử nghiệm, sản xuất, thương mại hóa…
Do đó, cần hình thành hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo gắn liền và trải dài trên các lĩnh vực, giúp thu hút chuyên gia, sản xuất sản phẩm công nghệ cao và chuyển đổi các khu công nghiệp hiện có.
Nếu có chiến lược đúng, quyết tâm chính trị cao, sự đồng thuận của xã hội và cộng đồng doanh nghiệp, TPHCM hoàn toàn có thể hiện thực hóa giấc mơ trở thành nơi hội tụ nhân tài, bệ phóng cho trí tuệ và sáng tạo.
