Chính phủ Trung Quốc trong tháng này cho biết họ sẽ đưa ra các chính sách cụ thể để thúc đẩy tiêu dùng và phát triển “nguồn nhân lực” trong số những người cao tuổi, bao gồm cung cấp đào tạo để giúp những người hưu trí hòa nhập với nền kinh tế kỹ thuật số đang bùng nổ.
Đặc biệt, Bắc Kinh muốn người cao tuổi sử dụng tốt hơn công nghệ thông minh trong điều trị y tế, hoạt động giải trí và dịch vụ công, điều này cũng sẽ giúp giảm chi phí chính phủ tổng thể và nâng cao hiệu quả.
Theo khảo sát của QuestMobile, một công ty phân tích dữ liệu của Trung Quốc, số lượng người trên 50 tuổi kết nối với Internet di động ngày càng tăng và lượng thời gian họ dành cho trực tuyến cũng vậy.
Hiện có hơn 100 triệu người trên 50 tuổi sử dụng Internet, trung bình dành 136 giờ trên các thiết bị thông minh của họ mỗi tháng, QuestMobile cho biết trong một cuộc khảo sát hồi tháng 7.
Đối với Li Shiqin, 65 tuổi, không có gì thuận tiện hơn việc mua sắm hàng hóa trên điện thoại thông minh của mình.
“Tôi thích mua sắm trực tuyến hơn. Đầu tiên, tôi có thể tiết kiệm thời gian để có thể tham gia các hoạt động cộng đồng tại địa phương cùng với những người cao niên khác” - một cư dân Thành Đô cho biết.
“Thứ hai, nó rẻ hơn và có nhiều sự lựa chọn hơn so với các cửa hàng thực.”
“Thứ ba, ngày nay dịch vụ giao hàng rất tiện lợi - họ giao hàng trực tiếp đến tận nhà, giúp tôi không phải mất công đi lại và mang vác.”
Tuy nhiên, không phải tất cả người cao niên đều tìm thấy nó dễ dàng. Một số người cho biết có khó khăn khi tìm kiếm hàng hóa và dịch vụ trên ứng dụng. Những người khác phải vật lộn để nhớ hoặc làm theo các bước cần thiết để hoàn thành giao dịch, chọn sự trợ giúp từ các thành viên trong gia đình để mua hàng trực tuyến.
Zhong Daneng, 82 tuổi, thường phải vật lộn với chiếc điện thoại thông minh của mình và chưa bao giờ tự mình mua bất cứ thứ gì trực tuyến.
Ông chủ cửa hàng đã nghỉ hưu đến từ Bắc Kinh, người thích dành thời gian chăm sóc cây cối trong vườn của mình cho biết: “Tôi có thể đọc trên WeChat nhưng tôi không biết cách thêm địa chỉ liên hệ. Con gái tôi làm việc đó cho tôi. Thị lực của tôi không còn tốt như trước đây và tôi không dành nhiều thời gian trên điện thoại thông minh như một số bạn nhỏ của mình.”
Các công ty công nghệ hướng tới người tiêu dùng của Trung Quốc đã và đang phát triển các sản phẩm nhắm đến người cao tuổi, một thị trường ước tính trị giá 3,79 nghìn tỷ nhân dân tệ (576,3 tỷ USD) vào năm 2020, theo ước tính của Ủy ban Quốc gia về Người cao tuổi Trung Quốc năm ngoái.
Taobao, nền tảng mua sắm do Alibaba - sở hữu tờ SCMP - ra mắt tài khoản gia đình vào năm 2018, cho phép người dùng trẻ tuổi giúp cha mẹ thanh toán các mặt hàng trong xe đẩy của họ. Vào tháng 10, đã có hơn 20 triệu người dùng cấp cao đăng ký tài khoản gia đình, theo phát ngôn viên của Taobao.
Các thương hiệu điện thoại thông minh như Huawei Technologies Co., Xiaomi và OPPO đều có chủ đề “chế độ cao cấp” của riêng họ trên điện thoại, có các biểu tượng lớn hơn, kích thước văn bản lớn hơn và tính năng đọc màn hình để cung cấp cho người cao tuổi trải nghiệm người dùng dễ dàng hơn.
Công cụ tìm kiếm khổng lồ của Trung Quốc Baidu đã cung cấp các sản phẩm màn hình thông minh của mình cho một số cộng đồng người cao tuổi ở Bắc Kinh từ năm 2019, cho phép người dùng cao tuổi điều khiển thiết bị qua giọng nói và cho phép họ tiếp cận theo yêu cầu với các bác sĩ trực tuyến để được tư vấn sức khỏe tại nhà.
Vào năm 2019, 12,6% dân số Trung Quốc từ 65 tuổi trở lên và nhân khẩu học đó sẽ đạt 300 triệu người trong giai đoạn Kế hoạch 5 năm lần thứ XIV từ 2021-25, Bộ Nội vụ cho biết trong một báo cáo tuần trước.
Trong khi đó, dân số lao động của Trung Quốc dự kiến sẽ giảm nhanh so với cùng kỳ, gây thêm áp lực lên hệ thống phúc lợi xã hội và y tế của nước này.
Yao Jingyuan, một nhà nghiên cứu tại Văn phòng Cố vấn của Hội đồng Nhà nước, cho biết chính phủ nên xem xét việc thu hút những người hưu trí tham gia lại lực lượng lao động trong khi họ có thể để giảm bớt tình trạng thiếu lao động. Đàn ông Trung Quốc được phép nộp đơn xin trợ cấp hưu trí khi bước sang tuổi 60. Phụ nữ làm công việc văn phòng có thể nghỉ hưu khi họ 50 tuổi, trong khi tuổi nghỉ hưu của nữ nhân viên văn phòng là 55.
Ông Yao, cựu kinh tế gia trưởng của Cục Thống kê Quốc gia (NBS) cho biết: “Chúng tôi đã thảo luận về [nâng tuổi nghỉ hưu] tại phiên họp toàn thể thứ năm, chúng tôi mong muốn dần dần tiến tới việc này. Hiện tại, tuổi thọ trung bình của một người đàn ông Trung Quốc là 77 và ở phụ nữ là 78.”
Ông Yao cũng đề nghị Trung Quốc nghiên cứu cách Nhật Bản, quốc gia có dân số già nhất thế giới, đã xử lý tác động của quá trình già hóa đối với nền kinh tế của mình. Tuổi nghỉ hưu hiện tại ở Nhật Bản là 65 và chính phủ của cựu Thủ tướng Shinzo Abe năm ngoái cho biết họ đang xem xét nâng lên 70 hoặc thậm chí 75.
Trung Quốc, nước đang ở giữa cuộc tổng điều tra dân số lần thứ bảy, đã kết thúc chính sách một con vào năm 2015, cho phép tất cả các gia đình có hai con. Tuy nhiên, tỷ lệ sinh của Trung Quốc tiếp tục giảm, chỉ đạt 10,48 trên 1.000 vào năm 2019 - mức thấp nhất kể từ năm 1949, theo NBS.
Li Changan, một giáo sư của Đại học Kinh doanh Quốc tế và Kinh tế ở Bắc Kinh, ước tính rằng việc nâng tuổi nghỉ hưu của Trung Quốc lên 65 sẽ bổ sung thêm 80 triệu người vào thị trường lao động, hay 9% lực lượng lao động nói chung.
“Trên thực tế, nhiều người cao tuổi vẫn có nguyện vọng tìm việc làm cao” - giáo sư Li cho biết trong một bài báo được Thời báo Hoàn cầu do nhà nước hậu thuẫn xuất bản vào tuần trước và nói thêm rằng việc nâng tuổi nghỉ hưu cũng có thể giúp Bắc Kinh đạt được chiến lược “tuần hoàn kép”.
Chiến lược được Chủ tịch Tập Cận Bình công bố hồi tháng 5 tập trung vào phát triển thị trường trong nước để bù đắp thế giới bên ngoài ngày càng bất ổn và thù địch.
Ông Li cho biết: “Nếu bộ phận nguồn nhân lực cao tuổi này có thể được phát triển một cách hiệu quả, nó sẽ có ý nghĩa chiến lược và giá trị thực tiễn to lớn để mở rộng tổng cầu, và sau đó thực hiện chiến lược phát triển mới về tuần hoàn kép”.
